Međunarodni dan kontrole duvana 31. maj dobra je prilika da se još jednom skrene pažnja na pogubne uticaje duvanskog dima na zdravlje ljudi. Da se ukaže da duvan, tihi ubica, predstavlja osnovni uzrok obolijevanja i umiranja svjetske, pa i crnogorske populacije. Pored toga, da stvara indirektne troškove za zdravstvenu zaštitu zbog tretmana posljedica pušenja, odsustva sa posla, smanjenja radne produktivnosti…
Ekonomski efekti se reflektuju i kroz osiromašenje ličnog i porodičnog budžeta, odlaganja otpada koji se stvara pušenjem, smanjenja uticaja na životnu sredinu i slično.
Istraživanja potvrđuju da duvan ubija više od 50% svojih korisnika, odnosno da svake godine umire više od 6 miliona ljudi korisnika duvanskih proizvoda i oko 900 000 onih koji su izloženi pasivnim uticajima duvanskog dima. Ukoliko se trend korišćenja nastavi, do 2030. godine će više od 8 miliona ljudi umirati od posljedica pušenja duvana, a ova bolest će u strukturi mortaliteta stanovništva učestvovati sa više od 70%.
Međutim, i pored zabrinjvajućih informacija, sa kojima je upoznat veliki dio korisnika, kao i činjenice da su razvijene zemlje, snažnim antipušačkim kampanjama uticale na smanjenje broja konzumenata, evidentira se značajan trend povećanja upotrebe duvanskih proizvoda u svijetu, kao posljedica narastajućeg broja korisnika u mnogoljudnim zemljama.
Takođe, u Crnoj Gori se, prema posljednjem istraživanju, rađenom po metodologiji SZO: Istraživanja o kvalitetu života, životnim stilovima i zdravstvenim rizicima stanovnika Crne Gore, bilježi povećanje broja korisnika duvanskih proizvoda, dok su ranija istraživanja ukazivali na konstantan trend smanjenja prevalencije pušenja u populaciji. Prema podacima iz posljednjeg istraživanja 35,4% stanovnika Crne Gore konzumira duvanske proizvode, a više od 18% populacije navodi da su nekada, tokom života koristili duvan. Ovi podaci ukazuju da je manje od polovine crnogorske populacije, tokom cijelog života, apstiniralo od upotrebe duvana.
Najviše korisnika duvanskih proizvoda u Crnoj Gori je u populaciji između 45 i 54 godine, koji u većini slučajeva, dnevno konzumiraju do dvadeset cigareta. Međutim, gotovo trećina pušača dnevno koristi više od paklice, a jedan broj i više od dvije paklice cigareta. Ovi podaci značajno usložnjvaju sliku vezanu za zdravstvenu zaštitu pušača, jer su komplikacije upotrebe duvana u direktnoj korelaciji sa dužinom pušačkog staža i brojem popušenih cigareta tokom dana.
U starosnoj grupi između 15 i 24 godine ima više djevojaka nego momaka koje su izjavile da koriste duvanske proizvode, što pokazuje da su žene neosnovano prihvatile pušenje kao odraz svoje slobode, savremenosti i novog poimanja života. Prevalencija pušenja u Crnoj Gori ne pokazuje razlike u odnosu na urbanost zajednica, kao ni prema stepenu obrazovanja pušača.
Kada je riječ o pušenju među mladima, mora se naglasiti da ono nije samo zdravstveni rizik, nego su pušači u adolesceniciji pod većim rizikom za kasniju upotrebu alkohola i ostalih droga, od nepušača. U Crnoj Gori se, takođie bilježi povećanje broja korisnika duvanskih proizvoda među djecom i mladima. U Globalnom istraživanju o potrošnji duvana među mladima, koje je rađeno među učenicima starosti od 13 do 15 godina, zabilježeno je oko 10% njih koji koriste duvanske proizvode, pri čemu, nešto češće dječaci.
Pored toga, istraživanje ESPAD je, takođe, pokazao rast broja korisnika duvanskih proizvoda među 16-godišnjacima u odnosu na prethodna istraživanja po istoj metodologiji. Pokazalo se da je, u navedenoj populaciji, gotovo svaki peti momak i svaka osma djevojka, korisnik/ca duvanskih proizvoda.
U cilju smanjenja broja korisnika duvanskih proizvoda od posebnog je značaja istovremeno angažovanje različitih društvenih sektora, radi realizacije mjera koje uključuju: kontrolu implementacije zakonskih odredbi, promociju nepušenja, informisanje i podizanje kvantuma znanja o uticajima duvanskog dima na zdravlje, obezbjeđivanje adekvatnih metoda odvikavanja od pušenja, osposobljavanje mladih da se suprostave društvenim uticajima za prihvatanje pušenja kao obrasca ponašanja, kontrola tokova duvana. Navedene mjere iskustveno dokazano utiču na smanjenje broja korisnika duvanskih proizvoda, a na taj način se direktno utiče i na poboljšanje zdravlja i unapređenje kvaliteta života populacije, posebno djece i mladih.
Ove godine Međunarodni dan kontrole duvana obilježen je centralnim događajem u tržnom centru Delta City, gdje se vršila razmjena cigareta za jabuke – Zamijeni cigaretu za jabuku – zamijeni bolest za zdravlje.
Pored navedenog, posjetiocima je mjeren krvni pritisak i nivo šećera u krvi, dijeljeni su zdravstveno-vaspitni materijali, pružani savjeti u vezi sa prevencijom bolesti pušenja i njenih komplikacija, kao i savjeti u vezi adekvatnog tretmana.
Prof. dr Agima Ljaljević,
Institut za javno zdravlje Crne Gore
Add comment