Psorijaza kod djece: šta je to, koji su simptomi i kako je liječiti

Dr Snežana Vukadinović, spec. dermatovenerologije

Klinički centar Crne Gore

Psorijaza je hronična zapaljenska, sistemska bolest koja je uslovljena genetskim i imunološkim karakteristikama osobe, a ima izrazito negativan efekat na kvalitet života. Manifestuje se prvenstveno na koži i/ili zglobovima, ali su mnogobrojne i druge pridružene bolesti, u prvom redu metaboličke i bolesti kardiovaskularnog sistema. ¹

Psorijaza pogađa 2-4% populacije odnosno više od 125 miliona ljudi širom svijeta.^2,3 Jedna trećina osoba sa psorijazom ima početak ove bolesti prije 20 godine starosti.^2,4,5

Iako psorijaza može da se javi u bilo kojoj životnoj dobi, psorijaza kod djece se najčešce manifestuje između sedme i desete godine života, a prevalencija se povećava približno linearnom progresijom od prve ka osamnaestoj godini života.²

Faktor rizika za nastanak psorijaze kod pedijatrijske psorijaze je genetska podloga i česće su identifikovani nego kod odraslih. Ekstrinzični faktori rizika (mehanički stres, zagađen vazduh, droge, vakcinacija, infekcije, pušenje, alkohol) i intrinzični faktori rizika (metabolički sindrom, gojaznost, šećerna bolest, dislipidemija, hipertenzija, psihički stres) predstavljaju okidače.¹¹

Psorijaza kod djece je česće pruriginozna nego kod odraslih, češća je kod djevojčica, a lezije su manje infiltrovane, sa manje skvame. Kod pedijatrijskih pacijenata sa psorijazom lezije mogu biti različite distribucije i morfologije, a klinički simptomi i znaci bolesti mogu takođe biti različiti od onih koji se javljaju kod odraslih.¹

Najčesći tip psorijaze je psorijaza plaka koji ima tendenciju da se prvo pojavi na koži glave, potom na licu i naborima kože u vidu crvenih, ljuskavih plakova koji svrbe. Drugi najčešći tip psorijaze je gutatna psorijaza kod djece u kojoj papule eruptiraju na trupu 2 nedelje nakon B-hemolitične streptokokne ili virusne infekcije. Treći tip je pustulozna psorijaza koja se javlja kod samo 1-5.4% djece sa psorijazom. Karakterišu je lokalizovane ili generalizovane površinske sterilne pustule i može biti praćena groznicom, malaksalošću i artralgijom u slučaju klasičnog von Zumbusch tipa (u Crnoj Gori jedan pacijent). Drugi manje uobičajeni podtipovi psorijaze su inverzna, palmoplantarna psorijaza, izolovana psorijaza lica, linearna psorijaza i eritrodermična psorijaza.⁶

Psorijaza kože može biti praćena promjenama nokatne ploče i nokatnog ležista. Najčešća promjena je udubljenje nokatne ploče, oniholiza (distalno odvajanje nokatne ploče od nokatnog kreveta), subungvalna hiperkeratoza, vonihodistrofija i krvarenja. Najčešće ih liječe pedijatri kao gljivične infekcije.⁷

Juvenilni psorijatični artritis je još jedna manifestacija psorijaze kod djece. Zbog poteškoća u postavljanju dijagnoze psorijatičnog artritisa, prevalenca se kreće u opsegu od 1-10% djece sa psorijazom.^8,9

Emocionalni i socijalni uticaj psorijaze povećava se sa godinama kod pedijatrijskih pacijenata. Iritirani su svrabom i tužni zbog vidljivih simptoma. Neugodno im je da pokažu kožu, depresivni su, sputani, postiđeni, nailaze na ruganje, imaju poteškoće u školi, dolazi do skrivanja naročito tokom ljeta, ljudi misle da su zarazni i sramota ih je da izađu napolje.¹⁰

Pedijatrijska psorijaza može imati dubok dugoročni uticaj na psihološko zdravlje pogođene djece. Pored toga, pedijatrijska psorijaza je povezana sa određenim komorbiditetima, kao što su gojaznost, hipertenzija, hiperlipidemija, dijabetes melitus i reumatoidni artritis.¹

Pedijatrijska psorijaza takođe ima ogroman uticaj na roditelje. Većina roditelja osjeća umor, zbog poremećenog sna. Roditelji preživljavaju stres i tugu zbog nemogućnosti da pomognu djetetu kada pati, frustrirani su zbog onih koji ne razumiju psorijazu. Finansijski aspekt takođe zabrinjava zbog troškova liječenja, putnih troškova za više posjeta i ljekarsih naknada. Osjećaju se uznemireno, zabrinuto zbog doživotne terapije i dugoročnih negativnih efekta terapije na dijete. ¹²

Psorijaza se dijagnostifikuje uglavnom na osnovu kliničkih karakteristika, ali biopsija može pomoći da se potvrdi dijagnoza kod djece sa atipičnim prezentacijama. Kod djece koja imaju strah od uzimanja isječka koze, može se u novije vrijeme koristiti i dermatoskopija kože koja predstavlja mikroskopiju površine kože posebnim aparatom dermatoskopom (Lalas i saradnici su sugerisali da dermatoskopija može razlikovati psorijazu od drugih uobičajenih kožnih bolesti kao što je dermatitis).¹

Nekoliko faktora treba uzeti u obzir pri izboru specifičnog liječenja kao na primjer, starost, kvalitet života, težina psorijaze, lokacija psorijaze, tip psorijaze, podnošljivost i bezbijednost izabrane terapijske opcije.¹

Principi liječenja pacijenata sa psorijazom u Evropi i svijetu se baziraju na dugoročnoj kontroli bolesti, liječenju komorbiditeta i uticaju bolesti na kvalitet života pacijenata. Za liječenje blagih oblika psorijaze koriste se različite kombinacije lokalne terapije kao što su topikalni kortikosteroidi, analozi vitamina D, inhibitori kalcineurina i ditranol. U liječenju umjereno-teške i teške forme psorijaze neophodno je primijeniti fototerapiju, ili neki drugi vid sistemske terapije (metotreksat, ciklosporini, retinoidi). Ukoliko ova terapija nije dala zadovoljavajući efekat liječenja onda se uvodi biološka terapija.¹

Reference:

Bronckers, I. M. G. J. et al. Psoriasis in children and adolescents: diagnosis, management and comorbidities. Pediatric Drugs, 2015:17(5), 373-384.
Augustin, M. et al. Schafer I. Epidemiology and comorbidity of psoriasis in children. Br J Dermat., 2010:162(3):633–6.
Christophers E. Psoriasis-epidemiology and clinical spectrum. Clin Exp Dermatol.,2001;26(4):314–20.
Gelfand, J. M. et al. Prevalence and treatment of psoriasis in the United Kingdom: a population-based study. Archives of dermatology, 2005: 141(12), 1537-1541.
Raychaudhuri, S. P. and Gross, J. A comparative study of pediatric onset psoriasis with adult-onset psoriasis. Pediatric dermatology, 2000:17(3), 174-178.
Hebert, A. A. et al. Managing pediatric psoriasis: Update on treatments and challenges—A review. Journal of Dermatological Treatment, 2022: 33(5), 2433-2442.
Schachner L.A. and Hansen R.C. Pediatric dermatology. 4th ed.Philadelphia: Elsevier Ltd; 2011.
Kumar, B. et al. Epidemiology of childhood psoriasis: a study of 419 patients from northern India. International journal of dermatology, 2004:43(9), 654-658.
Mercy, K. et al. Clinical manifestations of pediatric psoriasis: results of a multicenter study in the United States. Pediatric dermatology, 2013: 30(4), 424-428.
Strouphauer, E. et al. Manifestation of anxiety and depression among pediatric patients with psoriasis: A review. Pediatric Dermatology, 2022.
Relvas, M. and Torres, T. Pediatric psoriasis. American journal of clinical dermatology, 2017:18(6), 797-811.
Salman, A. et al. Impact of psoriasis in the quality of life of children, adolescents and their families: a cross-sectional study. Anais brasileiros de dermatologia, 2018: 93, 819-823.