Prim dr Rasim Agić, spec. medicine rada
Licencirani doktor pomorske medicine
Poliklinika Moj Lab, Podgorica
Zdravstvena sposobnost pomoraca se u svemu ocjenjuje prema Pravilniku o bližim uslovima za utvrđivanje zdravstvene sposobnosti pomoraca / Pravilnik u daljem tekstu /”Službeni list Crne Gore”, br. 035/16 od 03.06.2016, 043/16 od 20.07.2016, 022/24 od 15.03.2024)
Zdravstvenu sposobnost pomoraca utvrđuje specijalista medicine rada, edukovan iz oblasti pomorske medicine (u daljem tekstu: ovlašćeni doktor). Organ državne uprave nadležan za poslove zdravlja ( Ministarstvo zdravlja ) na svom sajtu objavljuje u kojim zdravstvenim ustanovama u Crnoj Gori se utvrđuje zdravstvena sposobnost pomoraca.
Zdravstvena sposobnost pomoraca utvrđuje se prethodnim, periodičnim, kontrolnim i vanrednim pregledima. Prethodni zdravstveni pregled se obavlja na zahtjev lica radi izdavanja pomorske knjižice, dozvole za ukrcavanje ili izdavanja ovlašćenja za određena zvanja ili posebna ovlašćenja radi odlaska na brod. Periodični zdravstveni pregled se obavlja na dvije godine. Kontrolni zdravstveni pregled obavlja se u vremenu kraćem od periodičnog zdravstvenog pregleda, po odluci i u roku koji odredi ovlašćeni doktor.
Vanredni zdravstveni pregled obavlja se:
– poslije privremene spriječenosti za rad koja je trajala duže od 30 dana;
– poslije povrede na radu zbog koje je određena privremena spriječenost za rad;
– poslije brodoloma ili druge nezgode broda;
– na zahtjev zapovjednika broda ili poslodavca, ili
– na lični zahtjev pomorca.
Od dana podnošenja zahtjeva za obavljanje vanrednog zdravstvenog pregleda, do vršenja pregleda, ne može da prođe više od 30 dana, osim u slučaju privremene spriječenosti za rad koja je trajala duže od 30 dana.
O izvršenom zdravstvenom pregledu pomorca izdaje se uvjerenje o zdravstvenoj sposobnosti pomorca (u daljem tekstu: ljekarsko uvjerenje) na crnogorskom jeziku, odnosno na crnogorskom i engleskom jeziku za pomorca koji radi na brodu koji obavlja međunarodna putovanja.
Prilikom utvrđivanja zdravstvene sposobnosti pomoraca, ovlašćeni doktor može da zatraži uvid u zdravstvenu dokumentaciju pomorca koja se nalazi kod njegovog izabranog doktora, drugih doktora medicine ili u drugim zdravstvenim ustanovama. Izjavu o pristanku pristupu medicinskoj dokumentaciji, kao i o pristanku na obavljanje testa na opojne droge i psihotropne supstance i alkohol, pomorac potpisuje u karton zdravstvenog pregleda.
Zdravstveni pregled pomoraca obuhvata:
1) anamnestičke podatke (lične i radne, kao i o pomorskom stažu), podatke o sadašnjem stanju;
2) klinički pregled i analize, i to:
– antropometrijske podatke,
– ispitivanje vidnih sposobnosti (funkcije oštrine vida na daljinu optotipom, oštrine vida
– psihološku obradu: utvrđivanje opštih i posebnih kognitivnih sposobnosti, procjenu osobina ličnosti sa posebnim naglaskom na emocionalnu stabilnost i opštu adaptiranost, ispitivanje psihomotornih isenzomotornih sposobnosti i procjenu motivacije,
– EKG u mirovanju,
– spirometriju,
– radiološku pretragu grudnog koša (srce i pluća),
– laboratorijske analize (brzina sedimentacije eritrocita, kompletna krvna slika, glukoza u krvi, kompletan urin),
– test na opojne droge, psihotropne supstance i alkohol,
– prilikom prvog izdavanja pomorske knjižice ili dozvole za ukrcavanje: krvna grupa i Rh faktor, i
– elemente za procjenu minimalnih fizičkih zahtjeva za pomorce kod prethodnih i periodičnih pregleda.
Prilikom utvrđivanja zdravstvene sposobnosti pomoraca uz ovlašćenog doktora učestvuje i psiholog. Psiholog upisuje nalaz u poseban obrazac – Psihološka obrada pomorca, koji je sastavni dio Kartona zdravstvenog pregleda pomorca. Obrazac Kartona zdravstvenog pregleda pomorca dat je na crnogorskom i engleskom jeziku, osim Psihološke obrade pomorca koja je samo na crnogorskom jeziku.
Ljekarsko uvjerenje neće se izdati licu kod koga se zdravstvenim pregledom utvrdi da boluje od bolesti, odnosno za koga se utvrde zdravstvena ograničenja koja:
1) nepovoljno utiču na sposobnost za uspješno obavljanje poslova i dužnosti na brodu;
2) mogu da ugroze zdravlje i bezbjednost drugih lica na brodu ili predstavljaju veći rizik za zdravlje samog lica, jer mogu da dovedu do komplikacija koje bi zahtijevale brzu medicinsku intervenciju tokom plovidbe;
3) se zbog nemogućnosti dijetalne ishrane, štetnih faktora radne sredine ili drugih uslova rada i dužeg boravka na brodu mogu značajnije pogoršati.
Za obavljanje poslova na brodu sposobno je lice za koga se zdravstvenim pregledima utvrdi da je fizički i psihički zdravo, odnosno da ne boluje od bolesti koje se smatraju trajnim zdravstvenim ograničenjem za uspješno obavljanje poslova i dužnosti pomorca, i to:
1) malignih neoplazmi organa i tkiva u fazi terapije do kliničkog izlječenja i oporavka;
2) bolesti krvi i krvotvornih organa i poremećaji imuniteta:
3) endokrinih bolesti, bolesti ishrane i metabolizma:
4) duševnih poremećaja i poremećaja ponašanja:
5) bolesti nervnog sistema:
6) bolesti oka i djelova oka:
7) bolesti uva i bolesti mastoidnog nastavka:
8) bolesti srca i krvnih sudova:
9) bolesti sistema za disanje:
10) bolesti sistema za varenje:
11) bolesti kože i bolesti potkožnog tkiva;
12) bolesti i stanja mokraćno-polnog sistema:
13) bolesti mišićno-koštanog sistema i vezivnog tkiva:
Pravilnikom su taksativno navedene bolesti i poremećaji koji predstavljaju kontraindikaciju za obavljanje poslova pomorca.
Kao privremena zdravstvena ograničenja utvrđena zdravstvenim pregledima smatraju se sve akutne i hronične bolesti, kao i povrede koje prouzrokuju privremenu spriječenost za rad i zahtijevaju ambulantno, odnosno bolničko liječenje, rehabilitaciju, kućnu njegu, nadzor, izolaciju, odnosno hiruršku intervenciju.
IZDAVANJE LJEKARSKOG UVJERENJA
Ovlašćeni doktor vrši ocjenu zdravstvene sposobnosti pomorca najkasnije u roku od pet dana od početka zdravstvenog pregleda, odnosno u roku od 30 dana ako je potrebna dodatna medicinska obrada. U ocjeni zdravstvene sposobnosti članova posade, u zavisnosti od posebne namjene brodova na kojima plove i u zavisnosti od poslova i dužnosti, uzimaju se u obzir i zdravstvena ograničenja u odnosu na posebne uslove rada koji postoje na tim brodovima, u skladu sa propisom kojim se uređuje utvrđivanje zdravstvene sposobnosti zaposlenih na poslovima saposebnim uslovima rada.
Ocjena zdravstvene sposobnosti može biti:
1) sposoban (uz navođenje vrste broda, brodarskog zvanja, radnog mjesta i vrste plovidbe za koju je pomorac sposoban);
2) sposoban uz ograničenje (uz navođenje ograničenja: potreba nošenja naočara ili kontaktnih sočiva – uz obavezno posjedovanje rezervnih naočara ili kontaktnih sočiva, ako to zahtijevaju utvrđene vidne sposobnosti, kao i vrste broda, brodske službe, zvanja pomorca, odnosno obavljanje poslova i dužnosti i roka u kojem treba obaviti kontrolni zdravstveni pregled ako je on potreban);
3) privremeno nesposoban (uz navođenje vremena trajanja nesposobnosti, kao i roka u kojem treba obaviti kontrolni zdravstveni pregled ako je potreban);
4) nesposoban;
5) ocjena zdravstvene sposobnosti nije data (uz navođenje razloga).
Kod ocjene zdravstvene sposobnosti “privremeno nesposoban” i “nesposoban”, u kartonu zdravstvenog pregleda navodi se odredba iz Pravilnika na osnovu kojeg je data ocjena, kao i šifra prema Međunarodnoj klasifikaciji bolesti.
O ocjeni zdravstvene sposobnosti obavještava se:
1) pregledano lice-pomorac;
2) poslodavac kod koga je pregledano lice zaposleno, odnosno organizaciona jedinica organa uprave nadležnog
za poslove saobraćaja i pomorstva;
3) ovlašćena zdravstvena Ustanova u kojoj je pregledanom licu data ocjena zdravstvene sposobnosti.
Ocjena zdravstvene sposobnosti pomorca upisuje se u ljekarsko uvjerenje. Krvna grupa, Rh faktor i primjedbe od posebne važnosti (npr. alergija na određene ljekove ili drugo) unose se u pomorsku knjižicu ili dozvolu za ukrcavanje.
Podatke u ljekarsko uvjerenje unosi ovlašćeni doktor i ovjerava svojim potpisom i faksimilom.
Ljekarsko uvjerenje kojim se dokazuje zdravstvena sposobnost za rad na brodu, a koje se podnosi nadležnoj Ustanovi radi dobijanja pomorske knjižice, odnosno dozvole za ukrcavanje na brod, ne može u vrijeme kada se podnosi biti starije od šest mjeseci.
Lice koje ima pomorsku knjižicu, odnosno dozvolu za ukrcavanje na brod, može se ukrcati na brod samo ako ljekarsko uvjerenje za rad na brodu nije starije od jedne godine u vrijeme njegovog ukrcavanja na brod.
U zdravstvenoj ustanovi ovlašćenoj za vršenje zdravstvenih pregleda pomoraca vodi se upisnik obavljenih zdravstvenih pregleda i čuvaju se kartoni zdravstvenih pregleda pomoraca. Kopija ljekarskog uvjerenja čuva se u kartonu zdravstvenog pregleda pomorca.
