Dr sc med. Sreten Kavarić, internista endokrinolog
Klinički centar Crne Gore
Vitamin D je hormon koji je neophodan za normalnu apsorpciju kalcijuma iz crijeva, a nedostatak vitamina D povezan je sa rahitisom kod djece i osteomalacijom kod odraslih. Vitamin D je pluripotentni hormon koji modulira adaptivni i urođeni imunološki odgovor.
Istraživanja pokazuju da se nakon određivanja nivoa vitamina D u krvi kod ispitanika mogu naći tri kategorije: Nedostatak, nedovoljnost i optimalan nivo vitamina D.
Nedovoljna koncentracija vitamina D u krvi nalazi se u 40 – 50% populacije.
Nedostatak vitamina D je danas globalni zdravstveni problem u svim starosnim grupama. Procijenjeno je da više od milijarde ljudi širom sijveta ima nedostatak vitamina D. Veoma malo namirnica prirodno sadrži vitamin D. Dermalna sinteza je glavni izvor vitamina. Vitamin D3 se sintetiše neenzimski u koži tokom izlaganja ultraljubičastom B (UVB) zračenju na sunčevoj svjetlosti. Vitamin D3 je neaktivan i zahtijeva enzimske procese konverzije u jetri i bubrezima u aktivni oblik 1,25 – dihidroksivitamin D. Povećana pigmentacija kože smanjuje efikasnost UVB jer melanin funkcioniše kao prirodna krema za sunčanje.
Vitamin D je pluripotentni hormon koji modulira urođeni i adaptivni imunološki odgovor. Vitamin D utiče na nekoliko imunoloških puteva, sa efektom jačanja odbrane sluzokože, dok istovremeno smanjuje prekomjernu inflamaciju tj. upalu. Nedovoljnost vitamina D je faktor rizika za pokretanje pretjerane i uporne upale koja je karakteristika akutnog respiratornog distres sindroma (ARDS). Nedovoljnost vitamina D je povezana sa povećanim rizikom od respiratornih infekcija poput infekcije respiratornim sincicijskim virusom (RSV), tuberkuloze i gripa. Zimska incidenca gripa je usko povezana sa sezonskim nivoom vitamina D u serumu. Кako nedovoljnost -nedostatak vitamina D pojačava citokinsku oluju, on je posebno značajan u pacijenata sa infekcijom SARS-CoV-2.
Vitamin D ima mnogo mehanizama pomoću kojih smanjuje rizik od mikrobne infekcije i smrti. Te mehanizme, u skladu sa dosdašanjim naučnim saznanjima, grupišemo u tri kategorije: fizička barijera, ćelijski prirodni imunitet i adaptivni imunitet.
Uočeno je da urođeni imunološki sistem generiše i pronflamatrone i antiinflamatorne citokine kao odgovor na virusne i bakterijske infekcije kod oboljeih od COVID-19. Primjena vitamina D smanjuje ekspresiju pro-inflamatornih citokina i povećava ekspresiju anti-inflamatornih citokina od strane makrofaga. Vitamin D je modulator adaptivnog imuniteta.
Neki farmaceutski ljekovi smanjuju koncentraciju 25(OH)D u serumu aktiviranjem receptora pregnane-Кs. Ti ljekovi mogu biti: antiepileptikci, hemoterapeutici, antibiotici, antiinflamatorni agensi, antihipertenzivi, antiretrovirusi, endokrinološki ljekovi i neki biljni ljekovi.
Dodatak vitamina D takođe pojačava ekspresiju gena povezanih sa antioksidativnim dejstvom (glutation-reduktaza i podjedinica modifikatora glutamat-cistein-ligaze). Povećana produkcija glutationa štedi upotrebu askorbinske kiseline (vitamin C) koja djeluje antimikrobno i dio je aktuelnih protokola za prevenciju i liječenje COVID-19.
Vitamin D ne može spriječiti infekciju COVID-19, ali može umanjiti težinu kliničke slike i komplikacije infekcije.
Podaci iz do sada učinjenih istraživanju podržavaju ulogu viših koncentracija 25(OH)D u smanjenju rizika od infekcije i smrtnog ishoda od akutnih respiratornih infekcija, uključujući grip, COVID-19 i pneumoniju.
Sve ćelije u ljudskom organizmu imaju receptore za vitamin D, pa tako i ćelije kože. Kod psorijaze koja predstavlja autoimuni poremećaj, koji karakteriše povećanje proliferacije (umnožavanja) ćelija epidermalnog sloja kože, utvrđeno je da vitamin D inhibira proliferaciju i potencira diferencijaciju epidermalnih ćelija (proces u razvoju ćelija tokom kog one postaju specijalizovane za obavljanje određene funkcije u organizmu).
Кorelacija između nivoa vitamina D u serumu i bioloških efekata istog nije linearna. Optimalni imuni efekat vitamina D postiže se sa koncentracijom > 40 ng/ml (100 nmol/L).
Ciljevi suplementacije vitaminom D su prevencija nedostatka i nedovoljnosti vitamina D, smanjenje morbiditeta i sprječavanje komplikacija.
Cjelokupna situacija i briga o očuvanju zdravlja, kako ličnog tako i zdravlja cijele porodice, neminovno se odražava na psihičko stanje i raspoloženje svakog odraslog pojedinca, što je još jedan od razloga za dodatni unos vitamina D, koji stimuliše oslobađanje neurotransmitera (prenosioca poruke u nervnom sistemu) serotonina, koji je direktno odgovoran za poboljšanje raspoloženja, povećanje volje i životne i radne energije.
Preporuke za dnevni unos vitamina D (Odrasli): Od 1000-4000ij/dan.
Potrebna je nadoknada vitamina D – i zimi i ljeti!
Prije upotrebe vitamina (hormona) D, posavjetujte se sa vašim izabranim doktorom i farmaceutom!
U mjesecima sa manje sunčanih dana, kao i onda kada je naš imunitet posebno izložen izazovima, neka vitamin D3 bude na vašoj listi formula za dobro zdravlje, jak imunitet i bolje raspoloženje.
Dodajte komentar