Stanovnik vodenih sistema
U julu 1976. godine održana je konferencija američkih veterana (legionara) iz Drugoga svjetskog rata u jednom luksuznom hotelu u Filadelfiji, koji je uskoro postao središte epidemije do tada nepoznate bolesti. U kratkom vremenu je od upale pluća oboljelo više od 200 osoba, a preminule su 34 osobe. Već naredne godine izolovan je uzročnik koji je, prema ovom događaju, nazvan Legionella pneumophila.
Iako epidemije legionarske bolesti privlače veliku medijsku pažnju, svakako treba naglasiti da se ova bolest uglavnom javlja u obliku pojedinačnih, izolovanih slučajeva. Legionella pneumophila je gram-negativna štapićasta bakterija rasprostranjena svuda. Prirodna boravišta legionele su rijeke, jezera, potoci i tople, zagađene vode. Bakterija može preživjeti u širokom rasponu uslova okoline, od 0ºC do 63ºC i ph vrijednosti od 5,0 do 8,5. Godinama preživljava u vodi na temperaturi od 2ºC do 8ºC, tolerantna je na hlor i otporna na proces hlorizacije vode. Rasprostranjena je i u rezervoarima vode, što je paradoksalno jer se veoma teško razmnožava i raste u laboratorijskim uslovima. Takođe može kolonizovati vodovodnu distributivnu mrežu, što predstavlja važan put širenja legionela, koje na taj način mogu dospjeti do bolnica, rekreativnih centara, domaćinstava. Izvori kontaminiranih aerosol, čijim se udisajem prenosi infekcija, mogu biti i uređaji za klimatizaciju, pa objekti koji su po pravilu klimatizovani, kao što su bolnice, hoteli ili pansioni mogu biti mjesta širenja infekcija legionelom. Izvor infekcija su često i fontane, vodoskoci, instalacije za hidroterapiju, ovlaživači vazduha, bazeni s turbulentnim strujanjem vode, pa čak i ledomati. Glavni izvor zaraze predstavljaju sistemi za zagrijavanje vode, naročito oni dotrajali zbog nemogućnosti postizanja odgovarajuće temperature.
Epidemiološke karakteristike
U početku se bolest povezivala samo sa epidemijama putnika, gostiju hotela ili pansiona, zaposlenih u velikim poslovnim zgradama, pacijenata u bolnicama; danas se zna da su sporadični slučajevi legionarske bolesti znatno brojniji, ali se i teže otkrivaju. Danas u SAD i Kanadi od bolesti uzrokovane ovom bakterijom svake godine oboli oko 18.000 osoba dok je u zemljama Evropske unije do sada prijavljeno 600 epidemija. Uzročnik se prenosi udisanjem kontaminiranog aerosola koji se stvara prilikom tuširanja i pranja na slavinama, u rashladnim tornjevima i ovlaživačima vazduha, kao i iznad bazena s pjenom, a moguć je i prenos mikroaspiracijom, kao i usljed raznih medicinskih zahvata u bolnicama.
Oboljeti mogu zdrave osobe svih uzrasta. U faktore rizika ubrajaju se starija životna dob, oslabljen imunitet, prisutne hronične bolesti, pušenje i alkoholizam, kao i muški pol. Većina se infekcija najčešće javlja u ljeto i ranu jesen, čemu doprinose povoljnije okolnosti za razmnožavanje i prenošenje legionela, kao i učestalija izloženost vodenom aerosolu (npr., preko klima uređaja, jacuzzija, bazena).
Jedna bakterija – dvije bolesti
Termin legioneloza odnosi se na dva klinička sindroma. Teži oblik jeste već spomenuta legionarska bolest sa pneumonijom. Nakon inkubacije u trajanju od 2 do 10 dana dolazi do iznenadnog nastupa suvog kašlja, bolova u grudnom košu, kao i visoke temperature (preko 40 C) sa groznicom. Često se javljaju i neurološki simptomi (poput glavobolje, letargije, encefalopatije, promjena u mentalnom statusu), kao i simptomi od strane probavnog sustava (vodenasti proliv, mučnina, povraćanje i grčevi u trbuhu). Mogu biti prisutni i blagi bolovi u mišićima.
Lakši oblik naziva se pontijačna groznica koja se prezentuje kao blaža respiratorna bolest nalik gripi, bez upale pluća. Obično dolazi do pojave povišene tjelesne temperature, bolova u mišićima, glavobolje, kao i vrlo blagih simptoma od strane respiratornog sistema. Inkubacija traje od 5 do 43 sata, a sama bolest oko nedjelju dana, nakon čega se povlači sama od sebe bez potrebe za terapijom.
Nekada se legioneloza može javiti kao oboljenje koje nema tipične karakteristike niti jednog od ova dva klinička oblika. Upravo primjer za to jeste pacijent koji je posjetio naš Dom zdravlja zbog visoke temperature koja traje duže vrijeme. U pitanju je pedesetjednogodišnji muškarac, po zanimanju moreplovac, koji se zbog četvorodnevne visoke temperature prvi put javio u bolnicu “Dr Baptista de Sousa”, S.Vicente, ostrvo Cabo Verde. U vrijeme javljanja njegova temperatura je bila 39,6°C. Pacijent se žalio na kašalj, hemoptiziju, slabiji apetit, mučninu, povremeno preznojavanje. U njegovoj medicinskoj dokumetaciji postoje dokazi o alkoholnom abuzusu, ali navodi da četiri dana prije pojave simptoma nije konzumirao alkohol. RTG pluća uredan. Liječen je antibiotikom. Nakon dolaska u Crnu Goru pregledan je u Specijalnoj bolnici za plućne bolesti „Dr Jovan Bulajić“ u Brezoviku, gdje mu je preporučena. U nekoliko navrata liječen je u Kliničkom centru, gdje su rađene laboratoriske analize i RTG pluća koji je uredan. Njegova povišena temperatura je liječena nesteroidnim antiinflamatornim ljekovima, ali i dalje perzistira. CT grudnog koša ne pokazuje signifikatne promjene u plućnom parenhimu. ELISA testom izolovana su anti Legionella pneumophila antitijela. Nastavlja antibiotsku terapiju. Temperatura i dalje perzistira još 7 dana. Na kraju, pacijent je uz mirovanje i rehabilitacioni tretman nastavio oporavak, a uzročnik dugotrajne hiperpireksije je upravo bila Legionella pneumophila.
Add comment