Aktuelni stavovi u dijagnostici dijabetesa opterećenjem glukozom

U medicinskoj praksi, test opterećenja glukozom su­štinski determiniše koliko brzo se glukoza „čisti” – oslobađa iz krvi. Test se obično koristi za dijagnostiku dijabetesa, ali i dijag­nozu insulinske rezistencije i reaktivne hipoglikemije. Priprema i postupak pri izvođenju testa opterećenja glukozom, izuzetno su važni za dobijanje pouzdanih podataka.

Pacijentu se preporučuje da ne izbjegava upotrebu ugljenih hidrata u toku sedmice prije obavljanja testa i ne treba ga vršiti pri nekoj akutnoj bolesti. Hrana se ne uzima 12-14 časova prije testa. Upotreba vode je dozvoljena. Test treba vršiti u ranijim jutarnjim časovima (između 7 i 8 časova). Glikemija se određuje našte, 1 i 2 časa poslije opterećenja sa 1.75 grama glukoze na kilogram tjelesne težine, maksimalno do 75 grama. Rastvor glukoze treba da se popije za 5 minuta. Pacijenta treba upozoriti da u toku testa ne uzima hranu, ne puši i da treba da miruje.

Stavovi u dijagnostici dijabetesa i procjene rezultata testa oralnim opterećenjem glukozom, trpjeli su značajne pro­mjene tokom poslednje tri decenije. Najnoviji kriterijumi, usaglašeni 2002. godine od strane Svjetske zdravstvene orga­nizacije i ekspertskog komiteta Američke dijabetološke asocijacije (ADA), su sledeći:

Dijagnostika oboljenja započinje određivanjem jutarnje glikemije našte. U slučaju povišene glikemije (veća od 6.0 mmol/l), preporuka je da se određivanje glikemije našte ponovi još jednom, ali ne istog, nego nekog od narednih dana. Ako je ponovljena vrijednost glikemije konzistentna sa prethodnom, pacijent se svrstava u jednu od kategorija datih na tabeli 1. Ako drugi nalaz nije konzistentan sa prethodnim, savjetuje se OGTT. Procjena rezultata OGTT-a, data je, na istoj tabeli.

KRITERIJUMI ZA KLASIFIKACIJU POREMECAJA TOLERANCIJE GLUKOZE

A. NA OSNOVU POJEDINACNIH VRIJEDNOSTI
GLIKEMIJE:
(dvije vrijednosti glikemije u dva razlicita dana)
Normalna glikemija našte
(Glikemija našte < 6,1 mmol/l-110 mg%)
Povišena glikemija našte
Glikemija našte 6,1 mmol/l–110 mg% ili više, ali manje od 7,0
mmol/l–126 mg%
Dijabetes
Glikemija našte > 7,0 mmol/l–126 mg%
ili
Glikemija u bilo kom slucajnom uzorku krvi (bez obzira na
obroke) > 11,1 mmol/l–200mg% uz prisustvo tipicnih dijabetesnih
simptoma (poliurija, polidipsija, gubitak u težini)
B. NA OSNOVU VRIJEDNOSTI GLIKEMIJE U TOKU
OGTT–a
Normalna tolerancija glukoze
(Glikemija u toku OGTT-a u 120. minutu < 7,8 mmol/l – < 140
mg%)
Smanjena tolerancija glukoze
Glikemija u toku OGTT-a u 120. minutu izmeu 7,8 mmol/l
(140 mg%) i 11,1 mmol/l (200 mg%)
Dijabetes
Glikemija u toku OGTT-a u 120. minutu > 11,1 mmol/l (200
mg%)
Najnoviji kriterijumi za dijagnozu dijabetesa i procjenu
OGTT-a u znacajnoj se mjeri razlikuju od prethodnih. Prema
njima, bitno je:
Za procjenu tolerancije glukoze, dovoljno je odreivanje
glikemije našte. OGTT je i dalje validna dijagnosticka procedura,
ali se ne preporucuje kao prva metoda u rutinskom skriningu.
Uslov je da se glikemija odredi na glukoznom analizatoru
koji koristi enzimsku metodu glukozo-oksidaze. Glikemija se
odredjuje u plazmi.

Piše: prof. dr sci. med. Božidar M. Bojović