Posljednjih godina broj porođaja carskim rezom je u stalnom porastu. Danas se trećina porođaja završi carskim rezom. Carski rez je akušerska operacija kojom se kroz rez na trbušnom zidu i donjem segmentu materice vrši ekstrakcija ploda, posteljice i plodovih ovojaka. Porijeklo termina carski rez se često pogrešno vezuje za Cezara, jer se ranije smatralo da je on rođen na ovaj način. Kasnije se ispostavilo da to nije tačno jer je u to vrijeme mortalitet majki nakon carskog reza bio 100%, a zna se da je Cezarova majka živjela dugo nakon njegovog rođenja. Carski rez zapravo potiče od latinske riječi ab utero caeso, što znači – iz presječene materice. Da bi se porođaj završio carskim rezom, za to trebaju da postoje indikacije. Neke od indikacija za carski rez su: apsolutno sužena karlica, placenta praevia centralis (prednjačeća posteljica), poprečni položaj ploda, blizanačka trudnoća ukoliko prvi plod ne prednjači glavom, teška preeklampsija-eklamsija, prethodni carski rez urađen klasičnim – korporalnim rezom ili dva puta rađen Dorfler, fetopelvična disproporcija, prijeteća asfiksija fetusa itd. Carski rez može da se uradi pod opštom anestezijom kada je pacijentkinja uspavana, ili regionalnom (spinalnom) anestezijom kada je pacijentkinja budna, ali ne osjeća bol. O izboru vrste anestezije pacijentkinja se dogovara sa anesteziologom. Danas se u svijetu, a i kod nas, prednost daje spinalnoj anesteziji. Prednosti spinalne anestezije su: 1. Bezbjednija je i za majku i za bebu (eliminisan je rizik od aspiracije želudačnog sadržaja kao posljedica opšte anestezije). 2. Bolovi poslije operacije su manji. 3. Vjerovatnije je da će beba dobiti bolju ocjenu na rođenju jer se izbjegava depresivno dejstvo anestetika. 4. Bolja je ventilacija pacijentkinje jer je pacijentkinja budna i sama diše. 5. Manji je gubitak krvi u toku operacije. 6. Nakon 2 h pacijentkinja može da unosi tečnost, a nakon 6h može da jede laganu hranu. 7. Pacijentkinja može da odmah vidi svoju bebu.
Nedostaci su: 1. Može sniziti krvni pritisak u toku operacije. 2. Može se javiti teška glavobolja nakon operacije koja je na sreću rijetka i javlja se kod jedne od 100 žena. Obično traje dva dana i pogoršava se u uspravnom položaju. Terapija je rehidratacija, odnosno infuzije tečnosti i analgetici. 3. Kod nekih žena može se javiti napetost i umjeren bol na mjestu uboda na leđima koji traju nekoliko dana. 4. Kod veoma malog broja žena dejstvo spinalne anestezije nije potpuno pa je ipak potrebno pacijentkinju uvesti u opštu anesteziju. Ako operacija nije hitna i ako trudnica može da bira, spinalna anestezija je daleko bolji izbor. Komplikacije nakon carskog reza su daleko češće nego nakon vaginalnog porođaja. Moguće komplikacije uključuju: infekciju rane, urinarne infekcije, endometritis , tromboembolije, veću učestalost placente previje u sljedećim trudnoćama, popuštanje ožiljka na materici u toku sljedeće trudnoće, ileus, peritonitis i sepsa – koji su najteže komplikacije do kojih, na sreću, dolazi izuzetno rijetko. Ranije se smatralo da pauza između dvije trudnoće zvršene carskim rezom treba da bude 3 godine, a danas je ta granica pomjerena na 18 mjeseci. Ne preporučuje se više od tri carska reza, jer je povećana opasnost od rupture materice na mjestu ožiljka. Trudnici se u toku trećeg carskog reza može predložiti sterilizacija. Nekada je važilo pravilo „ jednom carski rez uvijek carski rez“. Danas se smatra da preko 70 % trudnica koje su prethodno porođene carskim rezom mogu da se porode vaginalnim putem sljedeći put. Naravno, to zavisi od više faktora. Ako je trudnica motivisana, a ginekolog smatra da postoje uslovi, može se pokušati vaginalni porođaj, ali operaciona sala i anesteziolog moraju biti dostupni u svakom trenutku. Da li će se pokušati vaginalni porođaj nakon carskog reza zavisi od toga zbog čega je rađen prethodni carski rez, koliko je prošlo vremena od carskog reza, da li je rađen jedan ili više carskih rezova, kao i od vrste samog reza na materici (klasični-korporalni ili niski poprečni – Dorfler), a takođe bitno nam je da je akušerski nalaz povoljan i da beba nije previše krupna. Ovi porođaji trebaju da se izvode pod konstantnim CTG nadzorom i uz opreznu stimulaciju zbog opasnosti od rupture materice. Mnoge trudnice smatraju da je porođaj carskim rezom lakši i bezbolniji od vaginalnog porođaja, pa zato žele da se porode na taj način. Carski rez je ozbiljna operacija i oporavak je znatno duži od oporavka nakon vaginalnog porođaja, a i komplikacije su češće. Upravo zbog toga, carski rez se ne radi na zahtjev trudnice, već u situaciji kada je on najbolji izbor za majku i bebu, tako da odluku o carskom rezu donosi isključivo ginekolog. Pa ipak, danas zahvaljujući napretku hirurške tehnike i anestezije, kao i dobroj preoperativnoj pripremi, komplikacije su svedene na minimum tako da je carski rez relativno bezbjedna operacija.
Add comment