Riječ „laser” je skraćenica za engleski naziv „Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation”. Laser je moćan snop fotona koji predstavljaju čestice elektromagnetnog zračenja. Svi fotoni u snopu imaju istu talasnu dužinu i paralelan pravac kretanja. Laserski snop omogućava dejstvo velike energije na malu zonu tkiva. Posljedica je koagulaciona nekroza tkiva koju daje snaga od 60 W. Snaga od 100 W daje tzv. vaporizaciju tkiva (pretvaranje u paru). Oba procesa izazivaju značajan edem u okolnom tkivu. Kao komplikacija može se javiti zastoj mokraće.
U terapiji ovog oboljenja prvobitno su korišćena vlakna koja na svome kraju oslobađaju laserski snop svjetlosti (engl. end- firing). Sa ovim vlaknima teško je usmjeriti laserski snop na režnjeve adenoma. Usmjeravanje je lakše obaviti kroz vlakna koja oslobađaju laserski snop pod pravim uglom (engl. side-firing). Ako se koristi sistem TULIP, usmjeravanje laserskog snopa vrši se pomoću transuretralnog ultrazvuka. Metoda je teška za izvođenje. Poslije nje su izraženi nadražajni simptomi (učestalo, otežano i bolno mokrenje) i potrebna je dugotrajna kateterizacija. Zbog toga je metoda TULIP gotovo napuštena.
Aparat UROLASE koristi vlakno koje laserski snop oslobađa bočno, pod pravim uglom. Vlakno nije u direktnom kontatku sa tkivom, već se snop usmjerava na 4 ili više tačaka na adenomu (nekontaktna primjena vlakna). Aparat ULTRALINE ima vlakna za kontaktnu i nekontaktnu primjenu. Iako se aparatom UROLASE postiže značajno smanjenje simptoma bolesti i poboljšanje protoka mokraće, neželjeni efekti liječenja još uvijek su značajni. Zbog jakog edema (otoka) tkiva prostate gotovo svi bolesnici imaju period zastoja mokraće u trajanju od 1-3 sedmice. Dokle god traje retencija mokraće neophodna je kateterizacija bešike, a to izaziva bolove, osjećaj pečenja i druge komplikacije. Sem toga, aparatima koji izazivaju samo koagulacionu nekrozu ne postiže se mjerljivo smanjenje veličine prostate.
Bolji efekat se postiže aparatima koji omogućavaju vaporizaciju tkiva (razaranje uz oslobađanje vodene pare i ugljenog vodonika). Pri primjeni odgovarajuće energije može se postići i neposredna kavitacija u tkivu prostate (stvaranje šupljina). Transuretralna evaporacija prostate (TUEP) laserom često daje poboljšanje protoka mokraće, koje se može uporediti sa efektima elektroresekcije (TUR) prostate. Prema iskustvu nekih urologa, vlakna koja bočno oslobađaju laserski snop imaju malu sposobnost vaporizacije. Mnogo bolji efekat postiže se primjenom vlakana koja se ubadaju u tkivo prostate i u direktnom kontaktu sa tkivom, na svom kraju izazivaju efekt vaporizacije. Ova metoda je poznata kao intersticijalna laserska koagulacija (ILC).
Preimućstvo intersticijalne laserske koagulacije zasniva se na neposrednom termičkom dejstvu na tkivo adenoma (vaporizacija), bez oštećenja uretre. Smanjenje veličine prostate veće je nego pri korišćenju vlakana koja se nalaze u uretri i bočno oslobađaju laserski snop, pri čemu samo vlakno nije u kontaktu sa hiperplastičnim tkivom.
Dosadašnja iskustva pokazuju da je liječenje intersticijalnom laserskom koagulacijom i vaporizacijom tkiva („laser prostatektomija”) superiornije od bilo koje invazivne neoperativne metode liječenja. Metoda ILC može nesumnjivo da smanji opstrukciju izazvanu BPH-om. U poređenju sa TUR-om prostate, krvarenje u toku i poslije primjene lasera znatno je manje. Vrijeme hospitalizacije je kraće, ali su efekti „laser prostatektomije” manje neposredni, pa je potreba za kateterizacijom bešike duža nego poslije TURP-a. Duže traju i nadražajni simptomi, ponekad više sedmica. Naknadna elektroresekcija prostate (TURP) potrebna je kod 8-30% bolesnika. Rezultati „laser prostatektomije” nepredvidljivi su, a udaljeni rezultati (nakon 5, 10 ili više godina) takođe nisu poznati. Aparatima koji koriste vlakna sa bočnim snopom i pod kontrolom oka (vizuelna laserska ablacija, VLAP) mogu se liječiti prostate manje veličine, najviše do 50 g težine. Veličina adenoma nije faktor ograničenja za intersticijalnu lasersku koagulaciju (ILC). Primjena lasera nije opasna ni za pacijenta ni za ljekara, ako se primijene predviđene mjere zaštite (nošenje specijalnih naočara itd.).
Za transuretralnu resekciju prostate može, takođe, da se koristi energija lasera. Za resekciju prostate najpogodniji je Holmium laser. Resekcija prostate Holmium laserom po efikasnosti može se uporediti sa TURP i enukleativnom adenomektomijom. Rizik od krvarenja poslije resekcije ovim laserom manji je nego poslije hirurške adenomektomije. Trajanje hospitalizacije i nošenje stalnog katetera takođe traje kraće u poređenju sa njegovom primjenom nakon operacije. Resekcija Holmium laserom može da se izvodi kod svih anatomskih tipova BPH-a. Podesne su sve metode liječenja laserom, naročito za bolesnike sa velikim rizikom od operacije. Potrebna je, međutim, veoma skupa aparatura i posebno uređene prostorije, radi zaštite od oštećenja očnih struktura.
Pripremili: Prof. dr Bogdan Pajović Dr Nemanja Radojević Dr Marko Vuković
Add comment