[heading size=”6”]Izvod iz knjige: KLINIČKA MIKROBIOLOGIJA, dr Vineta Vuksanović, Univerzitet Crne Gore, Podgorica, 2009, 188-191.[/heading]
Hemokultura po definiciji je mikrobiološka analiza krvi bolesnika koja se radi kada se sumnja da je došlo do prodora mikroorganizama u krvnu struju. Termin hemokultura prvenstveno se odnosi na ispitivanje prisustva bakterija u krvi. Osim bakterija u krvnoj struji mogu da se nađu i gljivice, virusi i paraziti.
Prema svojoj fiziologiji krv je sterilna. Nalaz hemokulture za kliničara ima ogroman značaj: pozitivna hemokultura dijagnostikuje uzročnika, negativna hemokultura ukazuje da se radi o lokalnoj infekciji. Najčešći uzročnici pozitivnih hemokultura su bakterije.
MEDICINSKA OPRAVDANOST ZA MIKROBIOLOŠKU ANALIZU
Vrste bakterijemija
Prisustvo bakterija u krvi je stanje koja nazivamo bakterijemija. U zavisnosti koliko dugo bakterije ostaju u krvi, postoji nekoliko vrsta bakterijemije.
Tranzitorna bakterijemija je prisustvo bakterija od nekoliko minuta. Tranzitorna bakterijemija obično je izazvana nekom instrumentalnom radnjom (kateterizacija, vađenje zuba, intravenska narkomanija).
Intermitentna bakterijemija se karakteriše periodima sa i bez bakterije u krvi, što znači da obično javlja rekurentna bakterijemija. Izazvana je obično prisustvom bakterijskih žarišta od kojih povremeno dolazi do prodora bakterija u krvnu cirkulaciju: nedrenirani intraabdominalni abscesi, pneumonija, osteliomielitis i sl. Krv uzeta za vrijeme temperature ili odmah nakon prestanka obično ne registruje bakterijemiju jer je imuni sistem u međuvremenu djelovao na bakterije. Preporuka je da se krv uzme 30 minuta pred očekivani skok temperature. Ovo pravilo često nije moguće primijeniti zbog nepredvidivih skokova temperature.
Kontinuirana bakterijemija se karakteriše kontinuiranim prisustvom bakterija u krvi. Njeno prisustvo obično govori o teškoj infekciji, gdje imuni sistem ne može da reguliše infekciju. Nemoć imunog sistema obično proističe iz toga što kod pacijenta postoji žarište koje je direktno povezano sa krvotokom (infektivni endokarditis, supurativni tromboflebitis) ili imunosupresija pacijenta.
Posebna kategorija bakterijemije je lažna (pseudo) bakterijemija koja nastaje kao rezultat kontaminacije krvi, a ne prave bakterijemije pacijenta. Pseudobakterijemija je veliki problem za mikrobiološku laboratoriju, kliničara i samog pacijenta, jer može da navede na pogrešan pristup tretiranja oboljelog. Radi preveniranja pojave psudobakterijemije i poteškoće oko tumačenja nalaza, neophodno je poštovati principe uzorkovanja za hemokulturu.
Hemokultura se radi kada pacijent ima ili se sumnja na infektivni endokarditis, razna infektivna stanja sa groznicom nepoznatog porijekla, ugrađeni protetični materijal, prisustvo žarišne infekcije bilo koje lokacije i sl.
U zavisnosti da li je bakterijemija nastala van bolnice (obično je razlog upotreba invazivnih instrumentalnih procedura ili imunosupresija pacijenta iz različitih razloga), uzročnici bakterijemije su različiti.
Za vanbolničke bakterijemije najčešći izazivači su Escherichia coli i druge enterobakterije, Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus, Streptococcus pyogenes. Kod bolničkih bakterijemija najčešće se izoluju Pseudomonas aeruginosa, anaerobne bakterije, koagulaza negativni stafilokoki.
UZROČNICI BAKTERIJEMIJA
• Gram negativni bacili
Tipično, bakterijemije izazvane od Gram negativnih bacila kao što je Escherichia coli, obično potiču od infekcije u urinarnom ili gastrointestinalnom traktu (npr. perforacija crijeva koja vodi do intraabdominalne infekcije). Smrtnost s Escherichia-om coli je visoka ukoliko se radi o pacijentu sa imunodeicijencijom ili ukoliko se infekcija primarno nalazi u GIT ili CNS. Neki Gram negativni bacili gdje spada Escherichia coli i Proteus mirabilis, osjetljivi su na većinu antibiotika. Međutim, osjetljivi mikroorganizmi kad se izlože subterapeutskim koncentracijama antibiotika u bolničkim uslovima brzo mogu da steknu rezistentnost. Zbog toga, izuzev kliničkog iskustva, potrebno je ispitati „in vitro” osjetljivost ovih enterobakterija.
• Pseudomonas aeruginosa
Bakterijemija izazvana Pseudomonas aeruginosa (P. aeruginosa) klinički ne može da se razlikuje od one koja je izazvana drugim Gram negativnim bakterijama. Smrtnost oboljelih od ljudi sa bakterijemijom izazvanom P. aeruginosa je vosoka jer ova bakterija inficira imunokompromitovane osobe (pacijenti sa neutropeniom, diabetes melitus, velike opekotine, karcinomi, AIDS). Drugi razlog visoke smrtnosti je činjenica da Pseudomonas aeruginosa ima brojne faktore virulentnosti što je čini visoko patogenom bakterijom. Većina bakterijemija proističe od infekcije UT, RT ili infekcija kože i mekog tkiva. Bakterijemija s P. Aeruginosa vrlo često se javlja i kao posljedica endokarditisa. Pseudomonasni endokarditis najčešće je povezan sa intravenskim uzimanjem droga. Obično je u pitanju droga koja se rastvara vodom, usljed čega dolazi do kontaminacije droge sa pseudomonasima koji su prisutni u vodi.
Liječenje bakterijemije izazvane P. Aeruginosaom, kao i sve ostale infekcije sa ovom bakterijom vrlo su frustrirajuće jer se radi o mikroorganizmu koji je rezistentan na većinu antibiotika. S druge strane, budući da se radi o imunokompromitovanim osobama, one ne mogu da povećaju aktivnost datih antibiotika propratnim imunološkim odgovorom. Čak i osjetljivi mikroorganizmi mogu postati otporni na antibiotik za vrijeme terapije, počevši da sintetišu enzime koji inaktiviraju antibiotike (npr. sinteza ß-laktamaza) ili mutiranjem gena koji kodiraju proteine pora spoljne membrane ili konjugacijom kada se vrši plazmitski prenos rezistencije sa rezistentne na osjetljivu bakteriju. Osim toga, pri liječenju pseudomonasne infekcije treba da se vodi računa i o vrsti infekcije (npr. aminoglikozidi, koji su moćni antibiotici, nemaju efekta na P. aeruginosa ukoliko se radi o abscesnoj kolekciji gnoja, gdje zbog kisjelog pH u pseudomonasnom abscesu ovi antibiotici ne mogu biti eikasni). Generalno govoreći terapija za eliminaciju P. aeruginosa mora da sadrži kombinaciju aktivnih antibiotika, ukoliko se želi da terapija bude eikasna, a to se postiže ispitivanjem osjetljivosti ove bakterije.
Add comment