Kada govorimo o primjeni vještačke inteligencije u medicini, mnogi ljudi zamišljaju scene slične onima u naučno-fantastičnim filmovima, gdje roboti liječe i operišu pacijente. Iako je takva stvarnost i dalje daleko, AI tehnologija uveliko se primjenjuje i u zdravstvenom sektoru.
Nevenka Dimitrova, izvršna direktorka za biomedicinske podatke i tehnologiju u “Memorial Sloan Kettering Cancer Center” klinici u Sjedinjenim Američkim Državama za Euronews Srbija objašnjava da već sada veštačka inteligencija može da služi kao “kopilot” lekarima.
Naša sagovornica ističe da primjena vještačke inteligencije u ovoj oblasti najviše zavisi od podataka za obuku.
Foto: Profimedia
“Razvoj modela vještačke inteligencije je bitan, ali ono što zaista pravi razliku su podaci. Ukoliko Srbija želi da ima nacionalnu bazu podataka za, na primjer, mamografiju, onda može da dođe do ogromnog napretka i to vrlo skoro u ovoj oblasti”, kaže Dmitrova i dodaje da su se nove tehnologije pokazale naročito uspješnim u prepoznavanju ranih stadijuma raka dojke.
Oblast u punoj ekspanziji
Učesnik konferencije “AI 4 LIFE” je i Benc Horvat iz mađarske kompanije “Spicy Analytics”, koji za Euronews Srbija objašnjava da se svuda u svijetu trenutno radi na prikupljanju podataka i poboljšanju meteodologije mjerenja, kako bi se unaprijedilo rano otkrivanje karcinoma.
“Na jednoj fotografiji postoji milijarde informacija u vezi nekog pacijenta, a to je nešto što ljudski mozak ne može uspješno da analizira. Naravno neki ljudi mogu, ali većina ljudi nije sposobna za to. Mašina to može da uradi”, kaže naš sagovornik.
Horvat se naukom o podacima bavi od početka 2000-tih, ali kaže da je ona sada u punoj ekspanziji.
“Ime se ponekad mijenja, ali ja to i dalje zovem ‘data science’, jer je to ispravni naziv umjesto vještačka inteligencija. Ja sam odabrao ovaj domen i za posao i kao hobi, zato što postoji ogroman potencijal”, objašnjava on.
Nobel za otkriće zasnovano na veštačkoj inteligenciji
Da je riječ o oblasti koja se rapidno transformiše, dokaz je i to što su ove godine Nobelove nagrade za fiziku i hemiju dodeljene upravo za otkrića koja se tiču vještačke inteligencije.
Priznanje za hemiju ravnopravno je dodeljeno Dejvidu Bejkeru za kompjuterski dizajn proteina i Demisu Hasabisu i Džonu M. Džamperu za predviđanje strukture proteina.
Bejker, biohemičar Univerziteta Vašington u Sijetlu je sa svojim kolegama još 1998. napravio kompjuterski program “Rosetta”, koji od na osnovu kratke sekvence amino kisjeline može da predvidi izgled 3D strukture proteina.
Oni su, zatim, ideju obrnuli naglavačke i na osnovu trodimenzionalnog nacrta proteina kakav ne postoji u prirodi, tražili od “Rosetta” programa da dođe do rješenja koja sekvenca aminokiselina bi mogla da se uklopi u tu strukturu.
To im je pošlo za rukom. Kada je Bejkerov tim sintetizovao tu sekvencu u laboratoriji, ona se baš onako kako je “Rosetta” predvidela, uklopila u protein.
Značaj ovog otkrića je ogroman, naročito u farmaciji, jer je pronašao primjenu u borbi protiv virusa, čiji je omotač sačinjen od proteina.
Nevenka Dimitrova objašnjava da je to ključno za drugu fazu pravljenja mnogih lijekova, koja je sa dvije do tri godine, skraćena na dva do tri minuta.
“Taj korak sam po sebi ne može da riješi razvoj lijeka – da pređemo sa deset na jednu godinu. Uvijek morate pažljivo da ga ispitujete na ljudima i morate da imate uvide o eventualnim nuspojavama, a za to je potrebno vrijeme. To nikada ne smije biti žrtvovano zarad izbacivanja lijeka na tržište. Postoji sistem kontrola, jer je interes pacijenta u prvom planu”, objašnjava Dimitrova.
Ipak, traže se primjene i u svim ostalim fazama razvoja lijekova i kliničkih ispitivanja. Horvat kaže da vješačka inteligencija može da pomogne i u svim repetitivnim koracima prilikom opsežnijih istraživanja.
Euronews SRB
