U odnosu na antigen i njegovu formu melanomske vakcine se mogu podijeliti u tri grupe. 1.) vakcine bazirane na cijeloj ćeliji, uključujući i lizate ćelija. 2.) vakcine na bazi definisanog antigena kao što su peptidi i gangliozidi i 3.) vakcine sa dendritičnim ćelijama. Pored ovih, postoje plazmid DNA vakcine i rekombinantne vakcine sa virusnim vektorima koje produkuju tumorske antigene in vivo, što omogućava prolongiranu stimulaciju imunskog sistema bolesnika tim antigenima.
Autologe vakcine od cijelih ćelija
Ova vrsta vakcine se priprema od bolesnikovih tumorskih ćelija kao izvora antigena. Potencijalna prednost ovih vakcina je što su svi tumorski antigeni prisutni u vakcini. Na žalost često se dešava da nema dovoljno tumorskog tkiva (preko 10g) da bi se dobilo dovoljno materijala za pravljenje vakcine. Drugi nedostatak je što ove vakcine mogu da stimulišu i normalne regulatorne mehanizme preko CD4 i CD25 T-ćelija koje svojim imunosupresivnim djelovanjem mogu da smanje željenu antitumorsku aktivnost vakcine. Monitoring imunskog odgovora u ovakvim slučajevima je gotovo nemoguć. S druge strane, zbog prisustva antigena bolesnika ove vakcine mogu da dovedu i do autoimunih fenomena. Prva iskustva sa ovom vakcinom objavljena su od strane Berda i saradnika još 1990. godine. U terapiji metastatskog melanoma autori su imunizovali 64 bolesnika sa ozračenim autologim tumorskim ćelijama miješanim sa BCG kao adjuvansom uz male doze ciklofosfamida (300 mg/m2) date 3 dana pre imunizaije u cilju imunomodulacije i eliminaije supresorskih ćelija. Ciklusi su ponavljani na 28 dana. Terapijski odgovor je bio 12,5% sa 4 kompletne remisije (CR) i medijanom do progresije bolesti od 10 mjeseci. Detektovana je uska povezanost kasnog tipa hipersenzitivnosti (DTH) na autologe melanomske ćelije i terapijskog odgovora. Isti autori su kanije pokušali da slabe antigene konjuguju sa haptenom dinitrofenilom uz BCG kao adjuvans, u cilju dobijanja snažnijeg imunskog odgovora. Na ovaj način hapten modifikovana vakcina dovela je do neuobičajenog terapijskog odgovora u 11/83 bolesnika sa 2 CR i 4 parcijlne remisije (PR). Na ovaj način dinitrofenil modifikovana autologa vakcina sa cijelim melanomskim ćelijama korišćena je i u adjuvantnom pristupu kod bolesnika sa melanomom stadijuma III. Petogodišnje preživljavanje je bilo 44% što je značajno bolje nego u istorijskoj kontroli. I ovdje je dokazano da su bolesnici kod kojih je indukovana DTH značajno duže preživjeli u odnosu na one kod kojih nije došlo do razvoja kasne peosjetljivosti (59% vs. 29%). Na žalost za ovaj tip vakcine nisu urađene randomizovane kliničke studije faze III koje bi potvrdile ovu eikasnost, jer su se pojavili novi oblici vakcina koji su bili atraktivniji za izučavanje.
Alogene vakcine od cijelih ćelija
Ovaj tip vakcine ima nedostatak speifičnosti antigena za određenog bolesnika koju su imale autologe vakcine. Polivalentne alogene vakcine su dobijene od multiplih ćelijskih linija sa ciljem da se obezbijedi prisustvo što većeg broja MMA. Pojedine su pravljene sa intaktnim inaktivisanim melanomskim ćelijama, a druge sa ekstraktima cijelih ćelija dobijenim destrukcijom ili citolizom, bilo mehaničkim putem ili virusima. Jedna od ovih vakcina Canvaxin je razvijena u John Wayne Kancer Institutu ozračivanjem 3 linije melanomskih ćelija i posjedovala je 11 tumorskih antigena i 8 MAA. Korišćena je sa BCG kao adjuvansom. U jednoj od prvih studija faze II na 136 bolesnika sa melanomom u stadijumu IIIB i IV postignuto je 5 godina prživljavanje kod 25% bolesnika sa medijanom od 23 mjeseca. I ovdje je dokazana pozitivna korelcija preživljavanja sa DTH i nivoom imunskog odgovora sa IgM antitijelima. Kod bolesnika u stadijumu IV kod kojih je urađena komplena resekcija i koji su primali ovu vakcinu petogodišnje preživljavanje je bilo 39%, gotovo duplo više nego kod onih koji su samo operisani i nisu vakcinisani (20%). I kod bolesnika u stadijumu III ostvarena je značajna razlika u petogodišnjem preživljavanju u odnosu na istoijsku kontrolu (49% vs. 37% i medijana od 56,4 vs. 31,9 meseci).
Melacin je slična vakcina koju je napravila kompanija Corixa Inc. iz Seattle-a. Čine je mehanički lizati 2 linije cijelih alogenih melanomskih ćelija. Primjenjuje se vezana za imunološki adjuvans DETOX sastavljen od monofosoril lipida A iz soja Salmonella minnesota, skeleta ćelijskog zida Mycobacterium phlei, skvalena i emulgatora. Ova vakcina je odobrena za liječenje metastatskog melnoma u Kanadi na osnovu poređenja sa standardnim hemioterapijskim režimom „Dartmouth“, gdje praktično nije bilo razlike u trapijskom odgovoru 7,1% vs. 10%, a uz značajno bolji profil toksičnosi i kvalitet života bolesnika koji su primali vakcinu. U velikoj studiji faze III na 689 bolsnika sprovedenoj od strane SWOG Melacin je davan tokom 2 godine postoperativno bolesnicima bez pozitivnog nalaza u limfnim žlijezdama. Nije dokazana razlika u preživljavanju u odnosu na kontrolnu grupu. Međutim, naknadnim analizama otkriveno je da postoji uska veza između terapijskog odgovora i ekspresije 2 ili više HLA antigena klase I na melanomu. Na ovaj način definisana je, istina mala, podgrupa bolesnika koji bi mogli da imaju koristi u liječenju sa Melacinom. U studijama sa melanomom u staijumu IIB i III, u dvije velik studije nije dobijena razlika u ukupnom preživljavanju u odnosu na kontrolu.
Add comment