Naziv agorafobija potiče od grčke riječi „agora“ (trg) i „phobos“(strah). Jednostavno kazano, radi se o patološkom strahu koji nastaje kod fobičnih osoba koje se nađu na otvorenom prostoru (trgu, ulici, javnom mjestu, strah od napuštanja kuće, zatvorenih prostora, putovanja prevoznim sredstvima, prelaska preko mosta, ulice itd). Strah koji nastaje prilikom udaljavanja od kuće, kod fobičnih pacijenata je posljedica prejudiciranja i pogrešne procjene da će im se nešto loše desiti, i da bez pratnje osobe u koju se ima povjerenje, i koja bi bila pri ruci u slučaju nužde (napada panike i slično), ne treba reskirati i izlagati se rizicima. Intezitet strahova kod nekih pacijanataje takovog stepena, da su oni praktično vezani za kuću ili stan, gdje se jedino osjećaju sigurni i bezbjedni. To otežava njihovo funkcionisanje i vodi osiromašenju socijalnih veza i socijalnog života. Taj vid hendikepa dodatno ih obespokojava i ugrožava kvalitet života. U praksi se srijeću dvije grupe fobija: sa paničnim poremećajem i bez paničnog poremećaja. U slučaju fobije praćene paničnim poremećajem, vidimo osobe sa nekontrolisanim paničnim strahom, poplave užasa i neadekvatnog ponašanja.Kod fobija koje su lišene paničnog poremećaja prisutan je strah od gubitka svijesti, strah od ludila, ugroženosti života, strah od gubitka kontrole i slično. Naznačena simptomatologija praćena je burnom neurovegetativnom simptomatologijom kakva je: vrtoglavica, srčane smetnje, muka, osjećanje gušenja, povraćanje, lupanje srca, znojenje, drhtanja i drugo. Te osobe djeluju uplašeno, iznureno, malaksale su, nesigurne, imaju strahove od ludila i smrti. Kod nekih se sretaju fenomeni derealizacije i depresonalizacije. Agorafobični poremećaji mogu biti udruženi sa drugim fobijama, depresivnim i opsesivnim neurozama. Agorafgobija može biti udružena sa klaustrofobijom, strahom od zatvorenog prostora. Riječ je o skupu povezanih fobija čija je zajednička osnova strah od napuštanja kuće i sigurnog mjesta bez povjerljivog pratioca. U nekim slučajevima strah se javlja u kući kao bojazan od samoće. Violentne forme agorafobije zahtijevaju klinički tretman (takve forme su rijetke). Češći su blaži slučajevi agorafobije, kada su u pitanju neprijatne tjelesne senzacije (lupanje srca, tahikardija, stomačne tegobe, preznojavanje, nesvjestica i drugo), što pacijent bukvalno i pogrešno interpretira kao znake i opasnost po zdravlje, čime se strahovi, a time i tjelesne tegobe pojačavaju. Neki pacijenti insistiraju kod somatičara na dokazivanju somatske bolesti. Zastupljenost agorafobije u opštoj populaciji kreće se, po nekim autorima, od 2,7%-5,8%. Agorafobija se češće javlja kod žena negó kod muškaraca, što je vjerovatno uslovljeno socoikulturnim činiocima. U odnosu na uzrast primijećeno je da se prvi simptomi agorafobije javljaju u pubertetu, prosječno oko 24-28 godine. Od agorafobije češće obolijevaju osobe koje se nalaze u braku. Etiologija agorafobija nije izučena, već je vezana za široku lepezu teorija, počev od bioloških, psiholoških do teorija koje se tiču porodičnih i partnersko-bračnih odnosa.
Terapija agorafobije
Terapija agorafobije zavisi od kliničke slike poremećaja. Ukoliko postoje napadi panike, primjenjuje se princip liječenja paničnog poremećaja, uz primjenu bihejvioralne terapije. Ponašanje izbjegavanja najbolje se liječi bihejvioralnom terapijom koja se sastoji u postepenoj ekspoziciji (izlaganju), u realnosti ili zamišljanjem (u imaginaciji), situacijama koje uslovljavaju strah i posljedično ponašanje izbjegavanja. Metod se svodi na samostalno svakodnevno izlaganje situacijama koje se izbjegavaju. Mogu se primjenjivati i principi kognitivne terapije, u smislu mijenjanja pogrešnih uvjerenja. Može se ordiniradi i neki od anksiolitika.
Prof. dr Mirko Peković
Dodajte komentar