Istraživanje, koje je realizovano tokom 2017. godine, u odrasloj populaciji starosti, od 15 do 64 godine, je pokazalo da je došlo do povećanja zastupljenosti stanovnika Crne Gore koji puše, sa 31 odsto, koliko je iznosilo 2012. godine, na 35,4 procenata, istakla je za Gradski portal nacionalni koordinator za kontrolu duvana u Institutu za javno zdravlje Agima Ljaljević.
Navedeni podaci, kako ističe, zabrinjavaju, posebno zbog toga što je, do posljednjeg istraživanja evidentiran trend pada konzumenata duvanskih proizvoda.
”Navedeno istraživanje je pokazalo da je, još 17,1 odsto populacije nekada tokom života koristilo duvanske proizvode, što pokazuje da je 47,6 odsto ili manje od polovine stanovnika tokom cijelog života apstiniralo od pušenja. Zastupljenost pušenja u odnosu na pol iznosila je 36,2 odsto među muškarcima i 34,5 odsto među ženama, što ukazuje na posebno značajan trend povećanja ove pojave među ženama, kazala je Ljaljević.
Naglašava da je u populaciji mlađih žena, starosti između 15 i 24 godine, prevalencija veća, za čak 1 odsto, nego među muškarcima iste starosti.
“Stoga je razumljivo da se komplikacije upotrebe duvanskih proizvoda javljaju u sve ranijoj životnoj dobi, a zbog upotrebe duvanskih proizvoda u trudnoći i tokom ranog razvoja djeteta, komplikacije su često evidentne i u dječijem dobu. Najveća vrijednost prevalencije pušenja u populaciji Crne Gore evidentirana je u populaciji starosti od 45 do 54 godine, a iznosila je gotovo 45 odsto. Takođe, u ovoj populacionoj grupi je najviše onih koji su ikada u životu koristili duvanske proizvode “, istakla je Ljaljević.
Objašnjava da se prevalencija pušenja u gradskoj i seoskoj populaciji se ne razlikuje značajno, a ni stepen obrazovanja nije ograničavajuća komponenta za konzumiranje duvana.
Najveći broj pušača, dnevno konzumira između 10 i 20 cigareta, ali gotovo svaki treći pušač konzumira više od 20 cigareta dnevno.
”U većini zemalja u okruženju je povećan broj mladih korisnika duvanskih proizvoda. Konzumiranje duvanskih proizvoda među mladima u Crnoj Gori, takođe bilježi trend rasta, što su potvrdila sva predhodna istraživanja”, ističe Ljaljević.
Naime, objašnjava, broj korisnika duvanskih proizvoda je značajno povećan i među mladima, starosti od 13 do 15 godiina (GYTS) i među šesnaestogodišnjacima (ESPAD), kao i onima starosti od 15 do 24 godine (ovo je životna dob kada najveći broj konzumenata počinje sa korišćenjem duvanskih proizvoda).
“Povećana je zastupljenost mladih pušača muškog pola i iznosi oko 11% među petnaestogodišnjacima, što je dvostruko više u odnosu na predhodno istraživanje. Zastupljenost među šesnaestogodišnjacima iznosila je 18 odsto, što je značajno više nego u predhodnom istom istraživanju. Kod djevojaka je zastupljenost niža, ali se bilježi tendencija povećanja, da bi nakon 16-te godine zastupljenost upotrebe duvanskih proizvoda bila veća nego kod vršnjaka muškog pola “, kazala je Ljaljević.
Svaki četvrti učenik puši
Navodi da su podaci, takođe, pokazali da je najviše učenika, starosti od 13 do 15 godina eksperimentisalo sa cigaretama (prvi put probali cigarete) između 12 i 13 godina starosti (29,4 odsto), a zatim između 14 i 15 godina (26,3 odsto).
” Nešto više od četvrtine (26,3 odsto) učenika, koji aktivno koriste duvanske proizvode (pušača), tokom dana, konzumira između 2 i 5 cigareta, a slično (24,6 odsto) je učešće onih koji konzumiraju manje od jedne cigarete dnevno (što znači da ne konzumiraju duvanske proizvode svaki dan)”, navodi Ljaljević.
Kada je riječ o šesnaestogodišnjacima, podaci ESPAD-a (iz 2017. godine) pokazuju da je 35 odsto učenika u Crnoj Gori probalo cigarete bar jednom, do svoje šesnaeste godine (37 odsto dječaka, 32 odsto djevojčica).
“Podaci pokazuju da skoro svaki šesti učenik, starosti od šesnaest godina u Crnoj Gori aktivno konzumira cigarete. Svaki deseti učenik/ca u Crnoj Gori puši svakodnevno, dok svaki pedeseti puši više od pakle cigareta svakog dana. Pet procenata djevojčica je manje nego dječaka među aktivnim konzumentima cigareta, i to u kategoriji svakodnevnog pušenja. Pri tome, evidentno je da su dječaci zastupljeniji u strukturi svakodnevnih konzumenata duvanskih proizvoda, u odnosu na djevojčice”, dodaje Ljaljević.
Međutim, ističe da su podaci istraživanja u populaciji odraslih pokazali da u populaciji žena, starosti od 18 do 24 godine, ima za 1 odsto više žena, nego muškaraca koji konzumiraju duvanske proizvode.
“Takođe ukazano je da je svaki peti učenik probao elektronske cigarete, bar jednom do svoje šesnaeste godine, pri čemu je bilo značajno više dječaka nego djevojčica (27 odsto dječaka, 13 odsto djevojčica). U prethodnih 12 mjeseci elektronske cigarete koristilo je 13 odsto učenika, opet značajno više dječaka nego djevojčica (18 odsto dječaka, 8 odsto djevojčica). Među njima, 7 odsto je koristilo elektronske cigarete u prethodnih 30 dana, a a 8 odsto skoro svaki dan ili svaki dan “, objasnila je Ljaljević
I nepušači “na udaru” duvanskog dima
Prema podacim Svjetske zdravstvene organizacije (SZO), duvan, svake godine, ubije oko osam miliona ljudi, od čega su 1,2 miliona bili su izloženi nevoljnom udisanju duvanskog dima, upozorila je Ljaljević.
”Iskustva pokazuju da nema organa ili organskog sistema koji nije pogođen uticajem duvanskog dima, kao i da nema bezbjednog nivoa izlaganja duvanskom dimu, jer u sadržaju nema ni jedne supstancije koja djeluje pozitivno po zdravlje korisnika. Stoga se ističe činjenica da i pasivno pušenje uzrokuje značajna optrećenja bolestima”, navodi Ljaljević.
Kako je istakla, duvanski dim sadrži oko 9000 (prema najnovijim istraživanjima) različitih hemijskih supstancija, od kojih više od 10 odsto djeluje kancerogeno.
“Ove supstancije kod nepušača povećavaju rizik za 20 do 30% od raka pluća, a kod pušača do 95 odsto. Vrlo je interesantno navesti da su žene koje ne koriste duvan, a žive sa konzumentom ovih proizvoda, oko 27 odsto podložnije riziku da obole od raka dojke, a rizik da dobiju rak grlića materice je dva puta veći, nego kod žena koje žive sa nepušačima. Takođe nepušači, koji nevoljno udišu duvanski dim, svakodnevno povećavaju 20 do 30 odsto rizik za nastanak oboljenja respiratornog i koronarnog sistema “, istakla je ona.
Kod pušača je rizik značajno veći, jer pušenje udvostručuje rizik od umiranja zbog bolesti srca i krvnih sudova, a 30 do 40 odsto svih smrti od koronarne bolesti povezuje se s pušenjem.
”Takođe, umiranje od hronične opstruktivne bolesti pluća je šest puta učestalija kod pušača nego kod nepušača. Osim
oga, upotreba duvana je istovremeno i predisponirajući faktor za respiratorne infekcije i egzacerbacije astme. Posebno je izražen negativan uticaj duvanskog dima kod trudnica i male djece, jer žene koje puše tokom trudnoće imaju veći rizik da rode dijete s malom porođajnom težinom, što povećava rizik za nastanak različitih komplikacija, djeteta sa malformacijama ili hroničnim oboljenjima, a evidentiraju se i pojave iznenadne smrti djeteta, koja su rođena od žena pušača. U prilog objašnjenja negativnih efekata pasivnog pušenja, ističe se činjenica da konzument duvanskih proizvoda čak 85 odsto dima izbaci u okruženje u kojem boravi, zbog čega su, od pasivnog uticaja dima, posebno ugroženi oni koji dugo ili stalno borave u drušvu pušača “, zaključila je Ljaljević.
CdM
