Iz ambulante pedijatra Timus je centralni organ limfatičnog sistema
Timus je neparni organ smješten u prednjem gornjem dijelu medijastinuma (medijastinum superius). Timus je bilobarni organ, smješten ispred perikarda i velikih krvnih žila na bazi srca (gornja šuplja vena, aorta, pulmonalno stablo). Obično leži prema gore do visine lijeve brahiocefalične vene, a dolje se proteže do baze velikih krvnih žila. Gornji polovi timusa često priliježu uz dušnik.
Prepoznatljiv timus gotovo je uvijek prisutan u prvom mjesecu života. Kod novorođenčeta i djece je svijetloružičaste boje, dobro razvijen i težine oko 15 grama. Između prvog i dvanaestog mjeseca života timusna sjenka je još vidljiva. Između prve i treće godine vrlo malo timusne sjenke ostaje vidljivo. Oko 2% djece u dobi od četiri godine još ima prepoznatljiv timus na radiogramu. Težina timusa na rođenju iznosi 10-20 grama, u pubertetu 25-35 grama. Težina timusa udvostruči se do šestog mjeseca života, utrostruči do šeste godine, a naraste još nekoliko grama do trinaeste godine. Nakon puberteta slijedi proces involucije pod djelovanjem polnih hormona. Ovaj proces počinje u kortikalnoj zoni i progredira do medularne zone.
Timus je najaktivniji oko 3 godine života i stalno se povećava do puberteta, kada dostiže maksimalnu veličinu (ali ne i funkciju). Tada je sivožute boje i mekane konzistencije. Dužina timusa je tada oko 5-6 cm, širina 3-4 cm, težina oko 35-40 grama. Poslije puberteta počinje lagana razgradnja funkcionalnog tkiva grudne žlijezde, koju zamjenjuje masno tkivo (lat. Corpus adiposum thymicum). Nekad je tkivo timusa očuvano i u odmaklom životu (lat. Thymus persistens).
Žlijezda nikad potpuno ne nestane. U starijih ljudi ona je kolekcija retikularnih niti, nešto limfocita i vezivnog tkiva. Tokom odrastanja nastaje njegova atrofija i zamjena masnim tkivom.
Hiperplazija timusa predstavlja najčešću nenormalnost timusa u ranom dječijem uzrastu. Stimulansi koji izazivaju povećanje timusa nijesu poznati.
Uvećani timus se najčešće klinički ne manifestuje ukoliko se radi o mekom hiperplazičnom timusu .
Žlijezda timus izazov je za proučavanje zbog svog smještaja, gdje se graniči s mnogim drugim mekim tkivima, te zbog promjenljivosti veličine, oblika i položaja prema drugim organima. U prepoznavanju normalnog timusa treba dodati i njegove biološke osobine u određenoj dobi života djeteta.
Žlijezda se radiološki može vidjeti kao dobro diferencirana medijastinalna masa. Ponekad se ne primjećuje uopšte ili može biti uklopljena u okolne medijastinalne strukture, te čini sliku kardiomegalije, dilatacije aorte, dilatacije luka glavne plućne arterije. Ultrazvučni izgled timusa je isti na CT snimku i MR nalazu, a pokazuje hipoehogenu homogenu masu s jednoličnom distribucijom odjeka bez jasne granice. Mala, ovalna masa je obično benigna, a velika lobulirana, brzo rastuća masa je maligna.
U literaturi se opisuje nekoliko radioloških slika timusa:
1. triangularna sjenka (sjenka nalik jedru, klinu, turskom maču),
2. konveksna sjenka (jednostrana ili obostrana) – ova sjenka može činiti sliku pseudoatelektaze odnosno lažnog venoznog luka,
3. sjenka dimnjaka može činiti sliku pneumotoraksa,
4. nazubljena sjenka čini sliku kardiomegalije.
Određivanje sjenke timusa ključ je za prepoznavanje njegove abnormalnosti.
Važna je pravilna interpretacija radiografije pluća i svih nepravilnosti koji se prikazuju na sumacionom snimku.
Uloga timusa
Timus igra važnu ulogu u sazrijevanju T limfocita i razvoju imunološke tolerancije. T limfociti su odbrambene ćelije koje mogu da prepoznaju i eleminišu razne strane faktore. Imunološke (odbrambene) ćelije prepoznaju ćelije organizma kao ”svoje” i ne reaguju protiv njih,. U suprotnom, ako dođe do reakcije odbrambenih ćelija protiv sopstvenog organizma dolazi do nastanka autoimunih bolesti.
Poremećaji funkcije timusa
Poremećaji funkcije timusa su čest uzrok nekih autoimunih bolesti kao npr. mijastenija gravis. Poremećaji mogu biti u smislu hiperplazije (povećanje) timusa, dobroćudnog tumora timoma i zloćudnog tumora, karcinom timusa.
Kada se prepozna patološka sjenka, diferencijalno-dijagnostički može upućivati na benigne ili maligne obike timusa. Neoplazme koje mogu narasti u timusu i povećati ga su: timomi, tumori germinativnih ćelija, timolipomi i timusni karcinoidni tumori. Maligni limfomi mogu infiltrirati timus. Timus može biti sekundarno infiltriran metastatskim karcinomima direktnom invazijom ili metastazom. Benigni oblici timusa su ciste i hemoragija.
Rijedak u kliničkoj praksi, javlja se u 2% formacija prednjeg medijastinuma. Može biti asiptomatski ili simptomatski udružen sa kompresivnim sindromom. Hiperplazni timus se obično spontano povlači u toku prve godine života. Odstranjenje timusa hirurškim putem opravdano je ukoliko je izrazit kompresivni sindrom od strane timusa ili je etiološka dijagnoza nepoznata, a sumnjiva na malignitet.
Prim. dr Julija Bošković, pedijatar
Dom zdravlja, Bijelo Polje
Add comment