Antraks je bolest iz grupe zoonoza. Uzrokovana je bacilom antraksa koji je gram-plus neotporan u spoljnoj sredini, ali stvara spore – otporne oblike, te na taj način može godinama ostati u životu. Naročito je patogen za goveda, ovce, koze, konje. U spoljnu sredinu dospijeva ektravaziranom krvlju ili raspadanjem životinja uginulih od antraksa. Životinje se zaraze na paši, jer se u travi često nalaze zarazne spore.
Antraks kod ljudi može biti:
– Profesionalni
– Industrijski
Ljudi se mogu inficirati na razne načine: radom oko oboljele ili uginule stoke, upotrebom produkata oboljelih životinja i preradom njihovih ostataka. Ulazno mjesto infekcije čine: povrijeđena koža, respiratorni sistem, digestivni trakt. Inkubacija traje 2-7 dana.
Klinička slika
1. Maligna pustula:
– Stadijum vezikule
– Stadijum kokarde
– Stadijum kruste.
2. Maligni edem
Mekani, bezbolni, pihtijasti otok na vratu ili glavi. Izuzetno teško opšte stanje bolesnika. Regionalne limfne žlijezde otečene i bolne.
3. Unutrašnji antraks
– Plućni antraks – Veoma teško stanje, slično pneumoniji. Često smrtonosan.
– Crijevni antraks – Nastaje zbog ingestije inficiranom hranom. Simptomi: povraćanje, krvavi prolivi. Loša prognoza.
Antraksna sepsa
Sepsa se vrlo rijetko javlja kod ljudi. Nastaje primarno ili sekundarno. Klinička slika je jako teška, često smrtonosna.
Prognoza
Prognoza je uvijek problematična, ali ako se primijeni brza i adekvatna terapija, može biti i dobra, što zavisi od stadijuma i kliničkog oblika bolesti.
Dijagnoza
Anamneza, epidemiološki podaci, klinička slika, izolacija bacila antraksa, kultura, inokulacija sumnjivog materijala iz laboratorijskih životinja. Kod sepse, uzročnika oboljenja možemo izolovati iz krvi ili likvora.
Liječenje
Penicilin, antibiotici širokog spektra, antiantraksni serum, neosalvarzan.
Zaštita
Vakcinacija životinja, higijensko uklanjanje i zakopavanje uginulih životinja veoma duboko u zemljište. Najbolje je izvršiti spaljivanje, uz prethodno polivanje krečom. Pranje i dezinfekcija štala i okoline gdje je stoka boravila i bila na paši.
Humana vakcina
Amerikanci su, u vrijeme kada su bile aktuelne terorističke akcije upotrebe pošiljaka sa antraksnom sporom, pokušali da obezbijede vakcinu koja bi bila upotrebljiva u humanoj medicini. Ipak, ona se nikada nije našla u široj primjeni.
Antraks u Crnoj Gori
Epidemija kožnog antraksa 1993. god. – Bijelo Polje
Zbog upotrebe mesa od stoke koja je bila inicirana antraksom, 1993. godine razboljelo se šest osoba u Bijelom Polju.
Epidemija antraksa kod domaćih životinja u proljeće 2010. god. u opštini Ulcinj
Blizina rijeke Bojane
Nakon poplava koje su se dogodile u januaru 2010. godine ekipa Veterinarske ambulante „Veterinum” iz Ulcinja u junu mjesecu iste godine otkrila je i pratila epidemiju antraksa kod domaćih životinja – krava. Postojala je dobra saradnja sa Zdravstvenom službom.
Piše: prim. dr Gani Karamanaga, spec. pulmolog
Add comment