Piše; dr Vojin P. Nikolić
(Izvod iz knjige “Rekareacijom do zdravlja”)
Izuzetno brzi tempo rada i života uopšte, dovodi do sve većeg uticaja brojnih činilaca a posebno profesionalnog rada, kao i savremenog i ubrzanog življenja na stanje zdravlja čovjeka.
„Zdravlje je stanje potpunog zičkog, mentalnog i socijalnog blagostanja, a ne samo odsustvo bolesti i iznemoglosti.“ (Iz Ustava Svjetske zdravstvene organizacije).
Ako je tako, a jeste, onda ne treba mnogo mudrosti da zapazimo kako su autori uz termin – blagostanje čovjeka, pored mentalnog i socijalnog, primat dali zičkom. U tome pravcu je još daleko ranije, Aristotel ukazao: „Ništa ne iscrpljuje i ne narušava čovjeka kao zička neaktivnost“.
U ukupnom režimu život čovjeka, rad, odmor i san predstavljaju egzistencijalno i ukupno životno pitanje. Vjekovna je borba čovjeka da usaglasi ritam življenja i ove tri značajne životne komponente poveže u skladnu cjelinu sa ciljem obezbjeđivanja što povoljnijih uslova za duži radni i životni vijek.
Analizirano u cjelini, a posebno sa gledišta morfoloških karakteristika i funkcionalnih sposobnosti, u ukupnom životu čovjeka razlikujemo tri faze: evoluciju ili razvoj (period rasta, rašćenja i razvijanja); zrelo doba, (doba relativne sposobnostimorfoloških struktura i funkcionalnih sposobnosti) i; zadnje doba, navedenih uslovljenih transformacija organizma, (dakle fazu involucije, koja označava transformacije organizma u negativnim pravcima, pri čemu se smanjuju ljudske sposobnosti, a time i ukupni stepen stanja zdravlja). Realno gledajući, očigledna je međusobna i uzajamna povezanost jedinstvenog procesa života sa mnogobrojnim varijacijama morfoloških struktura i funkcija u nekom vremenskom razdoblju od začeća do prestanka života.
Savremeni način života ostavlja na ljude današnjeg vremena i na njihovo zdravlje, više negativnih posljedica zbog dugogodišnjeg djelovanja izuzetno dinamičnijeg življenja u ovo vrijeme, zaista naučno – tehničke ere. To su tragovi patologije XX vijeka, a izraženi su u: nekretanju ili hipokineziji, nervnoj napetosti, prekomjernoj tjelesoj težini (gojaznosti), zagađenosti prirode, kao i drugim činiocima i štetnim agensima (prašina, dimovi; posebno duvan, alkohol, a sve češće droga i dr.), što sve pojedinačno ili zajedno, ostavlja posljedice na zdravlje čovjeka. Sve navedene, kao i druge speci čnosti treba imati u vidu, a posebno one koje su u vezi sa teškoćama lokomotornog aparata, što se utvrđuje pri procjeni inicijalnog stanja zdravlja , funkcionalnih i motoričkih sposobnosti svakog pojedinca.
Posebno, treba ukazati, da se smanjeno kretanje (hipokinezija) najčešće negativno odražava na srčano – sudovni sistem, poremećaje u napetosti živaca i krvnih sudova, mišića, gojaznosti sa posljedicama koronarnih bolesti, kao i brojnih bolesti aparata za kretanje.Te se bolesti u početku najčešće manifestuju u otežanom disanju već kod malih napora. Dalje, različite nezgode u predjelu srca, omaglice, vrtoglavice, glavobolje, probadanja u predjelu srca; poremećaji apetita, nesanica; povećanje frekvencije srca već i u mirovanju; poremećaj termoregulacije, povećanje krvog pritiska; otežano prilagođavanje na razne promjene, kao i ukupno lošija psihosociološka prilagodljivost. Ukupno je lošija odbrana organizma na sve stresove, što se najčešće javljazbog neusklađenosti bio zioloških sposobnosti čovjeka sa zahtjevima, bilo radnog mjesta ili nekim drugim životnim situacijama. U svim fazama razvoja čovjeka njegov organizam se karakteriše brojnim speci čnostima. Otuda se pitanjima racionalnosti kao i povećanju intenziteta vježbanja u svim fazama života posvećuje velika pažnja. To se čini od najranijih dana, a posebno od faze organizovanih oblika zičkog vaspitanja.
Sa godinama raste sposobnost za mobilizaciju aerobnih i anaerobnih kapaciteta. Uspješan razvitak motorike i vegetativnih funkcija, posebnokod mladog organizma, nedjeljivo je povezan sa obimom i intenzitetom motorne aktivnosti. Dakle, preduslov harmoničnog razvitka zičkih i funkcionalnih sposobnostije obim i intenzitet motorne aktivnosti.Ako želimo da tjelesno vježbanje stvarno doprinosi održanju i jačanju psiho zičkih sposobnosti čovjeka, odnosno da je doprinos održanju njegove kondicije, onda se mora učiniti značajni napori u povećanju intenziteta svih primjenjivih procesa vježbanja, njihovih podmodela i modela.
Za iznalaženje optimalnih podsticaja u cilju pozitivnog uticaja na funkcionalno stanje čovjeka, potrebno je utvrditi individualni intenzitet motornih aktivnosti u odnosu na njegove mogućnosti ponaosob. Otuda je za praktično rješenje ovog pitanja, potrebno imati utvrđene normative kao i poznavanje speci čnih osobenosti razvoja radnih sposobnosti za svakog pojedinca, uvijek vodeći računa da nikada ne dođe do prekoračenja. Osnovni faktor od koga zavisi visoka radna sposobnost je efektivnost tkivnih energetskih procesa. Nivo ćelijskog metabolizma uslovljen je nizom fizioloških mehanizama povezanih u prvom redu sa funkcijom transporta kiseonika i snabdijevanjem tkiva energetskim materijama. U u prvom redu treba istaći: visoki minutni protok krvi, količinu cirkulirajuće krvi i kiseonički kapacitet krvi. To su bitni faktori za transport kiseonika i intenziteta ćelijskih oksidacionih procesa. Otuda, uzrast, visina i težina tijela utiču na nivo radne sposobnosti.
Dodajte komentar