Stručni članak u okviru projekta”Rehabilitacija i resocijalizacija korisnika psihoaktivnih supstanci u Crnoj Gori”
Bolest zavisnosti predstavlja ozbiljan problem, kako za pojedinca, tako i za porodicu i društvo. Radi se o bolesti koja je hronična, recidivirajuća a čiji negativni efekti na ličnost dovode do, nekada vrlo ozbiljne deterioracije cjelokupnog funkcionisanja osobe. Zbog toga je neophodno uvijek pažljivo promišljati terapijske metode i tehnike koje će dati rezultate na duge staze kada je ova bolest u pitanju. U rehabilitacionom centru na Kakarickoj gori, u Podgorici, gdje radimo, primjenjujemo Program 12 koraka već 7 godina. Program kombinujemo sa drugim terapijskim pravcima, npr. transakcionom analizom i analitičkom terapijom. Ovo se pokazalo kao veoma uspješna metoda, pa ćemo reći nešto detaljnije o samom Programu, njegovom nastanku, primjeni u svijetu i kod nas u Ustanovi.
Uvod i istorijat nastanka Programa
Program 12 koraka je osmišljen u Akronu, država Ohajo 11 avgusta 1938 godine (mada postoje podaci da je to bio 10 jun 1935 godine, kada je dr Bob popio svoje poslednje piće) od strane Bila Vilsona i dr Boba Smita. Bil Vilson, poznat kako Bil W. je, zahvaljujući svom angažovanju na Programu, bio proglašen od strane Time Magazina, kao jedan od najznačajnijih ljudi 20-g vijeka“. Vilson je opisao svoje iskustvo očaja, beznađa i depresije nakon mnogo godina muka sa alkoholom, kada je ležeći u krevetu dozivao Boga, i tada je u potpunom očaju doživio prosvjetljenje i novu nadu da pomoć postoji. Tada je shvatio da moraju postojati neki duhovni, spiritualni principi koji pomažu u borbi protiv alkoholizma.Te je principe unio u Program, zajedno sa dr Bobom Smitom, hirurgom. Nije pio do kraja svog života 1971 godine, punih 37 godina.
Udruženje Anonimnih narkomana (NA) je osnovano, po ugledu na Anonimne alkoholičare početkom 1950-tih godina. Prepoznavši mogućnost izlječenja po istim principima i prilagodivši Program prema specifičnostima narkomanije u Sjedinjenim Američkim Državama, u Kaliforniji, formirana je prva grupa Anonimnih narkomana. Koosnivač je bio Džimi Kinon. Sastanci su se održavali u Los Anđelesu, a NA program je zvanično ustanovljen 1953 godine, kao mali pokret koji je danas jedan od najvećih, najbrojnijih i najstarijih pokreta ove vrste. Ono što je počelo kao mala neprofitna organizacija, 1978. godine je imalo manje od 200 registrovanih grupa u tri zemlje, 2002. godine 108 zemalja je imalo 20.000 grupa, a 2012. godine je održano preko 62.700 sastanaka u 142 zemlje. Sve ovo govori o značaju koji imaju udruženja ovog tipa, kada je bolest zavisnosti u pitanju.
Što se tiče efikasnosti programa, prva studija efikasnosti NA sastanaka je bila sprovedena ranih 1990-tih godina u Londonu. Rezultati studije su pokazali ugrubo linearnu vezu između dužine vremena provedenog u članstvu NA i apstinencije sa redukovanom anksiznošću i povećanim samopouzdanjem. Dok je NA grupa, uzeta kao uzorak , imala veću opštu anksioznost u odnosu na kontrolnu ne-zavisničku grupu, ova anksioznost je bila izjednačena ukoliko je članstvo osoba trajalo tri i više godina, što dokazuje tezu da članstvo u NA grupama smanjuje opšti nivo anksioznosti kao i zloupotrebu supstanci.
Studija članova NA udruženja u Australiji, 1995. godine se bazirala na intervjuisanju novopristiglog 91 člana udruženja i ponovnog intervjuisanja njih 68% nakon 12 mjeseci, i pokazala je da aktivno učestvovanje u udruženju kao što je: servis u udruženju, stabilno prisustvovanje sastancima sve vrijeme i rad na koracima, kroz 12 mjeseci je značajno povezano sa redukcijom četiri vrste ponašanja: uzimanjem droga, uzimanjem alkohola, nezakonitim prihodima kao i ostvarivanjem benefita od bolesti kroz oslanjanje na druge članove porodice, iskorišćavanje drugih ljudi itd. Takođe, nađena je veza između aktivnog učestvovanja u NA članstvu i veće emocionalne podrške koju intervjuisani članovi pružaju drugim članovima.
Suština Programa 12 koraka i efekti na ličnost
Višegodišnje uzimanje droga rezultira propadanjem ličnosti u biološkom, psihološkom, socijalnom i duhovnom smislu. Narkomanija “uniformiše” zavisnike, odnosno poslije određenog vremena dolazi do stabilnih poremećaja (adiktivna defomacija ličnosti) i svi zavisnici koji uzimaju neki narkotik po ponašanju i funkcionisanju podsjećaju jedni na druge. Pošto se često samo uzimanje droga javlja kao odgovor na psihološke i psihijatrijske smetnje osobe, koje mogu biti vrlo ozbiljne, a dalje uzimanje droga samo pogoršava ili maskira kliničku sliku primarnog oboljenja ili stanja, potrebna je ozbiljna, mukotrpna i često višegodišnja reintegracija ličnosti. I tek nakon toga može se ostvariti socijalno prihvatljiv nivo funkcionisanja osobe, stadijum unutrašnjeg zadovoljstva bez napetosti i zadovoljavajući odnosi sa drugima. Psihijatrijski poremećaji koji često idu ruku pod ruku sa ovom bolešću su: poremećaji ličnosti, karakterne neuroze, anksiozno-depresivni poremećaji, ponekad i dublji endogeni procesi itd. Djelovanje droge je toliko jako da se često mijenja slika i tok težeg psihijatrijskog oboljenja i ono postaje uočljivo tek kada se prestane konzumiranje narkotika, odnosno poslije uspostavljanja apstinencije. Uzimanje droga dovodi do redukcije tenzije i anksioznosti usljed čega osoba postaje zavisna i smatra da “ne može da živi bez supstance”.
Dodajte komentar