– komorbiditete (alergije, astma, HOPB i gastroezofagealni refluks, tumori, bolesti srca, bubrega, neke autoimune bolesti i drugo),
– podatak o pušenju.
Kad dobijemo odgovore na ova ta pitanja, dobijamo jasniju diferencijalno dijagnostičku sliku, što je od neprocjenjive koristi u odluci o preduzimanju daljnjih dijagnostičkih procedura i određivanju ispravne terapije.
Fizikalni pregled
Detaljnim fizikalnim pregledom možemo uočiti znake koje nam pacijenti ne navode u anamnezi:
– provjeriti vitalne znake i zabilježiti postojanje temperature i promjene ritma disanja,
– tražiti znake respiratornog distresa i hronične bolesti (mršavljenje, letargija),
– pregled nosa i grla se treba usmjeriti na izgled nosne sluznice (boja, kongestija) i postojanje iscjetka iz nosa niz zadnji zid ždrijela,
– uši treba pregledati tražeći uzroke refleksnog kašlja,
– vrat i supraklavikularne jame treba palpirati kako bi se pronašli povećani limfni čvorovi,
– pregled pluća, naročito procjenjujući inspirij i ekspirij, simetričnost disajnih zvukova te postojanje propratnih fenomena, tražiti znake konsolidacije (prigušenost disajnih zvuka)
Drugi važni nalazi su manje specifični:
– boja (žuta, zelena) i gustoća iskašljaja – nije moguće sa sigurnošću razlikovati da li se radi o bakterijskim ili drugim uzrocima bez potvrde mikrobioloških analiza,
– do zviždanja može doći zbog nekoliko različitih uzroka,
– oskudna hemoptizija može nastati uz kašalj različite etiologije, premda obilnija hemoptizija ukazuje na bronhiektazije, TBC ili primarni karcinom pluća,
– povišena temperature, noćno znojenje i mršavljenje mogu pratiti mnoge hronične infekcije, kao i karcinom.
Važni znaci (dispnea, hemoptizija, mršavljenje, faktori rizika za TBC ili infekciju HIV-om)
Pretrage
Bolesnicima koji od važnih znaka imaju dispneju ili hemoptiziju, kao i onima kod kojih se jako sumnja na pneumoniju, radi se pulsna oksimetrija, RTG grudnog koša, kao i pretrage na TBC i infekciju HIVom.
U mnogih bolesnika s nalazom znaka za uzbunu kliničari mogu postaviti dijagnozu na osnovu anamneze i fizikalnlog pregleda, te započeti liječenje i bez pretraga.
U bolesnika bez jasnog uzroka ali bez nalaza znaka za uzbunu, mnogi kliničari empirijski započinju liječenje postnazalnog iscjetka (npr. kombinacijama antihistaminika, dekongestiva, kortikosteroidnim raspršivačima za nos) ili gastroezofagealnog refluksa (npr. inhibitorima protonske pumpe, H2 blokatorima). Odgovarajući odgovor na te postupke obično čini dodatnu obradu nepotrebnom.
Bolesnicima s hroničnim kašljem kod kojih je empirijsko liječenje nedjelotvorno, treba učiniti RTG grudnog koša. Ako su rendgenski nalazi uredni, izvode se:
– pretrage na astmu (testovi plućne funkcije),
– bolesti sinusa (CT sinusa),
– gastroezofagealni refluks (nadzor ezofagealnog pH),
– kultura uzročnika iz sputuma je koristan u bolesnika s mogućom infekcijom, poput pertusisa, TBC ili netuberkuloznom mikobakterijskom infekcijom,
– citološka pretraga sputuma je neinvazivna i treba je učiniti ako se sumnja na karcinom, a bolesnik iskašljava ili ima hemoptiziju.
CT grudnog koša i po mogućnosti bronhoskopiju treba učiniti:
– kad se sumnja na karcinom pluća ili drugi bronhalni tumor (u bolesnika koji dugo puše, koji imaju nespecifične konstitucijske, tj. opšte znake),
– i u onih kod kojih empirijsko liječenje ne uspije a nalazi preliminarnih pretraga su neodređeni.
Kašalj ima nekoliko funkcija. Najčešće je indikator postojeće bolesti, ali i važan odbrambeni mehanizam za “čišćenje” disajnih puteva, te tako predstavlja veoma važan koristan refleks.
Prim. dr Milica Šofranac, pedijatar
Dom zdravlja, Danilovgrad
Add comment