Sve relevantne medicinske statistike pokazuju da su u zadnje vrijeme psihički i psihosocijalni poremećaji u plimi, te da više čovjeku ne prijeti samo nemaština, mikrobi, ratovi i zemljotresi, virusi i karacinomi, već da velike opasnosti proizvodi on sam. Čovjek današnjice je u nemiru svake vrste i inteziteta. Razna nepodobna društvena dešavanja kakava su profit, trka zanovcem, kompeticija i hedonizam, proizvode dodatne forme psihopataoloških i sociopataoloških manifestacija, koje ne predstavljaju klasične psihijatrijske poremećaje, ali zahtijevaju psihofaramakološki ili psihoterapijski tretman, što je u neku ruku pravilo – kombinacija nekih psihofarmaka i psihoterapije.
Svakako da postoje principi (pravika) zasnovana na procjeni mentalnog poremećaja, njegovim kliničkim manifestacijama, svojstvima ličnosti i drugo, kada ćemo upotrijebiti psihofarmake, kada psihoterapiju, i kada kombinovati jedno i drugo. Dobro je kada je to god moguće izbjegavati medikamente, a primjenjivati psihoterapiju, jer ona (psihoterapija) liječi uzroke (etiologiju) bolesti, a psihofarmaci posljedice (simptomatologiju).
Uopšte je poznato, da pacijenti u značajnom broju koriste (zloupotrebljavaju) medikamnete više nego što to zahtijevaju medicinske indikacije. Brojne su okolnosti koje to toga dovode.
Govori se da faramaceutska industrija zbog profita liferuje hladnokrvno enormne količine ljekova, koji su do skoro bili praktično na dohvat svakom čovjeku, koje su neki koristili zbog patnje i muke, a neki možda i bez stvarne potrebe.
Mnogi psihofarmaci imaju i negativna farmakološka svojstva, koja seogledaju u tome da pojedinci postanu zavisni od njih, što dovodi do teških psihičkih i tjelesnih posljedica, čak i invaliditeta. Zato treba biti obazriv i restriktivan pri njihovoj upotrebi.Treba kazati i da su upotreba, odnosno zloupotreba medikamenta, plod naše civilizacije, te čovjekove alijenacije, koja je njen uzrok.
Današnji čovjek odrekao se mnogo toga, prije svega svoje prirodnosti i etičnosti.Svoj nemir, svoje konflikte, svoja nezadovoljsta i mnogo drugoga što mu smeta ili nedostaje, on kupuje i traži svoj mir i san u apoteci i psihijatrijskoj ustanovi.On tako traži svoje samopouzdanje, on napreduje ili nazaduje, ali često uz pomoć svoje svakodvene doze.
Mladi najviše koriste psihofarmake, kako u našoj kulturi tako i drugdje.Maldost, odnosno adolescencija, sama po sebi je bremenita raznim izazovima, pa i krizama (adolescentna kriza – kriza identiteta). To je period psihosocijalnog i tjelesnog sazrijevanja, koje se kod nekih ne odvija poželjnim obrascima i načinima ponašanjai odrastanja. Ti problemi (poremećaji) često zahtijavaju intervenciju psihijatra ili psihologa, te racionalnu upotrebu psihofarmaka u kombinaciji psihoterapijskih tehnika.Živimo u preiodu porasta raznih oblika i sadražaja konflikata (personalnih i kolektivnih), nezapolsenost, porodične razmirice, problemi u školi, na radnom mjestu i slično, koji izazivaju razne forme stresova, praćenih psihičkim krizama i poremećajima, a time i upotrebe psihofarmaka.
Statistički podaci SZO (Svjetska zdravstvena organizacija) ukazuju da se najviše koriste sedativi, ljekovi koji pripadaju tzv. grupi bezodiazepina, odnosno anksiolitika. Odmah nakon njih koriste se antidepresivi. I jedni i drugi medikamenti upotrebljavaju se navodno zbog porasta anksioznih i depresivnih poremećaja.
U osnovi, svi psihofarmaci imaju terapijsku funkciju i namjenu, podrazumijeva se kod mentalno oboljelih osoba. Mnogi psihofarmaci redukuju manifestacije određenog mentalnog poremećaja, dok na uzroke (etiologiju) manje utiču ili ne utiču. Međutim, i redukcija ili neutralisanje simptoma mentalnog poremećaja je povoljan terapijski efekat psihofarmaka i indikacija za njihovu primjenu.
Kod neurotskih, sa stresom povezanih poremećaja, psihofarmaci imaju privremene efekte, dok je verbalna terapija (psihoterapija) po pravilu lijek izbora (etiološka terapija).
Ima više informacija od strane relevantnih psihijatrijskih autoriteta, koji saopštavaju da enormni optimizam, obećanja i grandomanija, iracioalni planovi i ideje, kod nekih ljudi (ličnosti),više su plod iluzija, koje nastaju nekritičkom upotrebom medikamenata, pogotovo antidepresiva, nego racionalnih rezona i autentičnih kapacitetatih ličnosti. To se prije svega odnosi na one ličnosti koje enormno i nekritički koriste antidepresive.
Za tim preparatima sve više posežu imućniji ljudi, ljudi izloženi stresu (menadžeri, političari i vladajući establišment širom svijeta),saopštavaju neki američki psihijatri.Mnogi psihofarmaci blokiraju strah, moralne dileme i moralne kočnice, te se tako manje prepoznaje realnost i njeneopasnosti po čovjeka, koji svakodnevno donosi razne i ključne odluke, koje mogu biti sudbonosne po njega i druge.
Medikamenti, osobito antidepresivi, mogu da „prekomponju„ ličnost, koja se ne ponaša autentično, već iracionalno, čak i pogubno.
Ne postoje pouzdani podaci o upotrebi psihofarmaka u Crnoj Gori, pa time ni o njihovoj zloupotrebi.
Vjerujemo da treba reći da upotreba ili zloupotreba medikamenata (psihofarmaka) može biti jedna od značajnih varijabli o stanju zdravlja (mentalnog) i društvene stvarnosti u jednoj zemlji.
Čini mi se da je toga malo ko svjestan u Crnoj Gori.
Piše: Prof. dr Mirko Peković, spec. neuropsihijatar
Add comment