Uštede pri realizaciji medicinske usluge

Intervju: mr Jovan Šofranac

Povod za ovaj razgovor je uspješno odbranjen magistarski rad “Strategija unaprjeđenja kvaliteta u primarnoj zdravstvenoj zaštiti kao uslov smanjenja troškova poslovanja” na  Fakultetu za poslovne studije Univerziteta Mediteran iz Podgorica.

Odakle ideja za ovo istraživanje?

Baveći se kroz specijalističke studije troškovima, a kroz osnovne i kvalitetom, uočio sam da se standardima kvaliteta mogu uvesti određene uštede pri realizaciji medicinske usluge i tako smanjiti troškovi u zdravstvu, posebno iz razloga što su ulaganja u zdravstvo mnogo manja nego u razvijenim zemljama. Svaka ušteda je dobro došla, posebno kad ekonomska kriza limitira povećanje ulaganja u zdravstvo. Takva moja razmišljanja su inicirala predloženu temu za magistarski rad.

S druge strane u  savremenim uslovima poslovanja kvalitet za najveći broj ustanova se postavlja kao imperativ opstanka i razvoja. Značajne tehnološke promjene i globalne tendencije ukazuju na problem upravljanja zdravstvenom ustanovom i „praznim“ hodovima koji povećavaju vrijeme realizacije usluge, a samim tim i troškove poslovanja.

Kakav cilj ste postavili da bi ovo istraživanje dalo zadovoljavajuće rezultate?

Specifičan cilj je razvijanje komunikacije i zajedničkog rada svih učesnika koji utiču na unaprjeđenje kvaliteta u primarnoj zdravstvenoj zaštiti, kao uslova za smanjenje troškova poslovanja. Ovaj cilj se može dekomponovati na:

• Definisanje koncepta kvaliteta zdravstvenih usluga kao uslova za smanjenje troškova poslovanja;
• Istraživanje metoda za mjerenje kvaliteta zdravstvenih usluga;
• Analiza dosadašnjih istraživanja kvaliteta zdravstvenih usluga;
• Definisanje prijedloga strategija unaprjeđenja performansi zdravstvenih usluga u cilju poboljšanja nivoa kvaliteta usluge kao uslova za smanjenje troškova poslovanja.

Ustvari, iskustva primarnih zdravstvenih ustanova u svijetu ukazuje da unaprjeđenje kvaliteta primarnih zdravstvenih usluga utiče na smanjenje troškova poslovanja i ovo se uzelo kao hipoteza koju je trebalo dokazati.

Koje je korake trebalo sprovesti da bi se ispunio zacrtani cilj i dokazala hipoteza?

Ovdje je uzet  dom zdravlja kao važan dio primarne zdravstvene zaštite, gdje se daju aspekti menadžmenta kvalitetom i prezentacija do potrebnog nivoa standarda specifičnih za usluge iz oblasti medicine. Obrađeno je više pristupa i metoda sa namjerom da se ukaže na karakteristike i mogućnosti njihove primjene u što uspješnijem realizovanju zdravstvene usluge i smanjenje troškova iste. Definisan je kvalitet zdravstvene zaštite, definisani faktori koji određuju kvalitet medicinske usluge i jedan od načina za mjerenje istog. Posebna pažnja usmjerena je na standarde kvaliteta u zdravstvu i njihovoj primjeni u medicine.

Definisani su troškovi zdravstvene zaštite. Analiza troškova u savremenim zdravstvenim sistemima je veoma bitna i predstavlja važnu ulogu za izgradnju efikasnog sistema finansiranja zdravstvene zaštite, kao i da obezbijedi univerzalan pristup zdravstvenim uslugama. Problematičan je metodološki pristup za praćenje troškova, jer postoje razlike u vezi dostupnosti informacija, postavljenih ciljeva, itd. Dat je pregled troškova u evropskim zemljama, kao i uspostavljeni preduslovi za analizu troškova u primarnoj zdravstvenoj zaštiti. Prikazana je procesna metoda obračuna troškova i prezentovan primjer procesnog obračuna troškova u domovima zdravlja.

Poseban izazov bilo je definisanje  strategija razvoja kvaliteta u primarnoj zdravstvenoj zaštiti. Rezultat je grupisanje aktivnosti iz oblasti definisanja strategije u faze kojih ima četiri i koje se dalje dekomponuju na module.

Korišćene sekundarne analize sprovedene o kvalitetu usluge i mjerenju zadovoljstva korisnika u Crnoj Gori, Srbiji i Hrvatskoj. Sekundarna analiza podrazumijeva zbir podataka o kvalitetu usluge, koji su prezentovani u izvještajima, stručnoj literaturi iz ove oblasti, a rezultat su konkretnih anketa koje su sprovedene po evropskim standardima u zdravstvenim ustanovama pomenutih država.

Pošto standardi kvaliteta zahtijevaju procesni pristup, da li je definisanje procesa lako izvodljio za medicinsku uslugu?

Procesi se moraju razmatrati i definisati njihova uloga u realizaciji ciljeva doma zdravlja. Procese treba razlikovati po važnosti. Otuda ideja da se identifikuju ključni ili kritični procesi, gdje se o njima vodi posebna pažnja pošto direktno utiču na proces kvalitetne realizacije usluge. Izlazi iz ovih procesa povezani su sa korisnikom usluge i zato im se pridaje posebna pažnja. Sve to implicira i uticaj na strateške ciljeve zdravstvene ustanove. S obzirom da su u radu definisani strategijski elementi, došao sam na ideju da rezultate ovih istraživanja iskoristim za razvoj svog pristupa za određivanje kritičnih procesa. Tamo gdje je najveća interakcija procesa i uticajnih elemenata može se govoriti o ključnim ili kritičnim procesima.

Da li ste u ovom istraživanju stekli sliku o troškovima u drugim zemljama?

Skoro sve evropske zemlje finansiraju zdravstvenu zaštitu iz javnih prihoda. Javni prihodi se po pravilu prikupljaju u vidu obaveznog zdravstvenog osiguranja, a postoje i građani koji iz svojih privatnih sredstava plaćaju svoje potrebe za zdravstvenom zaštitom.

Sve države svijeta suočavaju se sa porastom troškova u vezi zdravstvene zaštite stanovništva. Prvi pokušaji da se upostavi kontrola nad troškovima javljaju se već 70-ih godina 20-og vijeka. Vršenje kontrola nije isto u svakoj zemlji, ali se može razlikovati po tome da li troškovi  pogađaju davaoce zdravstvene usluge ili korisnike tih usluga. Procenat učešća javnog sektora u ukupnim troškovima zdravstvene zaštite predstavlja 72%, taj procenat ne pokazuje tendenciju promjene u posljednjih 20 godina. Tako imamo da je procentualno učešće za zdravstvenu zaštitu povećano u odnosu na 2002 godinu u Austriji sa 10,1% na 11,0% BDP-a, Belgiji 8,5% na 10,5%, Češkoj 6,8% na 7,5%, Danskoj 9,3% na 11,1%, Francuskoj 10,6% na 11,6%, Nemačkoj 10,7% na 11,6%, Mađarskoj 7,6% na 7,8%, Italiji 8,3% na 9,3%.

Analizom troškova obezbjeđuje se izgradnja efikasnog finansiranja troškova zdravstvene zaštite, kao i izgradnja standardnog pristupa u sistemimu zdravstvene zaštite. Postoje različiti metodološki pristupi koji služe za praćenje troškova, te razlike se odlikuju u dostupnosti i izvorima informacija, različitim ciljevima, različitim organizacionim strukturama zdravstvenih ustanova, itd.  Zbog toga veoma je važno da se koristi standardizovan pristup u svim zdravstvenim ustanovama, jer se time omogućava prikupljanje tačnih informacija, odrađuje se bolja analiza, kako unutar same zdravstvene ustanove, tako i između zdravstvenih ustanova. Podaci o troškovima su potrebni zdravstvenim ustanovama, da bi mogle da donose racionalne odluke koje se temelje na pravovremenim i valjanim informacijama.

Rezultati istraživanja mr Jovana Šofranca

biće objavljeni u narednom broju časopisa