Dr Natalija Trninić, spec. anesteziolog sa reumatologijom
Klinički centar Crne Gore
Neadekvatna upotreba antibiotika bilo da se radi o prekomjernoj ili pogrešnoj upotrebi u posljednjim decenijama dovela je do ubrzanog širenja bakterija rezistentnih na antibiotike, te je upotreba antibiotika često bez efekta. Smatra se da najmanje 700000 ljudi umre širom svijeta usljed antimikrobne rezistencije.
Svjetska zdravstvena organizacija predvidja da će ovaj broj porasti na 10 miliona do 2050 godine ako ne nađemo adekvatne modele lijecenja. Upravo zbog toga u svijetlu rastuće antibakterijske rezistencije Svjetska zdravstvena organizacija je objavila listu patogena koji uključuju grupu pod akronimom ESKAPE (Enterococcus faecium, Staphylococcus aureus, Klebsiella Pneumoniae, Acinetobacter Baumani, Pseudomonas Aeruginosa i Enterobacter species). Ova grupa bakterija dobila je prioritetan status obzirom da predstavlja najveću opasnost za ljudsku populaciju.
U nastanku bakterijske rezistencije pored neadekvatne upotrebe antibiotika značajnu ulogu imaju i socioekonomski faktori kao što su loši higijenski uslovi, slaba kontrola infekcije u bolnicama, loša kontrola hrane i drugi. Upravo ove multirezistentne bakterije predstavljaju posebnu opasnost za pacijente koji se nalaze u bolnicama i intenzivnim njegama i čije liječenje zahtijeva upotrebu ventilatora ili venskih katetera. Prirodna rezistencija bakterija može biti uzrokovana aktivacijom gena kao rezultat izlaganja antibioticima, kada dolazi do mutacje gena prilikom replikacije DNK.
Bakterijska rezistenscija poznata je još mnogo ranije, kada su pedesetih godina prošlog vijeka mnogi izolati Stafilokokus aureusa razvili rezistenciju na penicilin koji je služio za liječenje protiv njih. Šezdesetih godina proizvedene su nove klase ljekova kao sto su vankomicin i meticilin u nadi da će bakterijska rezistencija biti lako riješena. Nažalost u sljedećim decenijama bakterije su razvile mnoge različite mehanizme bakterijske rezistencije koje su ih štitile od djelovanja antibiotika i na taj način se bakterijska rezistencija širila sve više. Tako su nastali multirezistentni patogeni koji mogu dovesti do nastanka teških infektivnih stanja, pneumonije i sepse, a u krajnjoj liniji i do smrti.
Tradicionalne antibiotske terapije često nisu dovoljno efikasne u liječenju ovih infekcija, što naglašava potrebu za novim antimikrobnim agensima.
Ceftarolin je cefalosporinski antibiotik napredne generacije koji se koristi parenteralno i ima širok spektar djelovanja prvenstveno na gram pozitivne bakterije, uključujuci MRSA (meticilin rezistentni Staphylococcus aureus) i multirezistentni Streptococcus pneumoniae kao i gram negativne bakterije kao što su Haemophilus influenzae i Moxarella catharallis, ali ne djeluje na Pseudomonas aeruginosa. Ima ograničenu aktivnost prema anaerobima kao što je Bacterroides fragilis ili Bacteroides spp.
Ceftarolin sadrži aktivnu supstancu ceftaroline fosamil. Nakon intravenske administracije ceftaroline fosamil se brzo transformiše u bioaktivni metabolit ceftaroline. Baktericidno djelovanje ceftarolina je posredovano njegovim vezivanjem za esencijalne penicillin vezujuće proteine (engl. penicillin – binding proteins, PBP). Biohemijske studije su pokazale da ceftarolin ima visok afinitet za PBPa kod meticilin –rezistentnog Staphylococcus aureus (MRSA) i za PBP2x kod Streptococcus pneumoniae neosjetljivog na penicillin.
Lijek Ceftarolin se koristi za liječenje komplikovanih infekcija kože i mekih tkiva, kao i za liječenje vanbolnički stečenih pneumonija. Primjenjuje se kod neonatusa, odojčadi, djece, adolescenata i odraslih. Preporučeno trajanje terapije je 5-14 dana za komplikovane infekcije kože i mekih tkiva, i 5 -7 dana za vanbolnički stečene pneumonije CAP.
Najčešće neželjene reakcije koje su se javile u 3% od ukupno 3242 pacijenta liječena lijekom Ceftarolin u kliničkim studijama bile su mučnina, glavobolja, diareja, svrab, crvenilo i nesanica i u većini slučajeva su bile u blagoj do umjerenoj formi.
Diareja je najčesći nus efekat primjene ceftarolina, međutim, infekcija Clostridium difficile izuzetno je rijetka kod primjene ovog lijeka.
U kliničkim studijama je dokazana efikasnost protiv sledećih patogena – gram pozitivni mikroorganizmi – Stafilococus aureus, Streptococcus pyogenes, Streptococus anginosus, Streptococcus agalactiae, kao i gram negativni mikroorganizmi – Echerichia colli, Klebsiella pneumoniae, Klebsiela oxytoca, Morganella morgagni.
Meticilin rezistentni Staphylococcus aureus MRSA je odgovoran za veliki broj bolničkih i vanbolničkih pneumonija i povezan je sa nastankom teških komplikacija i velikom smrtnoscu. Standardno se bolnički stečene pneummonije HAP, odnosno pneumonije povezane sa ventilatorom VAP, kao i pneumonije vanbolnički stečene, odnosno stečene u zajednici CAP liječe vankomicinom i linezolidom. Međutim, ono što je problematično kod liječenja ovim ljekovima je da može doći do oštećenja bubrega i infekcije klostridijumom dificile, što nije slučaj kod ceftaroline fosamila. Dostupni podaci sugerišu da je Ceftarolin tj. cefaroline fosamil moguća alternativa vankomicinu i linezolidu, posebno u liječenju vanbolnički stečenih pneumonija.
Ceftarolin bilo sam ili u kombinaciji sa drugim agensima predstavlja lijek izbora za empirijski početak liječenja pacijenata hospitalizovanih zbog komplikovanih infekcija kože i potkožnog tkiva.
Liječenje komplikovanih infekcija kože i potkožnog tkiva i bolničkih pneumonia ceftarolinom praćeno je pomoću dvije randomizovane, dvostruko slijepe, internacionalne multicentrične studije – CANVAS 1 i CANVAS 2, koje su upoređivale efikasnost ceftaroline fosamila sa djelovanjem vankomicina i aztreonama kod 1378 odraslih pacijenata sa komplikovanom infekcijom kože i potkožnog tkiva. Rezultati ovih studija pokazali su da ceftaroline nije inferioran u odnosu na vankomicin i aztreonam, sa 91,6% u ceftaroline fosamil grupi, koji su postigli klinički odgovor u odnosu na 92,7 u vankomicin plus aztreonam grupi.
U Centralnoj intenzivnoj njezi KCCG bakterijska rezistencija je takođe prisutna i mi se svakodnevno borimo sa mikroorganizmima koji su multirezistentni pa i panrezistentni. U ovakvim uslovima Ceftarolin predstavlja antibiotik koji se može i empirijski uključiti u liječenju komplikovanih infekcija kože i potkožnog tkiva, što ga čini posebno pogodnim u kliničkoj praksi.
