ZNAČAJ REDOVNE FIZIČKE AKTIVNOSTI ZA ZDRAVLJE
Redovna, pravilno sprovedena fizička aktivnost je važan parametar zdravlju prilagođenog ponašanja, jer predstavlja moćno sredstvo u prevenciji obolijevanja od vodećih hroničnih nezaraznih bolesti (srčanih bolesti, moždanog udara, šećerne bolesti, raka dojke, raka debelog crijeva i drugih bolesti). Pozitivni efekti prilagođene fizičke aktivnosti ogledaju se i u očuvanju mentalnog zdravlja, jer smanjuju rizik nastanka demencije i depresije.
Neredovna fizička aktivnost uz primjenu neadekvatnog načina ishrane osnovni je razlog prekomjerne uhranjenosti djece i odraslih. Istraživanje o prevalenciji gojaznosti kod djece uzrasta sedam godina, koje je sproveo Institut za javno zdravlje, pokazalo je da su gojazni svaki peti dječak i svaka deseta djevojčica.
Pretpostavlja se da je fizička aktivnost u 21. vijeku na najnižem nivou u istoriji ljudskog postojanja. Prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije (SZO) u svijetu 23% odraslih i 81% adolescenata nijesu dovoljno fizički aktivni. Ovu činjenicu potvrđuju posljednji dostupni podaci Instituta za javno zdravlje, prema kojima se evidentira samo 13% odraslih osoba koje upražnjavaju fizičku aktivnost više od tri puta nedjeljno, od čega 8,6% njih fizičku aktivnost upražnjava svakodnevno. Takođe, dobijeni su podaci da se muškarci značajno češće bave fizičkim aktivnostima.
Razlozi fizičke neaktivnosti mogu se tražiti jednim dijelom u nekvalitetnom korištenju slobodnog vremena i sedanternom načinu života na poslu i kod kuće, i u povećanoj upotrebi pasivnog prevoza (sve veća upotreba automobila). U Crnoj Gori, prema podacima Instituta, udio stanovnika koji se bave sedenternim tipom posla iznosi 44%, što predstavlja povećanje u poređenju sa prethodnim podacima prema kojima je trećina odrasle populacije (30%) svoj posao obavljala sjedeći.
Veoma važno je istaći da je bolje baviti se bilo kakvom fizičkom aktivnošću i da ne postoji dobno niti rodno ograničenje, kao ni problem invalidnosti za redovnu fizičku aktivnost.
Preporuke su da potpuno neaktivni ljudi počnu sa manjim intezitetom fizičke aktivnosti, kao dio svoje svakodnevne rutine, i da postepeno povećavaju trajanje, učestalost i intenzitet tokom vremena. Redovna fizička aktivnost umjerenog intenziteta – kao što je hodanje, biciklizam ili učešće u sportu – ima značajne prednosti za zdravlje.
Pojedini faktori životne sredine povezani sa urbanizacijom mogu obeshrabriti ljude da postanu aktivni, a to su: saobraćajne gužve, nizak kvalitet vazduha u pojedinim gradovima, nedostatak parkova, trotoara i sportsko-rekreativnih objekata.
Ukoliko postoji namjera intezivnog bavljenja fizičkom aktivnošću, neophodno je prethodno uraditi provjeru zdravstvenog stanja kod izabranog doktora.
Preporuke za fizičku aktivnost u pojedinim fazama života
Značaj fizičke aktivnosti na zdravlje djece i adolesenata – preporuke za ovu dobnu grupu su: najmanje 60 minuta umjerene do snažne fizičke aktivnosti svakodnevno. Zastupljenost fizičke aktivnosti navedenog inteziteta utiče na fizičko i mentalno zdravlje. Redovna fizička aktivnost tokom djetinjstva i adolescencije smanjuje rizik od razvoja hroničnih oboljenja u odraslom dobu.
Značaj fizičke aktivnosti na zdravlje radno-aktivnog stanovništva (18-64 godine)
Preporuke za redovnu fizičku aktivnost za ovu dobnu grupu: najmanje 30 minuta tjelesne aktivnosti umjerenog intenziteta, i/ili najmanje 15 minuta fizičke aktivnosti snažnijeg intenziteta svakodnevno ili ekvivalentne kombinacije aktivnosti umjerenog i snažnog intenziteta. Ponašanje u skladu sa preporukom može da pomogne u prevenciji hrnoničnih nezaraznih bolesti, kako kod žena tako i kod muškaraca.
Značaj fizičke aktivnosti na zdravlje starijih osoba
Preporuke za redovnu fizičku aktivnost za ovu dobnu grupu su iste kao i za radno-aktivno stanovništvo: najmanje 30 minuta tjelesne aktivnosti umjerenog intenziteta, najmanje 15 minuta fizičke aktivnosti snažnijeg intenziteta svakodnevno ili ekvivalentne kombinacije aktivnosti umjerenog i snažnog intenziteta. Naročito se preporučuje starijim ljudima loše pokretljivosti kako bi poboljšali ravnotežu i spriječili pad, tokom 3 ili više dana nedjeljno. Naime, unapređujući fleksibilnost i tonus mišića, fizička aktivnost sprječava povrede koje su najčešći uzrok onesposobljavanja među starijima.
Cilj fizičke aktivnosti nije samo gubljenje kalorija i jačanje mišića, već i smanjenje stresa i popravljanje raspoloženja, jer se pri fizičkoj aktivnosti oslobađa određena količina neurotransmitera – endorfina koji pozitivno utiče na raspoloženje čovjeka. Redovna fizička aktivnost je jedan od najlakših načina za očuvanje i unapređenje zdravlja.
Postoje različiti vidovi fizičke aktivnosti. Jedna od vrlo korisnih fizičkih aktivnosti, a pri tome, jednostavnih za obezbjeđivanje uslova je vožnja biciklom. Ovaj vid rekreacije ne zavisi od dostupnosti energenata i ne stvara buku i zagađenje prirode.
Vožnja bicikla je vid aerobne aktivnosti, savršena rekreacija za sve životne dobi. Predstavlja jedan od idealnih načina za poboljšanje opšte tjelesne kondicije, omogućava gubitak masnih naslaga, povećava kapacitet disanja i snižava krvni pritisak. Pored toga, smanjuje rizik od srčanog udara i napetost uzrokovanu stresom. Izaziva lučenje hormona endorfina čime se postiže osjećaj sreće i zadovoljstva. Zbog pokreta koji su ograničeni cikličnim kretanjima pedala ne opterećuje zglobove, ligamente i tetive kao mnogi drugi sportovi. Opasnost od povreda je puno manja, čak se i preporučuje kao vid fizioterapije, a i kao poželjna aktivnost kod određenih psiholoških problema kao što je depresija. Biciklizam utiče i na očuvanje funkcija mozga u starijoj životnoj dobi.
Add comment