Antimilerov hormon

Antimilerov hormon je hormon ovarijalne rezerve tj. pokazatelj funkcije jajnika, odnosno energetskog potencijala te endokrine žlijezde.

Antimilerov hormon (AMH) spada u proteinske hormone, kao što su inhibin i aktivin. Ima presudnu ulogu u razvoju muških polnih organa tako što sprječava, još u toku embrionalne faze, razvoj Milerovih kanala, iz kojih nastaju ženski polni organi. Ime je dobio po čuvenom njemačkom anatomu i fiziologu Mileru (Johan Peter Miler, 1801-1858). Danas se zna da je gen za AMH na 19. hromozomu, dok se gen za njegove receptore nalazi na 12. hromozomu.

Pored njega koristimo još određivanja bazalnih hormona hipofize 2-3. dan ciklusa FSH i LH, odnosno hormona jajnika estradiol, progesteron, inhibin.

Referentne vrijednosti antimilerovog hormona

Optimalni                                         28,6 pmol/L – 48,5 pmol/L

Zadovoljavajući                               15,7 pmol/L – 28,6 pmol/L

Nizak                                                2,2 pmol/L – 5,7 pmol/L

Veoma nizak                                     0,0 pmol/L – 2,2 pmol/L

Veoma visok                                     > 48,5pmol/L

Direktna klinička upotreba AMH danas podrazumijeva:

•Praćenje ovarijalnog starenja;

•Test ovarijalne rezerve – marker prevremene ovarijalne insuficijencije;

•Prediktor odgovora, uspjeha i potrebne doze ljekova u postupcima ART;

•Prediktor dugoročne fertilnosti;

•Skrining i dijagnoza PCOS;

•Koliko žene mogu da odlažu reproduktivne planove;

•Oštećenje ovarijalnog tkiva nakon hirurškog zahvata;

•Prediktor nastupanja menopauze – jedini marker koji longitudinalno pada tokom godina;

•Posebna uloga u onko fertilitetu (odluka koji pacijent ima šanse za prezervaciju fertiliteta).

Praćenje ovarijalnog stanja podrazumijeva stanje kada pacijentkinja polako ulazi u period života kada se očekuje opadanje ovarijalne reserve, tj. nakon 35. godine i želi da priovjeri stanje sa jajnicima. Standarno se to rijetko koristi osim ako pacijentkinja ne odluči u ovom peridou da planira trudnoću.

Kada sumnjamo na prijevremenu ovarijalnu insuficijenciju bilo da je urođena (genetska) ili pak stečena (zračenje, hemioterapija, hirurški zahvati).

Kod postupka IVF-a, po meni najpouzdanije predictor ovarijalnog odgovora uz godine starosti. Kod PCOSy kada postavljamo dijagnozu AMH je obično dosta povišen, često veći i od 50 pmol/l što je definitivna potvrda ovog enodkrinološkog stanja.

Kada se radi hirurgija na jajnicima a posebno kada se radi odstranjivanje endometrioticnih cista koje su poznate po tome da usljed postojanja tzv. pseudokapsule između ciste i zdravog tkiva jajnika, samo njihovo odstranjivanje može dovesti do devastacije jajnika. Određivanje antimilerovog hormona za mene je presudan faktor da li ću se opredijeliti za ,,striping” (tupo odvajanje kapsule ciste uz upotrebu bipolarne struje za hemostazu) koji se koristi kada je antimilerov hormone dosta dobar (aproksimativno veći od 25 u uzrastu do 25 godina tj. veći od 15 u uzrastu većem od 35 godina) ili se opredjeliti za maksimalno poštednu hirurgiju tj. upotrebu diodnog lasera.

Nakon operacije sačekam jedan ciklus i radim AMH kao pokazatelj koiko je ovarijalna rezerva opala.

Najčešća upotreba antimilerovog hormona je u stvari u IVF centrima za utvrđivanje ovarijalne rezerve pacijentkinje, tj. za uvođenje protokola stimulacije, a naročito kod pacijentkinja kojima je to prva stimulacije koja je uglavnom ,,pipanje u mraku,” gdje se, kao što je pomenuto bar iz mog iskustva pokazao kao najbolji predikator uz godine starosti.

Što se tiče predviđanja menopause, nije bas siguran pokazatelj vezano za vremensku distancu njenog nastupanja, ali svakako njegova niža vrijednost ukazuje na deficit funkcije jajnika, odnosno na pretpostavljeno njeno nastupanje, bilo da je prava ili pak prijevremena menopauza.

Takođe, u novije vrijeme se uvodi konzervativna ili terapija matičnim ćelijama za rejuvenaciju jajnika, gdje je antimilerov hormon glavni pokazatelj napredovanja.

Što se tiče donje granice antimilerovog horomna i fertilne sposbnosti žene, tu postoje različiti kriterijumi u različitim centrima, ali moram napomenuti da smo mi imali iskustvo  sa dvije žene – antimilerov hormon od 1.5 pmol/l, koje su spontano ostale trudne. Definitivno njegove niske vrijednosti ukazuju na ovarijalnu insuficijenciju ali se ne može sto posto tvrditi da žena ne može spontano ili nekim od postupaka arteficijelne reproduktivne tehnologije zatrudnjeti. Pogotovu žene starosti ispod 35 godina.

Dr Igor Gogić,

ginekolog akušer Bolnica Codra, Podgorica