Dr Aleksandar Đogo na Medikalovoj konferenciji govorio o osteoporozi
Podsjetivši da osteoporoza predstavlja kombinaciju više faktora u starenju ljudskog organizma, dr Aleksandar Đogo je objasnio da ona predstavlja pad ćelijskog matriksa u koštanoj strukturi i samim tim pad koštane gustine. To je uslovljeno neravnotežom ostaoblastne i osteoklastne aktivnosti, što može dovesti do povećanog rizika od fraktura, čak i u odsustvu bilo kakve veće traume. Neravnoteža između osteoblastne i osteoklastne aktivnosti, neravnoteža između anaboličkog i kataboličkog koncepta, posljedica su starenja i neki su od problema vezanih za ovu bolest.
Koštana masa se mijenja tokom života. Danas se smatra da starenje ljudskog tijela počinje krajem dvadesetih godina života, a do 26-27. godine koštana masa je na vrhuncu.
Postoje dva koncepta aktivnosti kojima je uslovljeno zdravlje kostiju: osteoblaastni i osteoklastni. Zdravlje koštanih ćelija uslovljeno je mnoštvom faktora: hormonskih, nutritivnih, imunoloških, dok osteoklastna aktivnost predstavlja katabolički koncept u koštanom metabolizmu.
Već u 30-im i 40-im godinama života i žene i muškarci gube prosječno 0,3 % koštane mase. Međutim, sa nastupanjem menopauze kod žena, ta situacija se mijenja, i gubitak se drastično povećava: na 3% godišnje.Tako ubrzan gubitak koštane mase traje oko jednu deceniju, a adaptivnim mehanizmima nakon 10 godina taj proces se stabilizuje, i kao i kod muškaraca vraća se na 0,3% na godišnjem nivou.
Primarna i sekundarna osteoporoza
Osteoporoza se dijeli na primarni i sekundarni oblik. Primarna osteoporoza je gubitak koštane mase per se. Involutivna osteoporoza koja je vezana sa starenjem ljudskog organizma obuhvata, po objašnjenju dr Đoga, bezmalo 80% svih slučajeva. Idiopatske, koje su nepoznatog uzroka, su dosta rijetke. Juvenilna, karakteristična za prepubertetski period, više ima akademski značaj. Sekundarna osteoporoza predstavlja manifestaciju nekog drugog patološkog supstrata.
Zbog čega nastaje?
Najčešći uzrok osteoporoze su endokrinopatije. Kraj 20-ih godina života predstavlja početak opadanja nivoa steroidnih hormona. Međutim, važni su i nutritivni faktori, kao što je otežana resorpcija vitamina i minerala. Reumatološka oboljenja sama po sebi nijesu uzročnici osteoporoze. Imunološki defekt koji se dešava u tim oboljenjima (kao što je reumatoidni artritis, sistemski lupus, juvenili artritis) predtsavlja realni uzrok osteoporoze. Maligne bolesti predstavljaju kombinaciju imunoloških dešavanja, kao i mehaničkog kvantuma malignih ćelija, što dovodi do oštećenja koštane arhitektonike. Alkoholizam, pušenje, opijatomanija, sedentarni način života, deficit vitamina D, pothranjenost, takođe predstavljaju faktore rizika, ali posebna vulnerabilna grupa je ženski pol. Razlog za to je, po dr Đogu, činjenica da su estrogeni duboko involvirani u biologiju žene. Rana menopauza koja nije adekvatno supstituisana estroprogestagenima, uz pad kvantuma steroida, pogoršanje imunološke kontrole predstavlja značajan faktor rizika. Dodatni faktori su pripadnost bijeloj rasi i genetska uslovljenost.
Dijagnostika
Dijagnostiku osteoporoze moguće je sprovesti vizuelizacionim tehnikama kao što su skener, rendgen, ali to nije dovoljno pouzdano. — Najiskusniji radiolog ovim tehnikama ne može biti potpuno siguran da se radi o osteoporozi, dok se ne uradi osteodenzitometrijski pregled, koji nepogrešivo određuje koliki je nivo oštećenja koštane gustine .— kaže dr Đogo.
Terapija osteoporoze relativno je novijeg datuma. Počinje suplementacijom kalcijuma i vitamina D. Zlatni standard predstavljaju antiresorptivni ljekovi, čiji su dominantni predstavnici donedavno bili bisfosfonati. Danas je pacijentima dostupna biološka terapija. To je u suštini humano monoklonalno antitijelo, posebno modifikovan immunoglobulin, koji realno predstavlja i „hranu za osteoklaste”.
Koncept osteoklasta
Osteoklast je vrlo specifična ćelija. Ona nema značajnu hormonsku zavisnost, niti je receptorski toliko zavisna od estrogena kao osteoblast. Novi terapijski protokoli osteoporoze bazirani su upravo na mehanizmu molekularne mimikrije IgG-2.
Ukazujući na efekte biološke terapije na frakture, dr Đogo je prezentovao studijske podatke dobijene na velikom broju ispitanica. Podaci pokazuju da tokom trogodišnjeg praćenja biološka terapija ostvaruje značajnu prednost u odnosu na placebo. Tokom 10 godina registrovano je kontinuirano poboljšanje kvaliteta koštane mase. Izraženo u brojkama, poboljšanje je iznosilo 21% u odnosu na inicijaciju terapije i dodatnih 16%. u odnosu na produžetak primjene iste.
Razlika između biološke terapije i terapije bisfosfonatima ogleda se u tome što prva djeluje na trabekularnu i kortikalnu masu, dok bisfosfonati djeluju na hormon zavisnu strukturu koja vremenom gubi svoju receptivnost. Indikacije za biološku terapiju su osteoporoza u menopauzi, hormonski uslovljena osteoporoza kod muškaraca liječenih od karcinoma prostate, kao i terapija gubitka koštane mase kod ljudi koji kao imunosupresivnu terapiju koriste glikokortikoide.
Anita Đurović
Add comment