Dr sci med. Goran Pešić, spec. ortopedije i traumatologije
Klinički centar Crne Gore
Dr Marko Borovinić, spec. ortopedije i traumatologije
Klinički centar Crne Gore foto autora u prilogu
Hladniji period godine, u kojem smo već par mjeseci, sa sobom nosi pogoršanje brojnih hroničnih bolesti. Jedna od njih jeste i osteoartritis (OA) koji zavrijeđuje pažnju obzirom da 10% svjetske populacije boluje od ove hronične, sporoprogredirajuće, ireverzibilne bolesti. Slična situacija je i kod nas.
Osteoartritis je bolest od koje se ne umire ali koja značajno utiče na kvalitet života, sa tendencijom razvoja invaliditeta. Riječ je o degenerativnoj bolesti zglobova koja najčešće pogađa noseće zglobove kakvi su koljeno i kuk, zatim vratni i lumbalni dio kičme, zglobove šake, mada može zahvatiti i bilo koji drugi zglob. U osnovi bolesti je propadanje hrskavice na zglobnim okrajcima kostiju. Najprije dolazi do pucanja površinskih slojeva zglobne hrskavice sve do njenog potpunog nestajanja uz istovremeno bujanje koštanog tkiva. Sve ove promjene rezultiraju pojavom bola i otoka zgloba, pa pokreti postaju ograničeni i sve teži.
Ranije je važio stav da je OA bolest starijeg životnog doba obzirom da se znaci i simptomi pojavljuju češće kod osoba starijih od 50 godina. Danas znamo da se može javiti i u mlađoj populaciji, naročito kod onih koji su imali prethodnu povredu ili prelom zgloba. Tada se OA može razviti mnogo brže, u roku od samo nekoliko godina.
OA je često prisutan kod više članova jedne porodice, što ukazuje na jak uticaj genetike na njegov nastanak. Pol takođe ima snažan uticaj na razvoj ove bolesti, čemu svjedoči podatak da je OA dva puta više zastupljen u ženskoj populaciji. Među spoljašnjim faktorima koji djeluju negativno na zglob i mogu ubrzati nastanak OA jesu specifične fizičke aktivnosti, pretjerana ili nedovoljna fizička aktivnost, gojaznost.
U zavisnosti od faze bolesti u kojoj se zglob nalazi zavisi i liječenje istog. Ukoliko je degenerativno oboljenje manje izraženo, obično se primjenjuje konzervativno liječenje koje se ogleda u primjeni nesteroidnih antiinflamatornih ljekova (NSAIL) i fizikalne terapije. Kod pacijenata sa uznapredovalom bolešću neminovna je operacija – zamjena oštećenog zgloba implantatom ili vještačkim zglobom.
Kada se jednom uoče prve promjene na hrskavici zgloba, bolest više nije moguće zaustaviti, tako da je primarni cilj liječenja OA usporiti progresiju bolesti. Ovo podrazumijeva minimiziranje inflamatorne komponente bolesti i kupiranje bola sa ciljem poboljšanja kvaliteta života pacijenta. Prva pomoć u ovoj fazi bolesti jeste terapija NSAIL-ima, tzv. antireumaticima koji su efikasni u kupiranju bola (analgetski efekat) i suzbijanju inflamatorne komponente bolesti (antiinflamatorni efekat). Analgetski efekat nastupa brzo, već u prvim satima od uzimanja lijeka. Svi NSAIL dostupni na tržištu slične su efikasnosti, ali se značajno međusobno razlikuju u pogledu bezbijednosti. Poznato je da pri primjeni NSAIL najčešće možemo očekivati gastrointestinalne neželjene efekte, dok se kardiovaskularni, hepatički i renalni neželjeni efekti javljaju nešto rjeđe. Svi navedeni neželjeni efekti su dozno zavisni. S obzirom da nam za ostvarivanje antiinflamatornog efekta trebaju više doze lijeka i primjena u kontinuitetu od 3 nedjelje, naročito je važno izabrati lijek koji i u ovim dozama ima najbolji ukupni bezbjednosni profil, kao što je Aflamil.
Aceklofenak je NSAIL koji je, pored još 26 drugih NSAIL, bio dio SOS meta-analize koja je za cilj imala da pronađe lijek sa najboljim ukupnim bezbjednosnim profilom. U bazi od preko 8,5 miliona pacijenata, aceklofenak je pokazao najmanji relativni rizik za pojavu komplikacija u gornjim partijama digestivnog trakta, što ga čini najbezbjednijim dostupnim NSAIL na tržištu (Grafik 1.)
SOS meta-analiza je takođe razmatrala i kardiovaskularni rizik i pokazala da Aflamil spada u grupu NSAIL sa najnižim rizikom za hospitalizaciju usljed infarkta miokarda i srčane insuficijencije.
Važno je napomenuti da i sami pacijenti imaju izvjesne rizike koji povećavaju šanse da se pri primjeni NSAIL jave neke od komplikacija. Rizici za nastanak gastrointestinalnih komplikacija su: starost preko 65 godina, konzumacija alkohola/duvana, ženski pol, ranije GIT kompliakcije, infekcija Helicobacter pylori, dijabetes, dislipidemija, primjena pridružene terapije (kortikosteroidi, acetilsalicilna kisjelina, SSRI). Većina naših pacijenata ima bar 3 od navedenih faktora rizika, zbog čega dodatno moramo voditi računa o izboru najbezbjednijeg, a efikasnog lijeka.
Umjesto zaključka, citiraćemo članak objavljen u Lancet-u 2021. godine: „Aceklofenak se generalno dobro podnosi i efikasan je u smanjenju bola i/ili poboljšanja funkcionalnosti hroničnih bolesti (osteoartritis, reumatoidni artritis, ankilozirajući spondilitis) i akutnih muskuloskeletnih stanja. On je u najmanju ruku efikasan kao ostali NSAL uz to da ima značajno prihvatljiviji gastrointestinalni profil. Dakle, aktuelni dokazi ukazuju da je aceklofenak korisna opcija u terapiji bola i inflamacije u širokom rasponu bolnih stanja“.1
1A review of Aceklofenak: Analgesic and Anti-Inflammatory Effects on Musculoskeletal Disorders, J.Pain Res. 2021; 14:3651-3663.
Add comment