Izlaganje hladnoći samo po sebi ne izaziva bolest, ali stvara povoljne uslove za viruse prehlade ili gripa da izazovu infekciju.
Prehlada je jedna od najčešćih zaraznih bolesti u zimskim mjesecima. Ona je uzrokovana različitim vrstama virusa, najčešće rinovirusima, koronavirusima, respiratornim sincicijalnim virusom i virusom parainfluence, koji napadaju sluznicu nosa i grla, i zbog toga je veoma zarazna.
Prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije, procjenjuje se da svake godine oko 15 odsto svjetske populacije dobije prehladu.
Izlaganje hladnoći (prehlađenost) samo po sebi ne izaziva bolest i nije njen direktni uzrok, ali posredno doprinosi razvoju infekcije, jer stvara povoljne uslove za viruse prehlade ili gripa da izazovu infekciju. Smatra se da postoji više od 200 vrsta virusa koji uzrokuju prehladu, a hladno vrijeme pogoduje njihovom širenju. Zato je moguće da se osoba zarazi više puta u toku godine, jer nema imunitet na sve vrste virusa.
Kao i svaki drugi virus, i prehlada može da se prenese sa zaražene osobe na zdravu direktnim kontaktom putem kapljica koje se izbacuju kijanjem, kašljanjem, govorom ili disanjem. Virus se, takođe, može prenijeti i direktnim ili indirektnim kontaktom sa zaraženim rukama i predmetima, kao što su, maramice, čaše ili pribor za jelo, gdje virus može da opstane i do nekoliko sati. Ako se dodirnu predmeti poput šipki u prevozu, kvaka, telefona ili tastatura, a zatim oči, nos ili usta, virus i na taj način može dospjeti u tijelo.
Najčešće se prehlada razvija tokom hladnijih i prelaznih mjeseci, jer se organizam nije adaptirao na promjenu temperature. Tada ljudi i više vremena provode u zatvorenim prostorijama, gdje se virusi lakše šire i gdje ima više šansi za kontakt sa zaraženim osobama i kontaminiranim površinama. Poznato je da epidemija prehlada počinje već u septembru, sa novom školskom godinom.
Prenošenje virusa, međutim, ne znači nužno i da će se osoba razboljeti. Na to utiču i drugi faktori, kao što su imunitet, genetika i higijena. Stres, nedostatak sna, loša ishrana ili druge bolesti mogu da oslabe imuni sistem, olakšavajući virusu da izazove infekciju. Zbog toga se neki ljudi često prehlade, a neki rijetko ili nikad.
Kao što je neko vama prenio prehladu, tako ste i vi zarazni za druge ljude. Prvih nekoliko dana prehlađeni je „najopasniji“ za svoju okolinu.
Česte prehlade koje se ponavljaju i dug period oporavka od njih ukazuju na pad imuniteta.
Mehanizam nastanka prehlade
Prehlada se javlja kada virusi napadnu sluznicu nosa i grla. Kada nam se ohladi nos, to olakšava ulazak virusa u naš organizam i izazva prehladu, koja je po tome i dobila ime. Evo kako to funkcioniše:
Kada je napolju hladno, vazduh koji udišemo je, takođe, hladan i suv. To može iritirati našu sluznicu nosa i smanjiti njenu sposobnost da se brani od virusa.
Hladan vazduh prvo izaziva sužavanje krvnih sudova u nosnoj sluznici, smanjujući dotok krvi i belih krvnih zrnaca, a takođe i suši sluzokožu nosa, što otežava organizmu da se bori protiv virusa.
Hladan vazduh, takođe, stimuliše nervne završetke u nosu koji šalju poruku mozgu da pojača cirkulaciju u nosu. To dovodi do proširenja krvnih sudova i oticanja sluzokože nosa, što otežava disanje na nos.
Kada nam je teško da dišemo na nos, često prelazimo na disanje na usta. To znači da vazduh koji udišemo ne prolazi kroz nosni filter koji zadržava viruse i druge štetne čestice. Tako se povećava rizik od infekcije.
Zato je važno da se zaštitite od hladnoće i da održavate dobru higijenu nosa, pogotovo ako imate slabiji imunitet.
Simptomi prehlade
Prehlada se obično manifestuje simptomima kao što su zapušen nos, kijanje, curenje nosa, gušobolja, kašalj, glavobolja, malaksalost i povišena temperatura.
Simptomi se obično javljaju dan, dva nakon izlaganja virusu i traju pet do sedam dana.
Lijek za prehladu ne postoji, ali se simptomi mogu ublažiti ljekovima protiv bolova, antihistaminicima, kapima za nos i sirupima za kašalj. Važno je unositi i dovoljno tečnosti, odmarati se i izbjegavati pušenje i alkohol.
Sprječavanje zaraze
Virusi prehlade se lako prenose. Prehlada se može spriječiti ili se može smanjiti rizik od zaraze primjenom nekih jednostavnih mjera: Često i temeljno pranje ruku sapunom i vodom, naročito prije jela i poslije kijanja ili kašljanja.
Korišćenje papirnih maramica za brisanje nosa i bacanje istih u kantu za smeće nakon upotrebe.
Izbjegavanje dodirivanja očiju, nosa i usta prljavim rukama, jer i tako virusi mogu ući u organizam.
Pokrivanje usta i nosa unutrašnjom stranom lakta ili maramicom prilikom kijanja ili kašljanja, čak i nošenje maske, kako bi se spriječilo širenje kapljica koje sadrže viruse.
Izbegavanje bliskog kontakta sa osobama koje imaju simptome prehlade, kao što su grljenje, ljubljenje ili deljenje čaša i pribora za jelo. Važi i obrnuto – ako smo prehlađeni, treba da izbegavamo bliske kontakte kako bismo sprečili prenošenje virusa na druge ljude.
Jačanje imuniteta zdravom ishranom, redovnom fizičkom aktivnošću, dovoljnim snom i izbegavanjem stresa.
Liječenje prehlade
Pošto je prehlada virusno oboljenje, antibiotici koji uništavaju bakterije su potpuno beskorisni.
Kod virusnih infekcija važno je da unosite puno tečnosti, vode, čajeva, cijeđenih sokova i pileće supe.
Tečnost čuva od dehidracije, vlaži grlo i čini ga manje osjetljivim. Najbolje je kad su ovi napici topli, jer tada bolje razbijaju nakupljenu sluz, otčepljuju nos, olakšavaju kašalj.
Dobro je i ispiranje grla i nosa slanom vodom, odmaranje,stavljanje toplih obloga na sinuse.
U rjeđim slučajevima, prehlada može da se iskomplikuje. Kod komplikacija najćešće dolazi do upale srednjeg uha, upale sinusa, opstrukcije pluća kod osoba koje pate od astme i do upale pluća.
Ukoliko primijetite da vam temperatura ne spada posle 3-4 dana i da se sve lošije osjećate, da imate bolove u uhu, grlu, plućima – javite se ljekaru.
B92
