Prof. Snežana Vujošević, spec. endokrinologije
Klinički centar Crne Gore
Prije otkrića i primjene insulina u terapiji 1922. godine, osobe sa dijabetes melitusom bile su pod veoma visokim rizikom od komplikacija trudnoće. Danas većina osoba sa dijabetesom može imati bezbjednu trudnoću i porođaj, slično kao kod osoba bez dijabetesa. Ovo poboljšanje je u velikoj mjeri posljedica dobre regulacije glukoze u krvi, što zahtjeva pridržavanje dijete, često dnevno praćenje glukoze u krvi i primjenu intenziviranog liječenja insulinom.
U idealnom slučaju, osoba sa dijabetesom koja planira trudnoću treba da se konsultuje sa svojim zdravstvenim radnicima mnogo prije nego što zatrudni. Ovo pruža prilikuda se uvjerite da je nivo glukoze u krvi u optimalnoj kontroli, prilagodite ljekove ako je potrebno, procijenite i liječite sve komplikacije povezane sa dijabetesom (kao što su očne i bubrežne bolesti, bolesti štitaste žljezde, povišen krvni pritisak) i započnete sa suplementacijom folne kiseline, preporučuje se najmanje 400 mcg dnevno, počevši odnajmanje mjesec dana prije začeća. To je takođe prilika da se razgovara o tome kako trudnoća može uticati na dijabetes i obrnuto.
Značaj kontrole glukoze u krvi
Glukoza u majčinoj krvi prolazi kroz placentu da bi obezbijedila energiju za bebu, tako, visoki nivoi glukoze u krvi kod majke, takođe su prisutni u krvi i kod bebe u razvoju. Kao posljedica rano u trudnoći, povećava se rizik od gubitka trudnoće i urođenih anomalija, naročito ukoliko je glikozilirani hemoglobin (hemoglobin A1C >8 procenata ili je prosječna glukoza u krvi >10 mmol/L). U posljednjoj polovini trudnoće i blizu porođaja, hiperglikemija utiče da veličina i težina bebe budu veći od prosječnih I povećavaju rizik od komplikacija tokom i nakon porođaja.
Posebno je veća vjerovatnoća da će osobe sa velikim bebama imati poteškoća sa vaginalnim porođajem i imaju veće šanse da im je potreban porođaj carskim rezom i povećan rizik od mrtvorođenja.Poveћana je sklonost ka razvoju hipertenzije izazvane trudnoćom (preeklampsije i gestacijske hipertenzije) i prekomjerne količine amnionske tečnosti (polihidramnion).Ove komplikacije se rjeđe javljaju kada je nivo glukoze u krvi dobro kontrolisan, pa je važno da se glukoza u krvi što bolje kontroliše prije začeća i tokom trudnoće. Većina osoba će biti tretirana sa dvije do pet injekcija insulin dnevno u zavisnosti od načina primjene (špricevi ili olovke).
Osobe koje koriste insulinsku pumpu mogu nastaviti da to rade tokom trudnoće. Potrebno je više tokom posljednje trećine trudnoće (otprilike 26. do 40. nedjelja trudnoće), jer tijelo postaje otporno na insulin kako trudnoća napreduje.
Aplikacija insulina u trudnoći:
Trbuh je poželjno mjesto za injekcije insulina tokom trudnoće jer je apsorpcija lijeka bolja. Insulin se može ubrizgati gdje se može stisnuti centimetar potkozne masti, čak i u kasnoj trudnoći. Može se koristiti i zadnji dio ruke.
Vrste insulina dozvoljene u trudnoći
U trudnoći je dozvoljena primjena humanog insulina. Od insulinskih analoga dozvolu za primjenu u trudnoći za sada imaju Insulin Detemir (Levemir) i Insulin Lispro (Humalog), Insulin Aspart (Novorapid). Insulin Glargin (Lantus) nema zvaničnu dozvolu za primjenu u trudnoći , ali je veliko dugogodišnje kliničko iskustvo pokazalo da ovaj insulin nema teratogeno niti drugo neželjeno dejstvo u trudnoći te se može nastaviti njegova primjena ako je trudnica bila
metaboličko dobro regulisana. Svaka promjena insulinske terapije u ranoj fazi trudnoće nosi rizik od pogoršanja metaboličke kontrole i smatra se rizičnijim za trudnoću od nastavka primjene Lantusa. Insulin degludek (Tresiba), još uvijek nema zvaničnu dozvolu za primjenu u trudnoći, do objavljivanja rezultata kliničke studije koja je u toku.
Čest kontakt sa zdravstvenim radnicima je važan za upravljanje nivoom glukoze u krvi i praćenje zdravlja majke i bebe. Nutricionista može pomoći u planiranju dijete koja obezbjeđuje optimalan broj kalorija iz ugljenih hidrata, proteina i masti. Optimalan broj kalorija zavisi od tjelesne mase i nivoa aktivnosti pojedinca tokom trudnoće.
Vježbanje je odličan način za kontrolu tjelesne mase i nivoa glukoze u krvi. Većina osoba koje su vježbale prije trudnoće mogu da nastave tokom trudnoće istim ili malo smanjenim tempom. Preporučuje se vježbanje umjerenog intenziteta, kao što je brzo hodanje. Osobe koje ranije nisu vježbale mogu početi tokom trudnoće nakon konsultacije sa svojim zdravstvenim radnicima. Intenzitet, tip i trajanje vježbanja će možda morati da se mijenjaju kako trudnoća napreduje ili ako se razviju komplikacije.
Američki koledž akušera i ginekologa (ACOG) i Američko udruženje za dijabetes (ADA) preporučuju sljedeće ciljeve samokontrole nivoa glukoze u krvi:
Koncentracije glukoze natašte ≤95 mg/dL (5,3 mmol/L)
- Preprandijalne koncentracije glukoze ≤100 mg/dL (5,6 mmol/L)
- Koncentracije glukoze nakon obroka u toku jednog sata ≤140 mg/dL (7,8 mmol/L)
- Dvosatne koncentracije glukoze nakon obroka ≤120 mg/dL (6,7 mmol/L)
- Srednja kapilarna glukoza 100 mg/dL (5,6 mmol/L)
- Tokom noći nivo glukoze ≥60 mg/dL (3,3 mmol/L)
Smjernice za praćenje glukoze u krvi za dijabetes tip 1 korišćenjem Kontinuiranog glukoza monitoringa-CGM uključuju sledeće:
- Ciljni opseg glukoze u krvi: 63 mg/dL do 140 mg/dL (3,5 mmol/L do 7,8 mmol/L).
- TIR >70 procenata (tj. >16 sati, 48 minuta)
- TAR <25 procenata (tj. <6 sati)
- TBR <4 procenta (tj. <1 sat) sa <1 procentom vremena <54 mg/dL (<3,0 mmol/L; tj. <14 minuta) vrijeme u dometu (TIR)tokom dana, vrijeme iznad opsega (TAR) i vrijeme ispod opsega (TBR).
Hemoglobin A1C je test krvi koji predstavlja prosječan nivo glukoze u krvi u prethodna dva do tri mjeseca. Ovaj test se može uraditi jednom u trimestru tokom trudnoće ili češće prema preporuci ljekara. U idealnom slučaju, cilj je da bude na ili blizu normalnog (6procenata ili prosječan nivo glukoze u krvi od 120 mg/dL [6,7mmol/L]). Međutim, epizode niskog nivoa glukoze u krvi treba izbjegavati. Cilj se može smanjiti na <7 procenata, ako je potrebno da se izbjegne nizak nivo glukoze u krvi.
Pregled oka — Retinopatija se odnosi na abnormalne krvne sudove oka, može dovesti do problema sa vidom, pa čak i do sljepila u teškim slučajevima.
Praćenje krvnog pritiska — Krvni pritisak može postatipovišen tokom trudnoće i treba ga mjeriti na svakom pregledu. Visok krvni pritisak se često poboljšava tokom prve polovine trudnoće, ali se vraća na početnu vrijednost ili se pogoršava u drugoj polovini. Ljekovi za liječenje visokog krvnog pritiska mogu uključivati metildopu, agense za blokiranje kalcijumovih kanala, hidralazin ili beta blokatore. Beta blokatori mogu prikriti neke simptome niske glukoze u krvi i treba ih koristiti oprezno. Preporučuju se male doze aspirina (81 mg) dnevno, počevši od početka drugog tromjesječja, kako bi se smanjila mogućnost razvoja preeklampsije.
Praćenje funkcije bubrega — Trudnoća ne uzrokuje bolest bubrega koja je povezana sa dijabetesom (nazvana dijabetička nefropatija), ali može pogoršati postojeću bolest. Funkcija bubrega se prati tokom trudnoće testiranjem urina na količinu izlučenog proteina i testiranjem krvi na nivo kreatinina.
Ultrazvuk — Ultrazvuk se preporučuje iz nekoliko razloga tokom trudnoće.
– Za određivanje datuma porođaja
– Za skrining na urođene anomalije
– Za praćenje nivoa amnionske tečnosti
– Da prati rast bebe
Planiranje porođaja
Trudnica i njen akušer mogu odlučiti da zakažu datum porođaja (bilo indukcija porođaja ili porođaj carskim rezom), posebno ako postoje faktori rizika za neželjeni ishod majke ili fetusa, kao što su povišeni nivoi glukoze u krvi, nefropatija, pogoršanje retinopatije, visokog krvnog pritiska ili preeklampsija, ako je beba manja ili veća od normalnog. Postpartalna (nakon porođaja) njega osoba sa dijabetesom je slična onoj za one bez dijabetesa. Međutim, važno je
obratiti posebnu pažnju na nivoe glukoze u krvi jer potrebe za insulinom mogu brzo pasti u prvih nekoliko dana nakon porođaja, nekim porodiljama je potrebno malo ili nimalo insulina. Potrebe za insulinom se obično vraćaju na nivo prije trudnoće u roku od 48 sati.
Dojenje — Kod svih osoba nakon porođaja (sa i bez dijabetesa), dojenje se snažno podstiče jer koristi i bebi i majci. Potrebe za insulinom mogu biti niže tokom dojenja, a često praćenje glukoze u krvi je važno da bi se spriječila teška hipoglikemija.
Kontracepcija — Osobe sa dijabetesom koje nemaju ili imaju minimalno vaskularno oboljenje mogu koristiti bilo koju vrstu kontracepcije, uključujući oralne kontraceptivne pilule. Kontracepcijske pilule ne utiču na nivo glukoze u krvi.
Izvor, publikacija
DIJABETES NIJE PREPREKA ZA TRUDNOĆU
Izdavači:
NVO “Plavi krug”- Društvo za borbu protiv šećerne bolesti Bar
Savez dijabetičkih društava
Dodajte komentar