U drugoj polovini XIX-og vijeka pa nadalje tokom XX-og vijeka, hirurgija ide krupnim koracima naprijed, iako je čak i tada bilo veoma uvaženih stručnjaka koji su smatrali da su hirurške intervencije na mnogim organima nezamislive. Poznati britanski hirurg, baron John Eric Erichsen je 1874. godine konstatovao da će „abdomen, grudni koš i mozak zauvijek biti nedodirljivi za operacije mudrih i humanih hirurga“, a Theodor Billroth, čuveni bečki hirurg, otac moderne hirurgije, 1893. godine pisao je: “Svaki hirurg koji pokuša operaciju na srcu će izgubiti poštovanje svojih kolega.“
Nije prošlo mnogo vremena, britanski hirurg, baron Erichsen bio je demantovan, a nešto kasnije i veliki Billroth. Južnoafrički hirurg Cristijan Bernard je 1967. godine u Kejptaunu, transplantirao srce jedne mlade žene 53-godišnjem Luisu Waškanskom. Operacija je trajala devet sati. Pacijent je umro 18-ti dan poslije operacije zbog zapaljenja pluća. Bio je to prvorazredni, istorijski događaj koji je dobio najveći publicitet u istoriji medicine.
Hirurgija od njenog početka pa do današnjih dana, zahvaljujući naporu i entuzijazmu sjahnih ličnosti, dostigla je zadivljujuće domete, čineći ovu profesiju jednom od najplemenitijih i najčasnijih u svekolikim civilizacijama čovjeka.
Slavni švedski istraživač i industrijalac Alfred Nobel (1833 – 1896), pronalazač dinamita – razornog eksploziva koji mu je donio veliku slavu i bogatstvo, u Parizu je 1895. godine potpisao testament kojim zavještava veliki dio (više od devet miliona dolara) svoje imovine za formiranje Fonda iz koga će se svake godine, počev od 1901. dodjeljivati podjednake nagrade za najznačajnija svjetska otkrića iz više oblasti, među kojima i iz medicine. Tako je nastala najprestižnija svjetska nagrada, kojoj je temeljni kriterijum postavio sam Nobel: nagrada se dodjeljuje za otkrića od značaja za čovječanstvo.
Vrijeme nastanka i početak dodjele Nobelove nagrade praktično se poklapa sa početkom perioda snažnog napretka i razvoja hirurgije. Od 1901. godine do danas, čast da dobiju Nobelovu nagradu, među naučnicima iz mnogih oblasti medicine pripalo je i jedanaestorici hirurga. Medju njima su: četiri opšta hirurga, po dva urologa i dva oftalmologa, i jedan ortoped, otorinolaringolog i plastični hirurg. Većina njih, osmorica, bili su vojni hirurzi.
Evo imena tih velikana koji su svojim radom zadužili čovječanstvo, medicinu i hirurgiju:
1. Sir Ronald Ross (1857 – 1932), dobio Nobelovu nagradu 1902. godine
2. Alphonse Laveran (1847 – 1922 ), dobitnik 1907. godine
3. Emil Theodor Kocher (1841 – 1917), dobitnik 1909. godine
4. Allvar Gullstrand (1862 -1930), dobitnik 1911. godine
5. Alexis Carrel (1873 – 1944) dobitnik 1912. godine
6. Robert Barany (1876 – 1936) dobitnik 1914. godine
7. Sir Frederick Grant Banting (1891 – 1941) dobitnik 1923. godine
8 . Walter Rudolph Hess (1881 – 1973 ) dobitnik 1949. godine
9. Werner Theodor Otto Forssmann (1904 – 1979 ) dobitnik 1956. Godine
10. Charles B.Huggins (1901 – 1997) dobitnik 1966. godine
11. Joseph E.Murray (1919 – ) dobitnik 1990. Godine
U prvoj polovini prvog vijeka nove ere, dakle prije ravno 2000 godina, Aulus Cornelis Celsus (25god. p.n e. – 50 god. n.e), poznati rimski ljekar i hirurg je o hirurzima kazao: “ Danas hirurg treba da bude mlad ili bar bliži mladosti nego starom dobu; treba da ima snažnu i čvrstu ruku koja nikad ne zadrhti, treba da je spreman da upotrijebi kako ljevicu tako i desnicu; oko treba da mu je oštro i nepomućenog pogleda; treba da je nesalomljivog duha, ispunjen samilošću, kako bi mogao da poželi da izliječi svog pacijenta, ali da ipak ostane ravnodušan na njegove krike i jecaje; da ne radi brzo, ili da ne isiječe manje no što je potrebno; sve to treba da čini kao da krici bola u njemu ne izazivaju nikakvo osjećanje.“ Ovome što je rečeno prije ravno dvije hiljade godina, danas se teško može bilo šta dodati ili oduzeti.
Piše: Prim. mr sci dr Slobodan V. Radonjić,
spec. za oralnu hirurgiju
Add comment