TESTIRANJE JE PRIORITET
Infekcija HIV-om bila je jedna od tema Šeste Medikalove konferencije u Budvi. Stručne gošće iz Kliničkog centra Crne Gore dr Brankica Dupanović i dr Snežana Dragaš ukazale su na savremene terapijske opcije za liječenje infekcije ovim virusom.
Postoji samo rizično ponašanje
Ističući podatak da se radi o infekciji sa kojom živi oko 37 miliona osoba u svijetu, dr Brankica Dupanović, sa Klinike za infektivne bolesti KCCG-a, navela je da je u radu sa HIV inficiranim osobama ostvaren napredak u smislu smanjenja broja smrtnih slučajeva. Zahvaljujući bržem sprovođenju dijagnostike, objasnila je ona, od 2000. do danas taj broj se u prosjeku smanjio za 38%. − Ne postoje rizične grupe, postoji samo rizično ponašanje, iz prostog razloga što je nekada dovoljno ostvariti samo 1 seksualni kontakt bez zaštite da bi se „uzela” infekcija. Infekcija se ne samo dobija, nego i uzima na različite načine – navela je dr Dupanović.
Govoreći o načinu prenosa infekcije, dr Dupanović je kazala da kod nas ne postoji slučaj prenosa virusa HIV-a transfuzijom krvi. Najčešće se on prenosi putem seksualnog kontakta, s tim što je on u mnogo većoj mjeri zastupljen putem analne recepcije nego vaginalno. Perinatalnih infekcijama, sa majke na dijete bilo je i kod nas.
Poseban akcenat dr Dupanović je stavila na činjenicu da je veoma bitno da se što ranije dijagnostikuje ova infekcija. Primarna zdravstvena zaštita tu predstavlja najvažniju kariku. Prikazujući tehnologiju testova, ona je navela i da značajnu promjenu u liječenju danas čini princip da se svi pacijenti, bez obzira na imunološki status, odmah po dijagnostikovanju bolesti podvrgavaju liječenju. Jedan od ciljeva projektovanih do 2020. jeste da se kod 90% pacijenata koji primjenjuju terapiju postigne da virusa nema u krvi. Trenutno oko 30% zaraženih HIV-om ne zna da su pozitivni. To je, kako je ovom prilikom naglašeno, najveći problem.
Vršeći prikaz istorijske perspektive dostupnih terapija, dr Dupanović je objasnila da se ona mijenjala počev od monoterapijskih oblika, da bi danas primjenjivali kombinovanu terapiju od 3 lijeka u jednoj ili najviše dvije tablete. Uglavnom, kod HIV-a je terapija svakodnevna i sprovodi se do kraja života. U okviru protokola liječenja koriste se sugestije iz internacionalnih vodiča. Idealan lijek, po riječima dr Dupanović, ne postoji, ali naša terapija je efikasna zato što virus ne bi trebalo da se uopšte detektuje u krvi nakon 6-8 sedmica. Ona omogućava da se ne stvaraju mutirani oblici virusa, kao i da se subkliničke infekcije kod pacijenta demaskiraju i liječe.
Svjetski zdravstveni cilj je da svi primaju terapiju. Smatra se da pokrivenost terapijom u ovom trenutku obuhvata čak 80% dijagnostikovanih. To se otprilike odnosi na oko 30 miliona (od 37 mil. koliko ima ukupno zaraženih HIV-om u svijetu).
Infekcija se može dobro kontrolisati
Ukazujući na činjenicu da se virus HIV-a pojavio 80-ih[1] godina 20-og vijeka, da potiče od cinija virusa primata, te da je veoma složene građe jer pripada retro virusima, dr Snežana Dragaš, sa Klinike za infektivne bolesti KCCG-a, navela je kao ono što je karakteristično za HIV virus da on obavezno uspostavlja latenciju u ćeliji domaćina, u genomu ćelije. Kad se ćelija umnožava, umnožava se i on. Njegov ciklus umnožavanja veoma je komplikovan.
Radi se o vrlo složenom, virusu nepredvidljivog funkcionisanja. Virus HIV-a sadrži karakteristični enzim koji ga prevodi iz RNK u DNK oblik (reverzna transkriptaza). Ovaj enzim posjeduje još jedan virus hepatitisa B i to je jedinstvena pojava u prirodi.
1989. godine identifikovan je virus HIV-a u našoj populaciji. Od 1989. do 2018, po podacima koje je prikazala dr Dragaš, u našem zdravstvenom sistemu registrovana su 274 slučaja. Ono što je problem jeste da je većina pacijenata, skoro 90%, bilo ustaljenog AIDS-a. 21% je umrlo od posljedica HIV infekcije. Terapija u Crnoj Gori dostupna je od 1997. Prevalenca infekcije u našoj zemlji je 0,03 %. To je jedna od najnižih u regionu. Svi pacijenti se prate i liječe u Klinici za infektivne bolesti i svi slučajevi se prijavljuju Institutu za javno zdravlje.
Što se tiče broja oboljelih, dr Dragaš je navela da su 2016. god. registrovana 34 novooboljela registrovana pacijenta. 2017. registrovano je 26, a 2018. još 23. Taj broj raste kako zbog širenja infekcije, tako zbog efikasnijeg otkrivanja, zahvaljujući sprovođenju preventivnih mjera i testiranja. Na početku infekcije postojao je najveći broj smrtnih slučajeva, zbog nedovoljne dostupnosti antivirusne terapije i nedovoljno kvalitetne terapije. Glavni problem, po dr Dragaš, sastoji se u tome što se pacijenti javljaju u kasnim stadijumima bolesti (tzv. late presenter). Starosna dob u kojoj se otkrivaju pacijenti najčešće je u rasponu od 25 do 34 godina. Dominantne su osobe muškog pola, preko 86%.
Add comment