Parodontopatija je izuzetno rasprostranjeno oboljenje. Gotovo da ima karakter pandemije jer je veliki broj oboljelih osoba na svim kontinentima. Statistika govori da ovaj zdravstveni i socio-ekonomski problem pogađa tri od četiri osobe starije od 35 godina, a značajno veliki procenat omladine već ima rane simptome bolesti.
Kako karijes tako i parodontopatiju uzrokuju bakterije koje se inače normalno nalaze u usnoj duplji, ali je njihov broj kod zdravih osoba mali. Kada se biološka ravnoteža bakterija poremeti, pod dejstvom različitih loših faktora nastaje oboljenje. Parodontopatija je bolest potpornog aparata zuba, odnosno tkiva koja povezuju zube i viličnu kost. U početku bez ikakvih tegoba, vremenom ovo oboljenje dovodi do gubitka koštanog dijela vilice oko zuba, što uzrokuje klaćenje i ispadanje zuba.
Bakterije u zubnom plaku smatraju se glavnim uzročnikom nastanka parodontalnih oboljenja. Plak se konstantno formira na zubima. Ukoliko se svakodnevno ne uklanja, sloj plaka na zubu sve više raste i sazrijeva u zubni kamenac. Zubni kamenac je u početku lokalizovan na dio zuba ispod gingive, te se ne primjećuje, a kasnije se pojavljuje i na dijelu zuba koji pacijenti mogu da vide. Obično se po boji razlikuje od zuba jer je svijetle do tamnobraon boje koja potiče od obojenih napitaka i hrane (čaj, kafa, koka-kola i sl.).
Parodontopatija počinje gingivitisom -manje ili više izraženom inflamacijom desni izazvanom taloženjem bakterijskog plaka na njihovim ivicama. Bakterijski toksini iz plaka iritiraju desni koje su tada crvene, otečene, zadebljane i krvare prilikom pranja zuba. Ovaj rani stadijum oboljenja je reverzibilan. Potpuno izlječenje postiže se dobrom oralnom higijenom i adekvatnim stomatološkim tretmanima.
Brzina kojom se formira kamenac na zubima individualna je. Kod nekog on nastaje brže, a kod nekog sporije. Neki lokalni i opšti faktori mogu imati značajnu ulogu i u nastanku i brzini napredovanja parodontopatije. Da pomenem neke od njih: loša oralna higijena, karijesni zubi, zubi sa neadekvatnim plombama, gubitak zuba, nepravilan položaj zuba u zubnom nizu, nepravilan odnos zuba u gornoj i donjoj vilici, niski pripoji frenuluma, smanjeno lučenje pljuvačke, stanje opšteg zdravlja, stresogeni faktor, konzumiranje alkohola i nikotina, loše navike: poput škripanja zubima, oboljenja poput dijabetesa, hormonalni poremećaji, bolesti krvi, način ishrane, godine života i dr.
Ukoliko se ne liječi u ranom stadijumu, bolest napreduje trajno oštećujući potporni aparat zuba. Bakterijski toksini razaraju i odvajaju desni od zuba praveći parodontalne džepove (inficirane prostore između zuba i desni).
Razvojem oboljenja, parodontalni džepovi se produbljuju, sakupljajući veću količinu bakterija, što posljedično vodi ka obimnijoj destrukciji mekog i koštanog tkiva. Zbog povlačenja desni, zubi postaju osjetljivi i čine se dužim. Javljaju se promjene u zagrižaju i konstantno neprijatan zadah iz usta. Parodontopatija je bolest koja sporo napreduje, godinama, i nema bolova. Stoga pacijenti najčešće i ne primijete početak bolesti. Bolovi se javljaju u slučaju komplikacija kao što je parodontalni apsces ili jako klaćenje zuba koje ometa funkciju i komfor pri jelu i govoru. Posljednji stadijum bolesti predstavlja gubitak zuba. U praksi se nažalost najčešće dešava da se vade zdravi zubi kojima više nema lijeka.
Parodontopatijom mogu biti zahvaćeni svi zubi, i tada kažemo da se radi o generalizovanoj parodontopatiji. U praksi je ipak češća pojava parodontopatije na pojedinim zubima i to su gornji bočni i donji prednji zubi. Poseban oblik ovog oboljenja predstavlja generalizovana fundrujantna parodontopatija. Za ovaj oblik bolesti karakteristično je izuzetno brzo napredovanje bolesti te tada pacijenti u toku nekoliko mjeseci izgube sve zube. Ova bolest takođe može da se razvije u dječijem uzrastu, na mliječnim zubima, mada izuzetno rijetko.
Liječenje parodontopatije je moguće. Zavisno od stadijuma bolesti u trenutku kada se dijagnoza postavi, ono može biti konzervativno, medikamentozno i hirurško. Konzervativnim tretmanima koji uključuju temeljno uklanjanje zubnog kamenca iz subgingivalnih i supragingivalnih regiona, uklanjanjem mogućih faktora rizika u nastanku bolesti, obučavanjem pacijenata o pravilnom održavanju oralne higijene, saniramo i sprečavamo razvoj parodontopatije u ranom stadijumu bolesti. Postojeće terapijske rezultate dugoročno održavamo redovnim kontrolnim pregledima, uz neophodnu motivaciju i saradnju pacijenata.
Parodontopatija dijagnostikovana u uznapredovalom stadijumu tretira se kako konzervativnim tako i hirurškim tretmanima, uz sve potrebne konsultacije i rendgen analize. Savremenim i minimalno invazivnim hirurškim tehnikama obezbjeđujemo pacijentima šanse za zaustavljanje destruktivnih procesa parodontopatije kao i za produženje vijeka trajanja prirodnih zuba.
Kod razvijenih stadijuma parodontalnih oboljenja indikovane su hirurške intervencije kojima se implantacijom kvalitetnih i bezbjednih koštanih zamjena nadoknađuje izgubljeno koštano tkivo, redukuje dubina parodontalnog džepa, eliminišu uzročnici infekcije i uspostavlja adekvatna osnova za održavanje oralne higijene. Hirurški tretmani u kombinaciji sa pravilnim održavanjem oralne higijene i redovnim kontrolnim pregledima povećavaju šanse da se zaustavi parodontopatija i produži vijek trajanja prirodnih zuba.
Kako spriječiti nastanak i razvoj parodontalnog oboljenja?
Redovno, pravilno održavanje oralne higijene i profesionalno čišćenje zuba u ordinaciji, (minimum dva puta godišnje) najefikasniji su načini kojima ćete spriječiti nastanak parodontopatije. U zavisnosti od stadijuma parodontalnog oboljenja, stomatolog planira tretman i broj posjeta. Redovnim stomatološkim kontrolnim pregledima, uklanjanjem čvrstih i mekih naslaga sa zuba i preporučenom hemijskom podrškom zaokružićete lične potrebe za dobro zdravlje usne šupljine.
Piše: Nadica Praščević-Zindović Spec. preventivne i dječije stomatologije
Add comment