Prof. dr Milena Đurović, dermatolog
Klinički centar Crne Gore
Melanom je maligni tumor melanocita i nevusnih ćelija i predstavlja najzloćudniji tumor kože i sluzokože. Njegova zloćudnost ne ogleda se toliko u lokalnoj agresivnosti, koliko u izrazitoj sklonosti ka ranom limfogenom i hematogenom metastaziranju. Melanom može nastati u već postojećoj pigmentnoj promjeni ili de novo na potpuno prethodno neizmijenjenoj koži. Ukupna incidencija melanoma nastavlja da raste i prema podacime Američke akademije za dermatologiju, procjenjuje se da će 200.340 novih slučajeva melanoma, od toga 99.700 neinvazivnih (in situ) i 100.640 invazivnih, biti dijagnostikovano u SAD-u tokom 2024. godine. Rana dijagnostika je od presudnog značaja za tok i ishod bolesti. Melanom je u 95% slučajeva izlječiv ukoliko se otkrije u ranoj fazi bolesti. Iako su promjene na koži dostupne pregledu i nisu potrebne invazivne dijagnostičke procedure za dijagnostiku, nažalost svega jedna petina tumora se otkrije u ranoj fazi.
Razlozi za porast broja oboljelih su višestruki. Najvažniji faktor je prekomjerno izlaganje sunčevom zračenju, kao i korišćenje vještačkih izvora UV svjetlosti. Osim toga, opekotine koje nastaju u ranom djetinjstvu zbog prekomjernog izlaganja dovode do oštećenja, čije posljedice mogu doći do izražaja u kasnijem životu. Ostali mogući faktori rizika su genetski faktori i slabost imunog sistema.
Dermatolozi: Prva linija odbrane
Podaci ukazuju da se oko 75% pacijenata sa melanomom prvo javlja dermatologu, te je uloga dermatologa veoma značajna u ranom otkrivanju. Redovni pregledi kože od strane dermatologa povećavaju vjerovatnoću otkrivanja melanoma u ranoj fazi kada je u visokom procentu izlječiv. Dermatolozi su obučeni da prepoznaju suptilne razlike između benignih i malignih promjena na koži koje često mogu izgledati slično.
Dermoskopija: Povećanje dijagnostičke tačnosti
Dermoskopija je nezaobilazna dijagnostička procedura koja se koristi u posmatranju pigmentnih i nepigimentnih promjena na koži. To je neinvazivni dijagnostički alat koji omogućava dermatolozima da pregledaju kožne lezije sa većom preciznošću. Ova tehnika uključuje korišćenje dermatoskopa, uređaja opremljenog uvećavajućim sočivom i izvorom svjetlosti za vizualizaciju struktura ispod površine kože koje nisu vidljive golim okom. Upotreba dermoskopije poboljšava dijagnostičku tačnost dermatologa otkrivanjem struktura koje su karakteristične za melanom ili druge promjene na koži. Studije su pokazale da dermoskopija može značajno povećati osjetljivost dijagnostikovanja melanoma u poređenju sa vizuelnom inspekcijom golim okom.
Dermatolozi, koristeći dermoskopiju, mogu pratiti promjene na mladežima tokom vremena, pratiti njihovu evoluciju, identifikovati nove lezije koje mogu biti razlog za zabrinutost i odrediti koje lezije zahtijevaju uklanjanje. Ovakav proaktivan pristup pomaže u detektovanju melanoma u njegovim najranijim fazama. Oblast dermoskopije se neprestano razvija, sa stalnim istraživanjima i tehnološkim naprecima koji poboljšavaju njenu efikasnost. Dermatolozi prolaze specijalizovanu obuku iz dermoskopije i ostaju u toku sa najnovijim dostignućima kroz kontinuiranu medicinsku edukaciju.
Zaključak
Kombinovani napori dermatologa i upotreba dermoskopije su veoma značajni u borbi protiv melanoma. Redovni pregledi kože, kako profesionalni tako i samopregledi, igraju nezamjenjivu ulogu u identifikaciji melanoma u ranoj fazi. Kako istraživanja i tehnologija nastavljaju da napreduju, budućnost izgleda obećavajuće za još efikasnije rano otkrivanje i liječenje ovog potencijalno smrtonosnog raka kože.
Fotofinder total body mapping, jedan od najsavremenijih dermoskopa
https://www.fotofinder.de/en/ pristupljeno 18.08.2024.
