Dr Snežana Grubač, pedijatar-neonatolog
Opšta bolnica Nikšić
Krajem trudnoće opada nivo hormona estrogena u krvi a raste sekrecija prolaktina iz prednjeg režnja hipofize. To stimuliše produkciju mlijeka. Sekrecija mlijeka je kontrolisana u prvom redu nivoom prolaktina. Stimulus za sekreciju prolaktina je sisanje, njegova frekvencija, trajanje i snaga kojom dijete sisa. Prolaktin ima i druge funkcije, kao što su sprečavanje ovulacije, retencija vode putem bubrega, i čini se, centralno djelovanje na mozak u smislu jačanja majčinskog ponašanja. U psihologiji laktacije važnu ulogu ima jedan psihosomatski refleks nazvan “refleks ispuštanja mlijeka – let down refleks“. On omogućava pražnjenje mlijeka iz alveola u duktuse mliječne žlijezde putem kontrakcije glatke muskulature u zidu duktusa. Izaziva ga sisanje, provodi oksitocin, a pod jakim je uticajem emocionalnog stanja. Ovaj refleks je ključan za uspjeh laktacije. Osjećaj straha, nesigurnosti ili napetosti inhibira taj refleks, dok ga osjećaj sigurnosti, pouzdanja i ugođaja pojačava.
Sekrecija mlijeka započinje nakon porođaja pojavom kolostruma, koji nakon 5-10 dana zamjenjuje tzv. prelazno mlijeko, u kome postepeno opada koncentracija bjelančevina i minerala. Krajem prvog mjeseca nakon porođaja formira se stabilno zrelo mlijeko, čija sekrecija traje nekoliko mjeseci, jednu a rijetko i više godina.
U prvim danima sekrecija kolostruma ne prelazi ukupno 50 ml na dan a zatim se postepeno povećava, tako da sekrecija mlijeka u punoj količini dolazi tek između 10 i 12 dana od porođaja. Tada se prosječno izlučuje ½ litra, a između 4 i 6 mjeseca života djeteta sekresija je između 750 i 1500 ml na dan.
Za uspješno dojenje ženu treba pripremiti još prije trudnoće pozitivnim primjerom ili propagiranjem prirodne ishrane. Tokom trudnoće budućoj majci treba dati dovoljno informacija o fiziologiji prirodne ishrane, načinu provođenja, njenim prednostima i mogućim greškama. U drugoj polovini trudnoće bradavice treba pripremati za dojenje. Neposredno nakon porođaja novorođenče treba staviti majci na grudi. Vrlo je značajno nakon porođaja ne odvajati dijete od majke, jer je dokazano da plač djeteta izaziva otpuštanje mlijeka iz dojki a prostorno jedinstvo omogićava češće stavljanje djeteta na grudi što stimuliše sekreciju mlijeka (roomiing in -organizacija porodilišta), gdje majke preuzimaju uz pomoć medicinskog osoblja odmah brigu oko novorođenčeta.
