Održana promocija knjige Stazama Hipokrata – durmitorski ljekari

Povodom manifestacije Dani planinskog cvijeća, koju tradicionalno već 26 godina organizuje opština Žabljak, organizovana je 15. jula promocija knjige Stazom Hipokrata – durmitorski ljekari od strane Udruženja durmitoraca iz Beograda. Ovo izdanje je podsjećanje na ljekare koji su svojim radom ostavili dubok trag u durmitorskom kraju.
Knjiga durmitorski ljekari je djelo trojice autora, dr Tomislava Tomića, dr Miodraga Blagojevića i dr Radmila Bojovića. Udruženje durmitoraca je svojevremeno iniciralo rad na pisanju razvoja zdravstva u durmitorskom kraju, ali obzirom da je materijal bio veliki za jedan rad, sada je urađena monografija. Iskazana je potreba i interes da se nastavi rad na ovoj knjizi, tako što će se uraditi dopunjeno izdanje ove knjige, pa je ova promocija ujedno bila i poziv za saradnju na novom izdanju knjige koja je značajna za durmitorski kraj. Knjiga je urađena za manje od godinu dana pa nisu obrađeni svi ljekari, već je nekima posvećen veći prostor, jer su autori knjige poznavali lično ljekare o kojima je više rečeno. Problem ovog izdanja je što nisu obrađeni i medicinski tehničari i sestre, koji su dali veliki doprinos u zdravstvu ovih krajeva.
U ime opštine Žabljak, prisutne je pozdravila Slađana Knežević, sekretar sekreterijata za društvene djelatnosti, naglašavajući da se u ovoj knjizi radi o doktorima omiljenim u narodu, nadajući se da će oni koji se danas bave ovom profesijom i oni koji tek trebaju da se prihvate posla ljekara biti posvećeni pozivu kao stari durmitorski ljekari. Istakla je da vjeruje da će se sa razvojem društva više ulagati u zdravstvo i medicinu i, sa savremenim metodama i tehnikama, imati što manje prepreka u spašavanju ljudskih života.
Prisutnima se obratio i predsjednik Udruženja durmitoraca iz Beograda Sava Obradović, podsjećajući da je udruženje durmitoraca osnovano davne 1939. godine, a obnovljeno 1993. godine sa željom da se uspostave što jače veze sa zavičajem (Žabljak, Plužine, Šavnik).
U ime književnika Kluba Žabljak, prisutnima se obratio predsjednik kluba, književnik Naod Vuković. Osvrćući se na knjigu izjavio je da je ideja ne samo humana, već i neophodno potrebna, kako bi i novim generacijama bilo poznato šta se sve nekada radilo i pod kakvim uslovima se doprinijelo zdravlju na ovim surovim durmitorskim područjima.
Ispred zdravstvene stanice Vojin Ćetković, dr Nataša Pašić je podsjetila da je zdravstvena zaštita zasnovana na nivou zdravstvene stanice koja pripada DZ Pljevlja, u kojoj su zaposlena četiri ljekara specijalista, a u prostorijama zdravstvene stanice Žabljak organizovana je i služba hitne pomoći u kojoj radi pet ljekara. Podsjetila je i da su teški uslovi za život učili durmitorce mudrosti, da se bore za veći nivo medicine u svom kraju, kao i da je prije nekoliko decenija postojalo i porodilište i stacionar sa salom gdje su rađene manje hirurške intervencije. Rad ljekara durmitorskog kraja je bio složeniji i teži od rada u drugim crnogorskim opštinama po mnogo čemu. Veliki broj ljekara je odlazilo u druge sredine radi stručnih usavršavanja, a kasnije bi nesebično dijelili znanja i iskustva sa kolegama iz ovog kraja i pomagali pacijentima. Zdravstvena zaštita na Žabljaku danas je organizovana po opšte prihvaćenom standardu i nadamo se da će u hijerarhiji prioriteta lokalne samouprave, javno zdravlje zauzeti visoko mjesto – izjavila je dr Pašić.
Prof. dr Tomislav Tomić, spec. neuropsihijatar, jedan od autora, objasnio je da su pokušali čitaocima da prezentuju jedan kontinuitet od tkz. prednaučne faze medicine od današnje savremene medicinske nauke. – Naša savremena medicina se kretala u dva pravca razvoja. Jedan pravac je narodna medicina, gdje su postojali narodni vidari, kostolomci i drugi, a drugi pravac razvoja je zapadnjačka savremena medicina, tako da smo se pri prikupljanju materijala za ovu knjigu osvrnuli i na ljude koji su u to vrijeme dali značajan doprinos u razvoju našeg zdravstva. Ljudi o kojima smo u ovoj knjizi pisali, znamo ih lično ili smo čuli o njima iz raznih priča. Nabrojali smo oko 120 ljekara koji potiču iz ovog kraja, a najveću pažnju smo posvetili ljekarima koji su ovdje živjeli i radili do 1970 godine. Smatramo da je ovo samo pionirski rad. Knjiga je podijeljena na četiri poglavlja. Prvi je opšti, istorijski dio, drugo poglavlje govori o ljekarima koji su živjeli u Šavniku, Žabljaku i Plužinama, treće poglavlje je posvećeno ljekarima koji su potekli sa ovih područja, a radili su uglavnom van Crne Gore, dok je četvrto posvećeno ljekarima koje smo lično poznavali, a bili su jako naklonjeni ovom kraju. Ovo nije zaokružena cjelina, već podsticaj da se jedna ozbiljna ekipa ljekara organizuje i nastavi ovaj rad – pojasnio je dr Tomić.
Podsjetio je da je u Žabljaku i Šavniku postojala bolnica tokom prvog i tokom drugog svjetskog rata, a da je začetak medicine u Crnoj Gori pokrenut osnivanjem bolnice na Cetinju, bolnice Danilo I, čiju je inicijativu pokrenuo kralj Nikola. Akcenat je stavio na prvog školovanog crnogorskog ljekara koji je bio sa Cetinja i koji je bio rodonačelnik crnogorske medicine, na dr Petra Miljanića, koji je radio sa ljekarima iz Francuske, Italije i drugih evropskih zemalja u ovoj bolnici. Jedan od najstarijih ljekara sa durmitorskog područja bio je dr Jovan Zarubica koji je doprinio razvoju medicinske nauke u Crnoj Gori, dok su osnivači zdravstvenih stanica na durmitorskom području bili dr Momir Damjanović i dr Radoš Vilotijević. Podsjetio je na težak i zahtjevan rad u ovim krajevima, a posebno u Šavniku gdje se do pacijenata dolazilo pješke i 60 kilometara kroz veliki snijeg.
Dr Veljko Todorović, brigadni general u penziji, koji je član upravnog odbora udruženja durmitoraca u Beogradu, spec. interne medicine, izrazio je impresije za način nastanka ove knjige, gdje je nekoliko istaknutih ljekara sa durmitorskog kraja krenulo u naučnoistraživački poduhvat i napravilo izvanrednu studiju koja ima ne samo lokalnu nego regionalnu i evropsku vrijednost. Naglasio je da je urađena monografija o ljudima koji se pamte i o kojima pričaju legende, te da će se bar na ovaj način sačuvati od zaborava. – Rad na ovom djelu jeste bio ogroman, samo djelo ima 96 strana, 28 fotografija, desetak tabela i citirano je 46 podataka relevantne literature koji potkrepljuju ono što je napisano. Stvaranjem ove monografije nije korišćena samo literatura već i usmeno predanje, a preneseni su lični stavovi autora koji su poznavali mnoge pomenute ljekare. Ova monografija je sažeta istorija zdravstvene službe Crne Gore, pogotovo durmitorkog kraja. Pišući o istaknutim ljekarima napisana je istorija medicine durmitorskog kraja. Ljekari sa ovog podnevlja, spašavajući tuđe živote, često su ugrožavali sopstvene živote. To su bili ljekari opšte medicine, odnosno, cjelokupne medicine, koji su liječili bolesne, hirurški zbrinjavali povrijeđene, porađali porodilje i radili mnoge hirurške intervencije. Oni nisu bili ne samo samo profesionalci već i visoko humani ljudi. Činjenica je da je istoriju durmitorkog karaja napisao narod, razne vojskovođe i mnogi drugi, ali i ljekari. Ova knjiga je kapitralno djelo i osnov za dopunjeno ili novo izdanje koje treba u budućnosti da se uradi. Pozivam sve ljekare koji su aktivni i one koji više nisu, njihove potomke, istoričare i ljude dobre volje da se priključe prikupljanju podataka i saradnji – istakao je dr Todorović, čijim izlaganjem je završena promocija.
Verica Pantelić