Periferna arterijska bolest najčešće zahvata arterije donjih ekstremiteta, arterije natkoljenice i potkoljenice. U najvećem broju slučajeva predstavlja posljedicu ateroskleroze, mada može biti i posljedica zapaljenskih procesa na arterijama Birgerov arteritis, specifičnih oboljenja natkoljene arterije – cistična adventicijelna bolest, sindrom uklještenja.
Klinička slika
Klinička slika se kreće od asimptomatske, preko kaludikacionih tegoba, bolova pri hodu, bolova u miru, pojave rana na nogama, gangrene.
Dijagnoza
Dijagnoza se postavlja na osnovu anamneze, fiziklanog preglada i dopunskih dijanstičkih procedura: Doppler sonografski pregled donjih ekstremiteta (spektralna anliza protoka, segmenti pritisci, Doppler indeksi), color duplex scan, MSCT angiografije/MR angiografije/klasične angiografija.
Preoperativna priprema
U slučaju da je indikovano operativno liječenje porebno je uraditi:
❯ Internistički/kardiološki pregled (EKG, teleradiografija srca i pluća),
❯ po potrebi: EHO srca,
❯ biohemijske analize (glikemija, urea, kreatinin, bilirubin, AST, ALT, Na, K, Cl, holesterol, trigliceridi, fibrinogen, S-proteini, S-albumini, S-Fe, S-TIBC),
❯ hematološke analize (PT, aPTT, vreme krvarenja, TT, KKS, krvna grupa, SE, HDR, HPT, ACT, hemostatus 2).
Liječenje
U zavisnosti od stadijuma bolesti, rasprostranjenosti bolesti, životne dobi, komorbiditeta i profesije, liječenje može biti konzervativno medikantozno uz adekvatan higijensko dijeteski režim i vježbe) ili endovaskularno i/ili otvoreno hirurško.
Akutna ishemija ekstremiteta predstavlja urgentno stanje koje nastaje kao posljedica naglog prekida dotoka krvi u određeni dio tijela. U slučaju neblagovremenog prepoznavanja ovog stanja i neadekvatne terapije, kao posljedica nastaje ishemija, nekroza/odumiranje zahvaćenog tkiva pa čak i ugroženost života. Akutna ishemija eksremiteta može biti izazvana: embolijom, trombozom, traumom.
Klinička slika
Akutna ishemija ekstremiteta se može manifestovati: bolom, parestezijama/utrnulošću, paralizom, hladnoćom, bljedilom kože, odsustvom pulseva.
Težina simptoma zavisi od razvijenosti kolateralne mreže i trajanja ishemijskog događaja. Smanjena osjetljivost stopala i gubitak mogućnosti pomjeranja palca, prstiju, stopala, otok potkoljenice i tvrda muskulatura potkoljenice, predstavljaju znake uznapredovalog procesa i smanjene mogućnosti u spasavanju ekstremiteta. Potencijalni gubitak ekstremiteta i ugroženost života zahtijevaju hitan endovaskularni ili hirurški tretman.
Dijagnoza
Dijagnoza se postavlja na osnovu fizikalnog pregleda (inspekcija, palpacija auksultacija) u okviru kojeg se uočavaju gore pomenuti simptomi i znaci.
Dijagnoza se potvrđuje standardnim panelom imidžing metoda – ultrasonografski pregled ekstremiteta (spektralna analiza protoka, segmenti pritisci, Doppler indeksi), MSCT agniografija, MR angigrafija/klasična angiografija.
Pripreme za operaciju
U okviru pripreme za operaciju potrebno je:
❯ internistički/kardiološki pregled (EKG, teleradiografija srca i pluća),
❯ po potrebi: EHO srca,
❯ biohemijske analize (glikemija, urea, kreatinin, bilirubin, AST, ALT, Na, K, Cl, holesterol, trigliceridi, fibrinogen, S-proteini, S-albumini, S-Fe, S-TIBC),
❯ hematološke analize (PT, aPTT, vreme krvarenja, TT, KKS, krvna grupa, SE, HDR, HPT, ACT, hemostatus 2),
❯ anestzeiološki pregled
Tretman
1. Endovaskularno: Kateterom navođenja tromboliza, sistemska tromboliza, angiodžet.
2. Otvoreno hirurško liječenje podrazumijeva: embolektomiju (vađenje trombembolusa Fogartijevim kateterom) ili by pass procedure venskim ili vještačkim materijalom. U zavisnosti od stanja pacijenta i lokalizacuje procesa, anestezija može biti lokalna, spinalna, periduralna ili opšta.
Asst. dr sci med. Nikola Fatić, spec. vaskularne hirurgije
Klinički centar Crne Gore
Add comment