Eksperimentalna istraživanja u kojima je vršena elektro-stimulacija drugih nervnih struktura, sa ciljem da se analizira i njihovo učešće u specifičnim oblicima agresivnog ponašanja, pokazala su da osim hipotalamusa i drugi djelovi mozga imaju učešća u takvim reakcijama. Još jedna struktura mozga veoma je bitna za agresivno ponašanje. To je limbički sistem koji filogenetski čini starije djelove mozga. On ima značajnu ulogu u instinktima, emocijama i motivaciji. Elektrostimulacija određenih regija limbičkog sistema izaziva reakciju bijesa. Presijecanje veze između limbičkog sistema i hipotalamusa dovodi do veoma izraženog agresivnog ponašanja koje je usmjereno ka određenom cilju.
S obzirom na dualnu organizaciju mozga, postavlja se pitanje koji faktori remete ravnotežu i izazivaju bijes i njemu odgovarajuće agresivno ponašanje.
KOJI SU UZROCI AGRESIVNOSTI KOD LJUDI?
Agresivno ponašanje je reakcija na bilo kakvo ugrožavanje opstanka odnosno životnih interesa. Ova opšta definicija obuhvata mnogo različitih situacija. Najočitija bi bila direktno ugrožavanje potreba za seksom i hranom, a zatim prenaseljenost koja ugrožava potrebu za izičkim prostorom. Mobilizacija agresije u odgovarajućim površinama mozga u službi je života, ona je reakcija na prijetnje održavanju jedinke ili vrste; što znači da je filogenetski programirana agresija biološki adaptivna. Agresija, ni u kom slučaju nije jedini oblik reakcije na prijetnje. Na prijetnje njenoj egzistenciji organizam reaguje ili bijesom i napadom ili strahom i bjekstvom. Neutralne oblasti koje su supstrati za napad ili bjekstvo nalaze se blizu jedna drugoj, ali su ipak, tvrde istraživači, različite. Neurološka osnova ljudske agresije različita je od drugih oblika agresije u životinjskom svijetu. Ponašanje je drugačije, ono ne izaziva bijes. Ono je ciljem usmjereno ponašanje, i napetost nestaje sa postizanjem cilja.
Utvrđen je određeni odnos između funkcije endokrinih žlijezda i agresivnog ponašanja. Muški hormon testosteron, koji proizvode i muška i ženska jedinka, samo ova druga u manjoj količini, ključni je biološki faktor za javljanje polne želje. Utvrđeno je da ovaj androgeni muški hormon pobuđuje i agresivno ponašanje.
Opšti je stav da su muškarci agresivniji od žena. Naime, uticaj kulture i očekivanje da određeni pol na odgovarajući način, agresivno reaguje, različiti su u odnosu na to da li je neko muškog ill ženskog pola. Međutim, ova očekivanja su u svakom slučaju zasnovana na biološkim razlikama između polova.
Ispoljavanje dominacije i vođstva u grupi direktno je povezano sa nivoom koncentracije testosterona. Opšti zaključak bi mogao da glasi: muški hormoni povećavaju ispoljavanje agresivnog ponašanja, dok ženski hormoni imaju suprotan efekat. Naravno, ovo pravilo ne mora uvijek da važi. Faktor iskustva, odnosno učenja, u velikoj mjeri može da modifikuje agresivno ponašanje. Životna istorija i iskustvo pojedinca mogu da od žene sa veoma niskom koncentracijom muških hormona „naprave” izuzetno agresivnu osobu, a isto tako, muškarac sa visokom koncentracijom testosterona može biti veoma miroljubiva osoba. U pitanju je karakterna struktura osobe koja ponekad može biti sazdana iz sukoba različitih težnji, koji predstavlja trajan izvor frustracije, sa obrascima agresivnog ponašanja koji su postali sastavni dio ličnosti.
Podaci o genetskom nasljeđu agresije kod čovjeka ipak su fragmentarni. Hromozomske aberacije kao što je XYY sindrom, odnosno dupliran broj muških polnih hromozoma, često je povezan sa delikventnim ponašanjem osoba koje nose ovakvu strukturu polnih hromozoma. Kariotip XYY, otkriven je ne tako davno, kod klinički zdravog čovjeka. Istraživači su otkrili kariotip XYY kod agresivnih muškaraca, prestupnika, koji su imali i karakteristična morfološka obilježja. Visokog su rasta, pravilne tjelesne građe, muškog tipa kose, sa normalnim razvitkom polnih žlijezda, i sa prevladavanjem razvoja skeleta lica u odnosu na skelet koji gradi moždanu čauru. Impulsivnost, razdražljivost, smanjena tolerancija na frustraciju, smanjena sposobnost učenja zasnovanog na sopstvenom iskustvu, ono je što karakteriše ove osobe na ponašajnom planu. Poznato je da ovaj hromozom Y posjeduju samo osobe muškog pola i on je u svojim funkcijama dominantan u odnosu na svog parnjaka, X hromozom. Y hromozom kod muškaraca obezbjeđuje razvoj primarnih seksualnih karakteristika, kao što je razvoj genitalnih organa, pa samim tim i primarnih žlijezda za proizvodnju testosterona. Ako bismo tražili gen za agresivnost, onda bi dosta pojednostavljeno mogli reći da je to ona lokacija na muškom hromozomu Y koja je programirana za razvoj muških polnih žlijezda a posredno i za lučenje testosterona. Na osnovu navedenog, pouzdano se može tvrditi da je čovjek opremljen biološkim nasljeđem i neuroendokrinim ustrojstvom kojim se ispoljava agresivno ponašanje kada su njegovi egzistencijalni interesi ugroženi. Naučnici često, na kraju, na pitanje šta je važnije biologija ili uticaj sredine, odgovaraju: pedeset posto biologija, pedeset posto uticaj sredine.
DJECA I AGRESIVNOST
Agresivno ponašanje djece i adolescenata, fizičko ili verbalno, nazivamo siledžijskim ponašanjem. Dječaci češće koriste fizičko zastrašivanje ili prijetnje, u zavisnosti od pola njihove žrtve. Djevojčice češće ispoljavaju verbalnu agresivnost i obično je ono usmjereno na drugu djevojčicu. Djeca i adolescenti koji maltretiraju često su i sami bili žrtve fizičkog nasilja ili maltretiranja. Izloženost vrijeđanju i fizičkom maltretiranju od strane vršnjaka često je iskustvo za mnogu djecu i adolescente.
Add comment