Savremeno čovječanstvo i dalje se suočava sa izvjesnim opasnim zaraznim bolestima za koje je bilo mišljenja da su iskorijenjene i da pripadaju prošlosti. Zahvaljujući napretku tehnologije i moderne medicine, kao i poboljšanju životnog standard, ove bolesti nemaju onaj značaj i uticaj na ljudski rod kao što su imale imale kroz istoriju.
Sadašnje vrijeme donosi nove izazove i probleme sa kontrolom i suzbijanjem zaraznih bolesti na koje nauka tek treba da pruži adekvatna rešenja.
Epidemija zarazne bolesti predstavlja pojavu većeg broja slučajeva zarazne bolesti u
nekom području, dok pandemija predstavlja pojavu neke zarazne bolesti u velikim razmjerama koja se obično širi sa kontitenta na kontinent.
Vogralikov lanac
Zarazne bolesti su gupa oboljenja prouzrokovana mikroorganizmima ili njihovim toksinima koje se prenose s jedne osobe na drugu.
Faktori koii uslovljavaju pojavu zarazne bolesti – Vogralikov lanac čine izvor zaraze, putevi prenosa i širenja, ulazno mjesto, količina i virulencija mikroba, osjetljivost ili dispozicija domaćina.
Kontrolom bilo koje karike ovog lanca moguće je uticati na pojavu, tok i širenje zarazne bolesti.
Vjekovima su čovječanstvom harale epidemije raznih zaraznih bolesti – kuga, kolera, trbušni tifus, velike boginje, grip. Epidemije zaraznih bolesti su uticale na čovječanstvo i tok istorije, odnijevši više žrtava od ratova.
Globalno ili pandemijsko širenje zaraznih bolesti započelo je španskim osvajačima koji su u novootkrivene zemlje donijeli velike boginje.
U 20-tom vijeku produžen je ljudski vijek sa 50 na 80 godina u razvijenim zemljama. Tako značajan produžetak očekivanog trajanja života rezultat je značajnog smanjenja obolijevanja i smrtnosti od zaraznih bolesti. Ovom su doprijenili poboljšanje socijalno-ekonomskih, sanitarnih i higijenskih mjera, razvoj efikasnih vakcina, otkrivanje efikasnih antimikrobnih sredstava. Ipak, bez obzira na postignute uspjehe u suzbijanju i prevenciji zaraznih bolesti, one su i dalje uzrok 1/3 smrtnosti, najčešće u zemljama sa niskim standardom.
Naznačajnije epidemije bakterijskih zaraznih bolesti koje su obilježile čovječanstvo su epidemije kuge, kolere, tuberkuloze, tifusa, difterije, velikog kašlja.
Kuga – (pestis, crna smrt) je akutna, teška infekcija uzrokovana bakterijom Yersinia pestis, koja se pojavljuje u tri oblika, kao bubonska kuga, plućna kuga i septikemijska. Prenosi se sa glodara na ljude ugrizom inficirane buhe.
Klinička slika kuge najčešće se ispoljava kao regionalni limfadenitis (u vidu tzv. “bubona”) koji prati bakterijemija, uzrokujući pneumoniju i septikemiju. U najtežim oblicima bolesti javlja se difuzna purpurična ospa uzrokovana vaskulitisom, koja dovodi do nekroze i gangrene ekstremiteta, zbog čega je bolest i dobila naziv crna smrt.
Kuga je poznata kao bolest još iz daleke prošlosti. Epidemije i pandemije su uzrokovale masovna umiranja stanovništva na svim kontinentima, izuzev Australije.
Justinijanova kuga je prva zabilježena pandemija koja je zahvatila VizantijskoCarstvo 541-42 godine . Ubijala je svakodnevno oko 5000-10.000 stanovnika tadašnjeg Konstantinopolja, pisao je istoričar Prokopije.
Druga pandemija kuge u 14-tom vijeku ponovo hara Evropom kao pandemija, poznata kao Crna smrt, odnijevši živote 75-100 miliona ljudi, odnosno trećinu tadašnje evropske populacije. Crna smrt vladala je gotovo 200 godina, počevši od Azije, a zatim prateći trgovačke puteve do Evrope, četrdesetih godina 14. vijeka.
Treća pandemija kuge započela je 1855. u Kini, u Rusiji (1877–1889)u ruralnim područjima planine Urala i Kaspijskog jezera. Pandemija se proširila tokom 19-og vijeka zahvaljujući trgovini i brodskom prevozu robe, koja je zajedno sa uzročnicima – inficiranim pacovima, 1894. godine iz Hong Konga transportovana u mnoge zemlje širom svijeta. Koz idućih 10 godina kuga se proširila na 5 kontinenata, ostavljajuću kao posljedicu smrt više miliona ljudi.
Žarišta kuge su u zemljama sa niskim standardom, najviše u Aziji (Indija, Vijetnam, Kina), Africi (Kongo, Zimbabve, Uganda i dr.) i Južnoj Americi (Peru).
Na Madagaskaru je u oktobru ove godine proglašena epidemija, 2200 oboljelih od kojih je 196 sa smrtnim ishodom.
Kolera je akutna crijevna infekcija sa povraćanjem, velikim brojem vodenastih stolica i dehidratacijom. Uzročnik je Vibrio cholerae koji se nalazi u kontamiranoj vodi i hrani a način prenošenja je fekalno-oralni.
Čovječanstvo je tokom cijelog svog postojanja stradalo od kolere. Ona je postojala u antička vremena u drevnom Rimu i Grčkoj. Do sredine 20. vijeka kolera je predstavljala jednu od najopasnijih zaraznih bolesti koja je odnosila milione života.
U savremenom svijetu ova bolest ne predstavlja opasnost kao ranije, ali se ipak i danas registruju talasi ove zaraze u siromašnim zemljama. Kolera je endemična u dijelovima Azije, srednjeg istoka, Afrike, južne i centralne Amerike. Velika vjerovatnoća za pojavu ove bolesti postoji u zemljama sa lošim higijensko-sanitarnim uslovima, kao i u uslovima prirodnih katastrofa.
Add comment