Više od četiri miliona ljudi u Srbiji živi u mjestima sa prekomjerno zagađenim vazduhom, mnogi i ne znaju. To pokazuje analiza Godišnjeg izvještaja o stanju kvaliteta vazduha, koju su sproveli Regulatorni institut za obnovljivu energiju i životnu sredinu (RERI) u saradnji sa Beogradskom otvorenom školom (BOŠ) i Društvom mladih istraživača Bor (DMI).
-Ljudi udišu zagađen vazduh. Vjerovatno i više od tih četiri miliona zato što 1,5 miliona stanovnika živi na područjima gdje ne postoji monitoring kvaliteta vazduha, te ne znamo kakav vazduh dišu. Ne možemo reći da dišu čist vazduh jer to ne može biti zaključak ako ne mjerimo. Neka procjena na osnovu takvog monitoringa je da 95 odsto stanovnika Srbije faktički udiše zagađen vazduh, imali i nemali monitoring da to dokumentujemo – objasnila je Elizabeta Paunović iz Nacionalne ekološke organizacije ocijenila je za N1.
Sagovornica navodi da se zagađen vazduh sa razlogom naziva nevidljivi ubica.
-Vrlo rijetko vas ubije odmah, ne vidite to tako tragično odmah. Vide ljekari kada su vrlo visoka ekstremna zagađenja vazduha, kada imamo 24-časovna prekoračenja, naročito onih najsitnijih čestica PM 2,5 onda su prepuni urgentni centri, hitne službe, pozivi hitnoj pomoći – objašnjava Paunović.
Kako kaže, ljudi ne povezuju zagađenost vazduha sa zdravstvenim posljedicama.
-Tako je i počeo veliki smog u Londonu 1952. i saznanja o negativnom uticaju vazduha. Ljekari su rekli pa to je taj vazduh koji je ekstremno zagađen, smog, dim i magla. To je crno, to nije vodena para i da očigledno šteti ljudima i od tada je i nauka napredovala i danas znamo da dugogodišnja izloženost zagađenom vazduhu izaziva na prvom mjestu bolesti pluća, ali ono što se jako malo zna u javnosti, to je da izaziva bolesti srca i krvnih sudova – podsjeća Paunović.
Kako navodi, najmanje čestice prečnika 2,5 mikrona prolaze iz naših pluća u krvotok i tu se talože i dolaze do svih organa. Ono što sagovornicu najviše zabrinjava su podaci Instituta za zdravstvene efekte iz Bostona koji je 2022. godine objavio analizu podataka za Srbiju i Bugarsku.
-Oni su izračunali i procijenili da je 9 odsto neonatalnih smrti prouzrokovano zagađenim vazduhom. To znači smrtnosti novorođenčadi u toku prvog mjeseca života, a ono što se zaista i zna u nauci je da ako trudnica udiše zagađen vazduh pa još i puši rađa dijete sa nižom porođajnom težinom, koje je podložnije respiratornim infekcijama. Znači čim se rodi dobija infekcije disajnih organa i zbog toga i dolazi do tih prijevremenih smrti u tom ranom dobu. I naročito su djeca uopšte do pete godine života posebno osjetljiva na zagađenje vazduha. Kako ovog spoljašnjeg zagađenog, tako i onog koji se vrlo rijetko spominje, a to je zagađenje u zatvorenom prostoru kada se koriste stare peći na čvrsta fosilna goriva – istakla je Paunović.
IZVOR: N1
