Alergija je najčešće korišćeni naziv za promjene na koži koje karakterišu svrab, peckanje, crvenilo, perutanje, lak otok i osjećaj zategnutosti zbog suvoće. Promjene su akutne, subakutne, ali najčešće hronične i zahvataju površinski sloj kože (epidermis) i dublje slojeve (dermis).
Alergije mogu da budu izazvane brojnim faktorima, kao što su: kontakt sa zemljom, travom, pijeskom, gumom, plastikom, metalom (nikal, kobalt, hrom), vunom, sintetikom i hemikalijama sa kojima svakodnevno dolazimo u dodir, bilo da je riječ o poslu kojim se bavimo, ili sredstvima za ličnu higijenu.
U Crnoj Gori, zbog velike količine sunčevog zračenja (spektra UV zraka) i dugog toplog ljeta, veoma često se javlja i tzv. fototoksični alergijski dermatitis, u narodu poznat kao alergija na sunce.
Alergija na sunce ima karakterističnu kliničku sliku u vidu crvenih tačkica (papula), koje jako češu i to na fotoeksponiranim regijama (regije izložene suncu) kože kao što su: lice, vrat, dekolte, gornji ekstremiteti i šake. Ova vrsta alergije je češća kod osoba svjetlije puti, osjetljive tanke kože sa naglašenim kapilarima.
Alergije mogu da budu udružene sa polenskom kijavicom, alergijskim rinitisom, astmom, ili atopskim dermatitisom. U proljeće kada kreće vegetacija i raspršivanje polena, promjene na koži su intenzivnije, klinička slika ozbiljnija.
Alergije mogu da se jave od rođenja (najčešće od drugog mjeseca života) – atopski dermatitis, pa do starije životne dobi (ekcem).
Atopski dermatitis se kod 60% pacijenata javlja u drugom mjesecu života, 30% kod djece do 5 godina, a samo 10% atopskih dermatitisa se javlja od 6-20 godine, i to češće kod muškog pola. S obzirom da je najčešći simptom svih alergija češanje i svrab, osnovno načelo glasi: Namaži kožu umjesto da je češeš! Češanje je inicirano nošenjem vunene odjeće, kupkama i sapunima koji isušuju kožu, boravkom u prirodi, mentalnim i psihičkim stresom. U ličnoj ili porodičnoj istoriji 2/3 atopičara imaju alergijski rinitis, polensku kijavicu, astmu.
Ekcem (Majasil-Firciger), najčešće je kontaktnog karaktera, iniciran spoljašnjim stimulansima. Riječ ekcem potiče od grčke riječi Ekzein (proključati, provrijeti). U kliničkoj slici dominiraju nekoliko simptoma kao što su: crvenilo praćeno svrabom, vodeni plikčići, gruba koža sa ragadama – pukotinama. Promjene su najčešće na licu, šakama (dlanovi, prostor između prstiju), lakatne i zatkoljene jame, spoljašnje strane donjih ekstremiteta. Ukoliko dođe do sekundarne bakterijske ili virusne infekcije, promjene su praćene vlaženjem i stvaranjem plikova i krasta. Sve promjene mogu da budu praćene pojačanim znojenjem, nervozom, gubitkom koncentracije i poremećajem sna.
Fototoksične alergije su najčešće kod osoba osjetljive puti, tanke atrofične kože sa naglašenim kožnim crtežom i kapilarima. Toksialergijske promjene se javljaju kao posljedica uzimanja ljekova.
Osobama sa alergijskim manifestacijama bilo kojeg tipa treba skrenuti pažnju da pretjerano kupanje alkalnim sapunima i kupkama isušuje kožu i pojačavaju svrab i perutanje. Treba izbjegavati sintetičku i vunenu odjeću, grube uštirkane tkanine tamnih boja. Savjetuje se nošenje slojevite pamučne odjeće, jer znojenje pojačava ili izaziva svrab i napetost. Izbjegavati boravak u prirodi i kontakt sa zemljom, travom, pijeskom. Nositi bijele pamučne rukavice da bi se izbjegao kontakt sa alergenima.
S obzirom da je osnovni pokretač kliničkih manifestacija svrab, u terapiji se uvode antihistaminici – ljekovi koji ublažavaju osjećaj svraba.
Ukoliko je slika blaža treba mazati fluorisane kortikosteroide u tankom sloju par dana, sa postepenim ukidanjem. Kod težih formi treba uvesti i kortikosteroide per os (na usta), takođe sa postepenim snižavanjem doze. Kožu prati uljanim rastvorima sa češćim zamašćivanjem kože indiferentnim kremama (emoliens, galasana, lekobaza).
Dr Svetlana Vučeković
PZU Med Tim, Podgorica
Add comment