Marihuana, poznata po svojim psihoaktivnim i ljekovitim svojstvima, u posljednje vrijeme je postala predmet brojnih naučnih studija. Iako se već dugo koristi u medicinske svrhe, nedavne studije pokazuju da dugotrajna upotreba marihuane može imati ozbiljan uticaj na djelovanje gena.
Mada su istraživanja o uticaju marihuane na gene još u ranoj fazi, dosadašnji rezultati pokazuju da upotreba ove biljke može da pokrene epigenetske promjene koje imaju dalekosežne posljedice po zdravlje. Od promjena u imunološkom sistemu i reproduktivnim funkcijama, do povećanog rizika od mentalnih bolesti, marihuana ima značajan uticaj na ekspresiju gena. Iako se ova biljka koristi i u medicinske svrhe, ove studije naglašavaju potrebu za oprezom i daljim istraživanjima kako bi se bolje razumjeli svi njeni efekti na ljudski organizam.
Razumijevanje uticaja marihuane na gene počelo je kroz studije o nasljednim bolestima i poremećajima kod osoba koje su dugotrajno koristile marihuanu. Na početku su istraživači primjećivali povezanost između upotrebe marihuane i određenih zdravstvenih problema, kao što su oštećenje imunološkog sistema, povećan rizik od mentalnih poremećaja i problemi s plodnošću. Ove početne studije postavile su temelj za istraživanje uticaja marihuane na ljudsku genetiku.
Jedan od ključnih istraživačkih alata koji je omogućio napredak u ovom polju je „epigenetika”, grana genetike koja proučava kako okruženje i ponašanje mogu da promijene način na koji se geni „uključuju” ili „isključuju”, a da se ne promijene same sekvence DNK. U ovom slučaju, marihuana je postala predmet pažnje zbog njenih mogućih epigenetskih efekata. Višestruke epigenetske promjene poslije upotrebe kanabisa ranije su bile povezivane sa ćelijskom proliferacijom, hormonskom signalizacijom, infekcijama, šizofrenijom i bipolarnim poremećajem.
Promjene u regulaciji gena
Naučnici su otkrili da aktivni sastojak marihuane, tetrahidrokanabinol (THC), može da izazove epigenetske promjene. THC je poznat po svom uticaju na centralni nervni sistem, ali su istraživanja, takođe, pokazala da može da utiče i na djelovanje gena. Kroz laboratorijske studije na životinjama i ljudskim ćelijama, istraživači su ustanovili da THC može da promijeni način na koji se određeni geni izražavaju, što može da izazove promjene u imunološkom odgovoru, razvoju mozga i metabolizmu.
Neka istraživanja su, na primjer, pokazala da marihuana može da utiče na gene koji su povezani sa stresom i anksioznošću. THC menja način na koji se ovi geni aktiviraju, čime se objašnjava zašto neki korisnici marihuane doživljavaju smanjenje stresa, dok kod drugih dolazi do povećanja anksioznosti. Ove promjene u ekspresiji gena mogu trajati i nakon što osoba prestane da koristi marihuanu, što ukazuje na dugotrajne efekte.
Uticaj na reproduktivni sistem
Jedan od zabrinjavajućih aspekata istraživanja o marihuani i genima je otkriće da promjene u djelovanju gena mogu da postanu nasljedne. Studije su pokazale da muškarci koji redovno konzumiraju marihuanu mogu da prenesu epigenetske promjene na svoju djecu. Na primjer, djeca očeva koji su često koristili marihuanu mogu da budu podložnija poremećajima u ponašanju ili da imaju povećan rizik od razvoja mentalnih bolesti, poput depresije ili šizofrenije.
Jedna studija objavljena u časopisu Epigenetics analizirala je spermatozoide muškaraca koji su konzumirali marihuanu i uporedila ih sa uzorcima muškaraca koji nisu koristili ovu drogu. Rezultati su pokazali značajne epigenetske promjene u genima povezanim sa rastom i razvojem. Naučnici su zaključili da marihuana može da promijeni ekspresiju gena koji su ključni za pravilan razvoj fetusa, što objašnjava zašto djeca korisnika marihuane ponekad imaju razvojne poremećaje.
Promjene u mozgu
Naučnici su, takođe, istraživali kako marihuana mijenja ekspresiju gena u mozgu, posebno u vezi sa mentalnim zdravljem. Jedna od najvažnijih oblasti istraživanja bila je povezanost između marihuane i razvoja mentalnih poremećaja, poput šizofrenije i bipolarnog poremećaja. Istraživanja su pokazala da THC može da promijeni aktivnost gena koji su odgovorni za sintezu dopamina, neurotransmitera koji igra ključnu ulogu u regulaciji raspoloženja i motivacije.
Povećana ili smanjena aktivnost ovih gena dovodi do promjena u funkcijama mozga, što može da doprinese razvoju mentalnih bolesti. Studije su pokazale da adolescenti koji koriste marihuanu imaju veći rizik od razvoja šizofrenije u odraslom dobu, djelimično zbog promjene u ekspresiji gena koji su povezani s ovom bolešću.
Iako istraživanja o negativnim efektima marihuane na gene izazivaju zabrinutost, ona, takođe, otvaraju vrata za potencijalne terapijske intervencije. Naučnici istražuju mogućnosti manipulacije ekspresijom gena kako bi razvili tretmane za zavisnost od marihuane i druge poremećaje izazvane njenom upotrebom.
Ukoliko bi uspjeli da identifikuju gene koji su najosjetljiviji na THC, razvili bi ljekove ili terapije koje bi mogle da smanje štetne efekte marihuane na mozak i tijelo.
B92
