U porodilištu Kliničkog centra Crne Gore (KCCG) prethodne 2023. godine od ukupno 3.362 porođaja, urađeno je 989 carskih rezova, odnosno 29.4%, što je u skladu sa tercijarnim karakterom naše ustanove gdje se upućuju trudnice sa visokoričnim trudnoćama iz cijele Crne Gore, saopštila je načelnica porodilišta KCCG dr Aida Šahmanović u razgovoru za portal Kolektiv me.
Foto: arhiva, Kolektiv.me; Pixabay (kolaž)
Kako objašnjava naša sagovornica, carski rez je jedna od deset najčešćih velikih operacija uopšte, sa značajnim razlikama u incidenciji između pojedinih regiona u svijetu i između različitih bolničkih institucija.
Prema poslednjim raspoloživim podacima stopa carskog reza na nivou svijeta je, ističe dr Šahmanović, u porastu, ali je suboptimalna upotreba još uvijek prisutna u nekim regionima svijeta, npr. u sub-Saharskoj Africi gdje iznosi manje od 5%, dok u nekim zemljama svijeta postoji pretjerana i neopravdana upotreba ove operacije, gdje stope carskog reza iznose preko 50% (npr. Brazil, Kipar itd.)
“Carski rez je najčešća ginekološko-akušerska operacija, ali zbog zahtjevnosti same operacije i postoperativnog oporavka, radi se samo onda kad je operacija neophodna u interesu majke ili ploda. Organizam žene se u trudnoći prilagođava mijenjanjem funkcija velikog broja organa, te reaguje specifično i manje predvidivo na stresne situacije, uključujući i operativni zahvat”, objašnjava dr Šahmanović za portal Kolektiv me.
Kao i svaka operacija, i carski rez nosi sa sobom određene komplikacije.
Najčešće komplikacije, naglašava naša sagovornica, koje se mogu javiti tokom samog operativnog zahvata su: krvarenje, povreda susjednih organa (krvni sudovi, crijeva, mokraćna bešika, ureterus -materica), komplikacije od strane anestezije, posjekotine djeteta prilikom otvaranja uterusa, i slično.
„Najčešća komplikacija koja se može javiti u toku samog operativnog zahvata je krvarenje. Ono nekada zahtijeva transfuziju krvi ili njenih komponenti. Zbrinjavanje uzroka krvarenja može zahtijevati proširenje obima operacije. U najdrastičnijim slučajevima ono podrazumijeva i histerektomiju – operativno odstranjivanje materice“.
Kako za naš portal kaže dr Šahmanović, komplikacije koje se mogu javiti nakon operativnog zahvata su: oslabljena funkcija mokraćne bešike, koja uglavnom ne zahtijeva liječenje, infekcije (uterusa, urinarnog trakta, operativne rane, krvi) koje se u većini slučajeva uspješno liječe primjenom antibiotika – u rijetkim slučajevima infekcija uterusa može zahtijevati naknadnu operaciju sa odstranjivanjem uterusa i eventualno adnexa (jajnika), crijevna opstrukcija zbog privremene paralize crijeva ili priraslica unutar trbušne duplje, krvarenje, sekundarni infertilitet, tromboza, plućna embolija.
„Ponekad, može doći i do težih poremećaja zdravstvenog stanja pacijentkinje, koji podrazumijevaju potrebu za mehaničkom ventilacijom pluća. Takođe, pacijentkinja mora biti upoznata, da je bez obzira na sve mjere predostrožnosti moguće da kod carskog reza kao posledica komplikacija dođe i do smrtnog ishoda“.
A, koje su to situacije u kojima je carski rez neophodan?
Faktora je više, a kako naglašava naša sagovornica, carskom rezu se pristupa onda kada je prirodni porođaj nemoguć, ili je procjena da može imati značajne posljedice kako po zdravlje, tako i po život majke i bebe.
„Situacije u kojima je carski rez neophodan su tzv. apsolutne indikacije koje postoje onda kada je prirodan porođaj nemoguć ili može biti praćen značajnim posljedicama po zdavlje i život majke ili bebe, tj. druga opcija ne postoji. Tu spadaju apsolutno sužena karlica (karlica suženih dimenzija ili nepravilnog oblika koja onemogućava porođaj prirodnim putem), anomalije i oboljenja genitalnih organa koja čine prepreku vaginalnom porođaju (npr. miom, cista na jajniku, itd.), poprečni položaj ploda, prednjačeća posteljica, prijeteća ruptura (prsnuće) materice, teški slučajevi prevremenog odlubljivanja normalno usađene posteljice, prethodni carski rez učinjen klasičnim rezom, jako krupan plod, itd”, kaže dr Šahmanović.
Prema smjernicama Ministarstva zdravlja (u vodiču za carski rez iz 2014. godine) navodi se da za sada ne postoji mogućnost izvođenja carskog reza na zahtjev majke u našoj zemlji, objašnjava dr Šahmanović, ali u praksi se po ugledu na protokole relevantnih svjetskih i evropskih udruženja akušera, carski rez ipak može obezbijediti na zahtjev majke, a bez medicinskih indikacija.
U pozadini zahtjeva buduće majke da se porodi na carski rez, obično je strah od prirodnog porođaja, negativnog prethodnog iskustva i slično.
U takvim situacijama, tim ljekara se trudi da riješi sve nedoumice i pruži podršku trudnici.
“U pozadini zahtjeva trudnice je obično strah od vaginalnog porođaja koji može proizaći iz straha majke od oštećenja karlice, oštećenja bebe tokom porođaja, sumnja u lične sposobnosti da se fizički ostvari vaginalni porođaj, negativno iskustvo prethodnog porođaja, itd. Ako trudnica zahtijeva carski rez, a ne postoje medicinske indikacije, akušer objasni prednosti vaginalnog porođaja, a često se uključe i babica i anesteziolog. Kod straha od vaginalnog porođaja trudnica se može uputiti i stručnjaku za mentalno zdravlje. Ako i pored svih navedenih mjera, tj. diskusije i ponuđene podrške, vaginalni porođaj nije prihvatljiv, treba obezbijediti planirani carski rez, a ako akušer ne želi da uradi carski rez, treba da uputi trudnicu akušeru koji je voljan da ga uradi”.
Za razliku od carskog reza, prirodni porođaj je, kaže dr Šahmanović, praćen manjim brojem komplikacija za majku.
Takođe, majke se mnoge brže oporavljaju, što rezultira i time da što kraće borave u bolnici.
Kako dodaje naša sagovornica, bebe koje su rođene prirodnim putem imaju manje teškoća sa disanjem, a mnogo lakše se uspostavlja i dojenje.
„Prirodan porođaj je praćen sa manjim brojem komplikacija za majku, uključujući manji rizik od krvarenja, infekcija i tromboembolijskih komplikacija. Nakon prirodnog porođaja porodilja se mnogo lakše i brže oporavlja. Vaginalni porođaj, odnosno, prolazak ploda kroz porođajni kanal utiče povoljno i na stanje novorođenčeta. Na taj način korisne bakterije dospijevaju u digestivni sistem novorođenčeta i naseljavaju njegovu kožu što sve omogućava građenje boljeg imunološkog sistema. Bebe rođene carskim rezom su sklonije astmi, alergijama i infekcijama. Takođe, bebe rođene prirodnim putem imaju manje teškoća sa disanjem, a mnogo lakše se uspostavlja i dojenje. Napominjem da su carski rezovi na zahtjev trudnice u Porodilištu KCCG izuzetno rijetki“, zaključila je dr Aida Šahmanović za portal Kolektiv.me.
Kolektiv.me
