Dr Nebojša Sekulić, spec. epidemiolog
Institut za javno zdravlje Crne Gore
Globalne klimatske promjene najveći uticaj imaju na vektorske zarazne bolesti – bolesti koje prenose i šire drugi organizmi (vektori) – najčešće komarci, krpelji i razne vrste zglavkara – artropoda iz razloga što broj, aktivnost i rasprostranjenost vektora direktno zavisi od spoljašnje temperature i klimatskih faktora, tako da mnoge vektorske bolesti više nisu tipične i ograničene isključivo na tropska područja.
U posljednje dvije decenije u svijetu se bilježi porast obolijevanja od vektorskih bolesti, ali i njihovo intenzivno geografsko širenje, te se tako smatra da se trenutno preko pola svjetske populacije nalazi pod rizikom od obolijevanja od vektorskih bolesti, a u ukupnom broju obolijevanja od zaraznih bolesti u svijetu, oko 17% pripada vektorskim zaraznim bolestima, od čega je najviše oboljelih od malarije i to u nerazvijenim zemljama afričkog kontinenta.
Međutim sve veća učestalost, raširenost, ali i kompleksnost širenja vektorskih bolesti uz nepostojanje efektivnih ljekova i vakcina za mnoge od njih, naglašavaju vitalni značaj društvene mobilizacije, međusektorske saradnje i integrisanog pristupa. Upravo iz tog razloga kroz Projekat ERI-Heath, „Јаvnоzdrаvstvеnа sprеmnоst zа еpidеmiје i vаnrеdnе situаciје kоје prеlаzе grаnicе držаvа“ koji Institut za javno zdravlje Crne Gore sprovodi sa svojim partnerima izvršeno je uzorkovanje komaraca na teritriji Crne Gore tokom juna, jula, septembra i oktobra 2021.godine.
Institut za javno zdravlje Crne Gore, JZU Institut zа јаvnо zdrаvstvо Rеpublikе Srpskе i Zаvоd zа јаvnо zdrаvstvо Sisаčkо-mоslаvаčkе župаniје učestvuju u realizaciji projekta „Јаvnоzdrаvstvеnа sprеmnоst zа еpidеmiје i vаnrеdnе situаciје kоје prеlаzе grаnicе držаvа – ERI Health“. Ovaj projekat realizuje se u оkviru Priоritеtnе оse 1- Pоbоljšаnjе kvаlitеtа uslugа јаvnоg zdravlja i sоciјаlnе zаštitе u prоgrаmskоm pоdručјu Interreg IPA Prоgrаmа prеkоgrаničnе sаrаdnjе Hrvаtskа-Bоsnа i Hеrcеgоvinа-Crnа Gоrа 2014-2020.
Jedan od ciljeva projektnih aktivnosti bio je identifikacija komaraca koji su prisutni na našem području i virusa koje ovi komarci nose, a koji kod ljudi mogu izazvati različite zarazne bolesti.
Uzorci komaraca prikupljenih na dijelu južne teritorije Crne Gore poslati su u Naučni institut za veterinarstvo „Novi Sad“ u smrznutom stanju na suvom ledu. Transport uzoraka komaraca sproveden je po svim potrebnim zahtjevima i nije ni u kom slučaju ugrozio podobnost i kvalitet uzoraka za ispitivanje. Ukupno je dostavljeno 80 uzoraka u kojima je bilo od jednog do 61 komarca u pulovima i to 41 uzorak komaraca vrste Culex sp. i 39 uzoraka komaraca vrste Aedes sp., uzorkovanih na području Crne Gore u različitim vremenskim periodima u dijelu južne teritorije zemlje (Radanovići, Radovići, Krtole, Meljine, Herceg-Novi).
Rezultati ispitivanja pokazali su da niti u jednom od dostavljenih uzoraka komaraca vrste Culex sp. i Aedes sp. sa različitih lokacija na teritoriji Crne Gore, uzorkovanih tokom juna, jula, septembra i oktobra mjeseca nije utvrđeno prisustvo virusa Zapadnog Nila, Usutu virusa, virusa Dengue groznice, Chikingunya (Čikingunja) virusa, niti virusa Groznice doline Rifta.
Dobijeni nalazi ukazuju da u sezoni 2021. godine ili nije bilo cirkulacije pomenutih virusa na ispitivanim područjima (lokalitetima) ili je pak ta cirkulacija bila na vrlo niskom nivou, pa nije bila detektovana ispitivanjem dostavljenog broja uzoraka i jedinki komaraca. U svakom slučaju, rezultati ispitivanja su u korelaciji sa slučajevima obolijevanja u humanoj populaciji kojih nije bilo ove sezone.
Informacije dobijene nakon analize koristiće se za poboljšanje nadzora nad vektorskim bolestima, kao i kontroli komaraca kao vektora, pripremi edukacija u oblasti prevencije ovih bolesti, kao i podizanju svijesti stanovništva o opasnostima ovih zaraznih bolesti, te preduzimanju mjera zaštite u programskom području. Po završetku projekta pоbоljšаće se usluge diјаgnоstikе аntrоpоzооnоzа i zаrаznih bоlеsti kоје sе prеnоsе putеm vеktоrа, štо ćе оmоgućiti prојеktnim pаrtnеrimа dа blаgоvrеmеnо оtkriјu јаvnоzdrаvstvеnе priјеtnjе.
Dodajte komentar