Novi trendovi, nov način zabave, hedonistička orijentacija i materijalistička filozofija života, navodi sve veći broj mladih ljudi da se odluče da “probaju” neku od različitih vrsta psihoaktivnih supstanci. Prema definiciji Svjetske zdravstvene organizacije, droga je svaka supstanca koja unesena u organizam može modifikovati jednu ili više njegovih funkcija i nakon ponavljane upotrebe dovodi do stvaranja psihičke i/ili fizičke zavisnosti.
Eksperimentisanje sa drogama je tipično za predadolescentnu i adolescentnu fazu razvoja ličnosti, koju karkteriše izrazito burno reagovanje praćeno psihičkim, fizičkim i moralnim krizama, sa naglašenom težnjom za slobodom, nezavisnošću i afirmacijom.
Uticaj vršnjačke grupe, pogrešni modeli identifikacije, pogrešan sistem vrijednosti pojedinca, tolerantan stav prema pojedinim vrstama droga, značajno doprinose stvaranju pogrešne odluke kod mlade osobe. Najčešći razlozi zbog kojih se ipak odluče da to i urade, su radoznalost, višak slobodnog vremena, odsustvo roditeljske kontrole, dosada, bijeg od realnosti, pogrešna uvjerenja, lični nedostaci (kompleksi, osjećaj inferiornosti, neadekvatnosti), često i neinformisanost o posljedicama. Najčešće se počinje sa konzumiranjem alkohola i marihuane dok se vremenom ne proširi interesovanje i prema ostalim vrstama psihoaktivnih supstanci (stimulansi, halucinogeni, opijati itd.).
Sloboda izbora uzeti ili ne uzeti supstancu postoji prilikom prvih nekoliko konzumiranja. Međutim, psihoaktivna supstanca ima snažno adiktivno svojstvo i vrlo brzo se razvija neki oblik zavisnosti. Onog trenutka kada se, usljed nedostatka supstance, pojave prvi simptomi apstinencijalne krize (koja isprva i nije tako izražena; vremenom reakcije organizma bivaju sve dramatičnije) možemo govoriti o razvoju bolesti zavisnosti. Zavisnost je hronična i recidivirajuća bolest koja ima svoj razvojni tok i koja, ukoliko se adekvatno ne tretira, dovodi do predvidljivo lošeg ishoda. Predstavlja svojevrstan oblik autodestruktivnog ponašanja prilikom kojeg zavisnik kompulsivno nastavlja konzumiranje psihoaktivnih supstanci, uprkos očiglednim razarajućim efektima. Posljedice se odražavaju na sve sfere funkcionisanja, odnosno na fizički, psihički, socijalni i duhovni aspekt ličnosti. Progresijom bolesti zavisnik postaje osoba za koju prestaju da važe univerzalna moralna načela i društvene norme, te vremenom dolazi do potpune degradacije i deterioracije ličnosti. Zavisnika karakteriše socijalna i emocionalna nezrelost, egoističnost i egocentričnost, manipulativnost, negativan i arogantan stav prema autoritetu, gubitak psihičke, vremenom i fizičke energije i emocionalna ravnodušnost prema svakome i svačemu, osim prema drogi. Supstanca postaje prioritet u odnosu na sva druga životna pitanja.
Jedan od razloga zbog čega prođe, najčešće, dugi niz godina prije nego se zavisnik obrati za pomoć je postojanje mehanizama ego odbrane koji podržavaju ovu patologiju. U prvom redu negiranje (ja nisam zavisnik, uzimam samo ponekad…), minimiziranje (koristim samo “lake” droge / ova vrsta ne stvara zavisnost…), projekcija (prebacivanje odgovornosti i krivice na druge, najčešće roditelja ili supružnika), potiskivanje (uslovno rečeno zaboravljanje traumatičnih i stresnih situacija tokom drogiranja), socijalna komparacija (ja nisam tako težak slučaj / ja nisam na igli…), racionalizacija (mogu da prestanem kad god hoću…). Kako se u realitetu prekid konzumiranja ipak ne događa, zavisnik se, pritisnut posljedicama, u depresivnom stanju praćenim očajem i nihilističkim idejama, odlučuje da potraži pomoć.
Izolacija i apstinencija (suzdržavanje od konzumiranja) su prvi, ali ne i jedini koraci kada je izlaz iz ovog problema u pitanju. Da bi zavisnik ostvario kvalitetnu, stabilnu i trajnu apstinenciju, potrebna je radikalna promjena dotadašnjeg životnog stila, kao i rekonstrukcija same ličnosti. To se postiže dugotrajnim radom na sebi, uz adekvatan profesionalni pristup stručnog lica. Javna ustanova za smještaj, rehabilitaciju i resocijalizaciju korisnika psihoaktivnih supstanci – Podgorica na Kakarickoj gori je specijalizovana ustanova za tretman bolesti zavisnosti koja nudi mogućnost svim zavisnicima koji pokažu autentičnu motivaciju da se na adekvatan način suoče sa svojom bolešću. Kroz svakodnevno sprovođenje individualnih i grupnih psihoterapija, organizovanje radno-okupacionih i sportsko-rekreativnih aktivnosti, klijent ima mogućnost da dobije stručne informacije o ovoj bolesti i metodama liječenja, stekne realne uvide u svoje ponašanje i posljedice istog, izgradi karakter, ovlada različitim vještinama, osnaži lične kapacitete i prepozna faktore rizika koji mogu ugroziti njegovu apstinenciju. Tokom tretmana klijent je aktivno uključen u proces rehabilitacije, kasnije i resocijalizacije, te preuzima odovornost za sebe i svoj oporavak. Nakon godišnjeg tretmana, novoformirana ličnost se reintegriše u socijalnu sredinu, svjesna mehanizama bolesti, voljna da podrži promjenu, spremna da se nosi sa životnim izazovima i sposobna da donosi ispravne odluke. Jedina ispravna odluka, kao najbolji način prevencije, je nikada ne probati drogu jer su posljedice dugotrajne i teške, a borba sa ovom kompleksnom bolešću traje čitavog života.
Adrijana Barović, defektolog – spec. pedagog
Član Stručnog tima u JU za smještaj, rehabilitaciju i resocijalizaciju
korisnika psihoaktivnih supstanci – Podgorica, na Kakarickoj gori
Add comment