U terapiji deficita hormona rasta daje se humani hormon rasta, koji se u posljednjim godinama dobija u dovoljnim količinama biosintezom, genetskim inženjeringom. Hormon rasta se daje u dozi 15 IJ na metar površine tijela, nedjeljno, ili 0,15- 0,3 mg/kg tt, nedjeljno. Pošto je poznato da kod zdrave djece tempo rasta je direktno proporcionalan intezitetu endogene sekrecije hormona rasta, normalno je pretpostaviti da će i terapijski uspjeh u liječenju djece sa deficitom hormona rasta zavisiti od doze hormona rasta. Zato se terapijska doza hormona rasta mora prilagoditi stvarnoj potrebi djeteta. To se najbolje postiže procjenom ’’predviđanja’’ rate endogene produkcije hormona rasta, pošto ona kod prepubertetskog djeteta iznosi približno 0,5 mg/m² za dan (približno odgovara 1,5 ij/m²). Zbog redukovane biološke aktivnosti supkutano datog hormona rasta, smatra se da je ’’logična’’ suspstituciona doza hormona rasta dva puta veća, te da iznosi 3 ij/m² ili 0,1 ij/kg na dan. Doziranje prema površini tijela je prikladnije nego prema tjelesnoj masi. Nedjeljna doza se dijeli u sedam jednakih dnevnih doza i injekcije se daju uveče prije spavanja, da bi se oponašala fiziološka sekrecija hormona rasta. U pubertetu dozu treba povećati za 50%, a završetkom kostnog sazrijevanja, terapija se prekida. Znači da se supstituciona terapija hormonom rasta sprovodi do prestanka rasta.
Prije započete terapije hormonom rasta, treba da se ima tačan uvid u stanje drugih hormona adenohipofize. Ako je deficit hormona rasta udružen sa deficitom drugih hormona fipofize, onda se uporedo sa supstitucijom hormona rasta primjenjuje terapija pratećeg deficita, odnosno oboljenja. Supstituciona terapija tiroksi nom je potrebna u sve djece koja imaju sekundarni hipotireoidizam. Kod djece sa deficitom gonadotropina daju se androgeni kod dječaka i estrogeni kod djevojčica. Detaljniji prikaz ove terapije dat je u poglavljima o hipogonadizmu kod dječaka i kod djevojčica. Kod deficita ACTH daje se hidrokortizon u najmanjoj mogućoj terapijskoj dozi zbog negativnog uticaja glikokortikoida na rast. Optimalna dnevna doza hidrokortizona kod ove djece je 10 mg/m² površine tijela. Kod bolesnika sa nedostatkom TSH i ACT naglo uvođenje supstitucije levotiroksinom može da izazove “addisonsku krizu”. Supstituciju tiroksinom ne treba uvoditi dok se ne dokaže normalna ACTH funkcija ili uvede supstituciona terapija glikokortikoidima.
Ako se liječenje hormonom rasta započne na vrijeme i u dovoljnoj dozi, prognoza definitivne visine je dobra. Terapija humanim hormonom rasta koji se poslednjih godina dobija u dovoljnim količinama biosintezom, genetskim inženjeringom, sprovodi se do prestanka rasta. Zahvaljujući napredku farmakološke industrije i mogućnosti dobijanja gotovo neograničene količine rhGH, uz napredak opreme za davanje hormona rasta, omogućeno je da i starija djeca mogu sama sebi davati njekcije, da su injekcije mikro fajn silikonom obloženim iglama skoro bezbolne, čime se značajnije ne remeti konfor djeteta. U terapiji svih slučajeva sa niskim rastom normalna brzina rasta je nadoknada za tačnu dijagnozu, dok nadoknada visine zavisi od momenta uočavanja oboljenja koje je dovelo do deficita brzine rastenja (što prije to bolje). Ishod terapije zavisi i od kostne starosti pri uvodjenju supstitucije.
U terapiji hormonom rasta nekih drugih uzroka niskog rasta, sa normalnom koncentracijom hormona rasta, efekti su različiti. Kod Turnnerovog sindroma se postiže značajno povećanje definitivne visine, dok kod intrauterine retardacije rasta, bubrežne insuficijencije, steroid-zavisne astme, gdje je koncetracija hormona rasta dovoljna, još uvijek su u fazi kliničkog ispitivanja. U dijagnostici i liječenju deficita hormona rasta od praktične koristi je endokrino-radiološki dijagnostičko-terapijski algoritam za deficit hormona rasta (Slika 1).
Slika 1. Dijagnostički algoritam za hormone rasta
Sindrom neosjetljivosti na hormon rasta (GHIS)
Prije više od 40 godina opisani su slučajevi fenotipa tipičnog za deficit hormona rasta, jako skloni hipoglikemijama, ali sa povišenom koncentracijom hormona rasta. Bilo je jasno da se ne radi o nedostatku hormona rasta, već o nemogućnosti njegovog djelovanja, prvenstveno u nemogućnosti indikcije stvaranja IGF-1.
Danas je poznat čitav niz srodnih poremećaja neosjetljivosti na hormon rasta (GHIS- “growth hormone insensivity syndrome”), koji se dijele u primarne i sekundarne GHIS.
Primarni GHIS su deficijencija receptora za: hormon rasta, postreceptorski defect, primarni defect sinteze IGF-1.
U sekundarni GHIS spadaju: cirkulišuća antitijela na hormon rasta, antitijela na receptore hormona rasta, GHIS uzrokovan malnutricijom, GHIS uzrokovan bolešću jetre, GHIS u diabetes mellitusu, drugi uzroci GHIS.
Laronov sindrom (Sindrom neosjetljivosti na hormon rasta)
Mada je sindrom rezistencije na hormon rasta prvo opisan kao Laronov sindrom, terminologija za ovo stanje je sada promijenjena u naziv Sindrom neosjetljivosti na hormon rasta. Djeca sa ovim sindromom nalikuju djeci sa izolovanim (idiopatskim) deficitom hormona rasta, samo što imaju visok nivo hormona rasta, veoma nisku koncentraciju IGF-1 i ne odgovaraju adekvatno na davanje hormona rasta, niti povećanjem koncentracije hormona rasta, niti godišnjim prirastom u visinu. Osnovni defekt kod ove djece je abnormalan receptor za hormon rasta. Najveća koncentracija djece sa ovim sindromom je u Ekvadoru (Slika 2). Pošto ova djeca nemaju receptore za hormon rasta kod njih postoji i ostatak GH vezujućeg proteina GH-BP. Većina djece su iz porodica sa konsangvinitetom. U osnovi ovog oboljenja je rijetka forma autozomno-recesivnog poremećaja primarne rezistencije na hormon rasta, koji najčešće nastaje kao posljedica defekta receptora hormona rasta. Molekularni defekt u Laronovom sindromu je na nivou gubitka aksona za ekstracelularni domen receptora za hormon rasta.
Add comment