Alkohol kao najviše korišćena “društveno prihvatljiva droga”, nema samo veliki sociološki i toksikološki značaj, već je jedan od bitnih faktora koji utiču na zdravlje ljudi. Samo jedan od aspekata tog uticaja su brojne interakcije ljekova i alkohola. Zato je sasvim opravdan stav da se pri korišćenju ljekova isključi upotreba alkohola. U prilog tome ide i činjenica da samo jedna do dvije čaše vina ili piva, isto toliko čašica jakih pića mogu izazvati brojne štetne interakcije.
Metabolizam alkohola se, kao i većine ljekova, u najvećoj mjeri (90-98%) odvija u jetri.
Oksidacija alkohola se vrši na dva načina: • pod uticajem enzima alkoholne dehidrogenaze on prelazi u acetaldehid, koji se pod uticajem aldehidne dehidrogenaze pretvara u acetat, i to je najvažniji metabolički put • posredstvom mikrozomalnih enzima jetre
U normalnim uslovima ovaj put je manje važan, ali postaje značajan kada je koncentracija alkohola u krvi visoka, kao i kod hronične upotrebe. Sposobnost alkohola da stimuliše (hronična intoksikacija), odnosno inhibira (akutna intoksikacija) mikrozomalni oksidativni sistem, osnova je poznatih interakcija između alkohola i velikog broja ljekova.
Kod akutne konzumacije alkohola dolazi do inhibicije enzima jetre, usporavanja metabolizma ljekova, pojačanog farmakološkog odgovora i toksičnih efekata. S druge strane, hronično uzimanje alkohola indukuje aktivnost enzima jetre koji učestvuju u metabolizmu ljekova, čime se smanjuje njihova efikasnost.
Brojni antibiotici, antidepresivi iz grupe inhibitora monoaminooksidaze, antidijabetici (derivati sulfonilureje) stupaju u interakciju sa alkoholom.
Najčešći znaci i simptomi interakcije alkohola i ljekova su: • koža – obilno znojenje, osjećaj vreline, svrab, crvenilo (lice i grudni koš) • vitalne funkcije – hipotenzija, tahikardija, otežano disanje • gastrointestinalni trakt – bol u abdomenu, mučnina i povraćanje • neurološki sistem – poremećaj vida, konfuzija, vrtoglavica, pulsirajuća glavobolja, slabost.
Disulfiramska reakcija, kao najčešći oblik interakcije antibiotika i alkohola, pripada grupi nepredvidljivih reakcija. Treba upozoriti pacijente da pri korišćenju antibiotika izbjegavaju, ne samo alkoholna pića nego i ljekove koji sadrže alkohol (npr. biljne kapi, tinkture), pa čak i lokalno primijenjen alkohol. Ovo se odnosi na period korišćenja antibiotika, kao i naredna tri dana, a kod osoba sa oboljenjima jetre i bubrega tokom narednih sedam dana.
Najčešći primjeri interakcije ljekova i alkohola i njihove komplikacije su: • antihipertenzivi (blokatori Ca kanala, ACE inhibitori, beta adrenergički blokatori) – pojačano hipotenzivno dejstvo, moguća impotencija • vazodilatatori – teška hipotenzija, kolaps S obzirom da alkohol djeluje depresivno na CNS, djelovanje svih ljekova čije se dejstvo zasniva na inhibiciji CNS-a ima sabirni efekat sa alkoholom: • Antidepresivi – depresija CNS-a, sniženje temperature • Anksiolitici i hipnotici – pojačan sedativni efekat • Antiepileptici – smanjen efekat, grčevi, povećan broj neželjenih dejstava • Antipsihotici – pojačan sedativni efekat • Analgetici – pojačan sedativni efekat i hipotenzivno dejstvo opioidnih analgetika • Antihistaminici – pojačano sedativno dejstvo • Barbiturati – po život opasna depresija CNS-a
I antikoagulansi interreaguju sa alkoholom koji u velikim količinama pojačava njihovo dejstvo.
Alkohol u kombinaciji sa antidijabeticima pojačava hipoglikemijski efekat i daje reakcije slične disulfiramskoj (ljekovi iz grupe sulfonilureje). U prilog ovome ide i činjenica da su švedski naučnici, vršeći eksperimente na životinjama došli do zaključka da alkohol izaziva masovnu redistribuciju krvnog toka u pankreasu i da time pomaže da više krvi dospije do dijela pankreasa koji luči insulin. Pojačano lučenje insulina izaziva hipoglikemiju koja može biti opasna, pa čak i smrtonosna.
Svi ovi primjeri ne treba da se shvate samo kao iznošenje informacija, već su dati da bi se stekao utisak koliki je broj ljekova koji interreaguju sa alkoholom i koliko ta interakcija može biti opasna.
Dr med. Vasilije V. Bošković, Dom zdravlja, Bijelo Polje
Add comment