Podaci dobijeni na osnovu sistematskih pregleda govore o značajnom porastu prisutnosti razvojnih deformiteta koštano-zglobnog sistema kod srednjoškolske i djece u osnovnim školama. Ovdje sada već možemo da govorimo o podacima koji su zabrinjavajući – kako za porodicu, tako i za društvo uopšte.
Lokomotorni sistem daje čvrstinu tijelu i obezbjeđuje dinamiku pokreta, tako da je za nesmetano izvođenje funkcije neophodno kontinuirano održavanje adekvatnog stepena mišićnog tonusa. Da bi čovjek mogao da održi normalan stav, neophodan je uticaj aktivnih i pasivnih elemenata koštano-zglobnog sistema koji prevashodno imaju zadatak da se suprotstave sili Zemljine teže, ali i drugim silama koje teže da koštano-zglobni sistem dovedu u stanje ugroženosti.
Loše tjelesno držanje možemo da definišemo kao početni poremećaj statike lokomotornog sistema. U svakodnevnom životu možemo da primijetimo da veliki broj djece, ali i odraslih, zauzima nepravilan sjedeći ili stojeći položaj. Elementi poput stolice i školske klupe predstavljaju neke od osnovnih i početnih faktora koji doprinose razvoju ovakvih promjena. Neudobne stolice, nakon dužeg sjedenja, uzrokuju potrebu da se zauzmu alternativni položaji (kao potreba da se subjektivne tegobe ublaže), koji vrlo često budu nepravilni i dovode do narušavanja normalne statike lokomotornog aparata. Sljedeći element koji vrlo često dovodi do pojave lošeg tjelesnog (posturalnog) držanja jeste i nepravilno nošenje školske torbe. Kada govorim o lošem uticaju neadekvatnog nošenja školske torbe, onda napominjem i uticaj njenog oblika i težine, koji mogu biti dodatni faktori u nastanku ili progresiji ovakvih promjena. Ortopedi širom svijeta često govore o tome da sama težina školske torbe ne bi trebalo da prelazi 10% ukupne tjelesne težine djeteta. Nadalje, savremeni način života (dugotrajan rad za računarom, sjedenje ispred TV-a i sl.) umnogome doprinose učestalosti problematike o kojoj govorim. Pored pomenutog, neadekvatan izbor obuće, često je od velikog značaja za prevenciju ili korekciju deformiteta stopala.
Ono na šta treba obratiti posebnu pažnju, odnosi se prevashodno na povećanje stepena svijesti, odnosno edukaciju djece, a posebno roditelja. Edukacija se prvenstveno odnosi na znanje vezano za zdrav i pravilan način života koji podrazumijeva multifaktorijalan pristup: pravilna ishrana, sticanje svijesti o tjelesnom držanju, optimalan stepen adekvatne fizičke aktivnosti i sl. Svi pomenuti elementi predstavljaju važne činioce u borbi protiv nastanka ili progresije nekog, već prisutnog, deformiteta koštano-zglobnog sistema kod djece.
Kada govorimo o ishrani, onda prevashodno mislim na adekvatan i dovoljan unos vitamina D i kalcijuma, što se može obezbijediti preko ishrane mlijekom i mliječnim proizvodima, adekvatnim unosom ribljeg mesa i sl. Pored pomenutog, i fizička aktivnost ima značajan uticaj na prevenciju i sprečavanje progresije prisutnog deformiteta.
Izvođenje vježbi za prevenciju ili korekciju koštano-zglobnih deformiteta, od izuzetnog su značaja. Međutim, često nedovoljna upornost djece, a i manjak kontrole od strane roditelja, budu presudni faktori koji omogućavaju da dođe do pojave ili čak progresije eventualno prisutnog deformiteta.
Odstupanje od normalnog (fiziološkog) tjelesnog držanja može se identiikovati na više načina. Međutim, jedan od najobjektivnijih načina utvrđivanja ovakvih promjena jeste primjena rendgenskog snimanja. Međutim, napominjem da ovu dijagnostičku metodu treba koristiti samo kada postoje stroge indikacije za to, u specijalizovanim ustanovama i pod nadležnošću ljekara. Pored pomenutih, vrlo često se koriste i druge – prihvatljivije metode – u cilju dijagnostikovanja prisustva nekog od tjelesnih deformiteta koji nose veliki stepen pouzdanosti.
Među najčešće prisutne deformitete koštano-zglobnog sistema kod djece školskog uzrasta ubrajaju se: ravna stopala (lat. pes planovalgus et pes transversoplanus), loše posturalno držanje (lat. insuffitientio disregulatio posturalis), tjelesno držanje sa prisustvom tzv. skoliotičnog ili kifotičnog krivljenja kičmenog stuba (ili oboje -kifoskoliotičnog), prisustvo naglašene lumbalne lordoze (naglašena iziološka krivina u slabinskom dijelu kičme), zatim vrlo često i prisustvo deformiteta grudnog koša (lat. pectus carinatum et infundibuliforme), „X” noge, „O” noge (lat. genu valgum et genu varum) i sl.
Na kraju, sa posebnim naglaskom ističem važnost blagovremenog i tačnog dijagnostikovanja eventualnog prisustva nekog od koštano-zglobnih deformiteta razvojne dobi, za šta je izuzetno važna edukacija roditelja i djece o etiologiji, učestalosti i posljedicama.
Piše: Bojan Kraljević
Spec. primijenjene fizioterapije (BApp, Spec. App)
Add comment