Dvadeset do šezdeset posto srčanih udara koji se završe sa smrtnim ishodom ostane neprepoznato. Približno polovina od njih su nijemi infarkti, a druga polovina bolesnika ima simptome koji nijesu pravilno prepoznati. Nijemi infarkti se najčešće javljaju kod osoba koje imaju šećernu bolest i povišen krvni pritisak. Akutni infarkt miokarda može da se razvije u toku alergijske reakcije na ubod pčele ili ose, kao posljedica oslobađanja medijatora poslije uboda, ili kao posljedica našeg terapijskog pristupa. Alergija je rekcija preosjetljivosti organizma ili organa na ponovno unošenje antigena, reakcija koja se odigrava kao posljedica susreta antigena sa prethodno stvorenim antitijelima. Akutni infarkt miokarda je izumiranje dijela srčanog mišića zbog naglog prestanka cirkulacije kroz neki krvni sud koji ishranjuje srce.
Uprkos velikom tehnološkom napretku interne medicine i medicine uopšte, osnovi postupanja ljekara kod teško pogođenih bolesnika su i dalje anamneza i klinička slika. Procjena kliničke slike kod anafilaktičke reakcije je posebno teška, jer kod anafilaksije ona može da bude veoma raznolika. Kod uboda pčele ili ose na osnovu anamneze i kliničke slike može da se javi edem glotisa i sistemska alergija sa prevashodno plućnom simptomatologijom. Protiv sistemske alergije može da govori protok vremena od uboda insekta do pojave teškoća sa disanjem. Zbog odsustva bola u grudima i oslanjanja na monitorski nalaz, najčešće se kod uboda insekata rutinski EKG ne radi.
Ubod ose ili pčele može i kod normalnih koronarnih arterija da izazove AIM. Njihov otrov (venom) sadrži vazoaktivne materije, zapaljenske i trombogene peptide (histamin, bradikinin, tromboksan, serotonin, leukotriene) i alergogene peptide (fosfolipaze, hijaluronidaze, kisele fosfotaze). Alergogeni proteini izazivaju oslobađanje endogenih medijatora zapaljenja, koji zajedno sa materijama u otrovu mogu da izazovu spazam koronarnih arterija, uz ubrzanu agregaciju trombocita (adrenalin, serotonin, bradikinin, leukotriene, tromboksan) takođe i trombozu.
Laboratorijskim eksperimentima je dokazana direktna uzročna veza između anafilaktičke reakcije i ishemije miokarda, koja je bila nezavisna od hipoksije u sklopu stanja šoka. Adrenalin kojeg koristimo za liječenje sistemskih alergijskih reakcija, dodatno pojačava spazam a samim tim i potrebu srčanog mišića za kiseonikom.
Posebni faktori rizika za razvoj akutnog koronarnog sindroma su šećerna bolest, povišen krvni pritisak i okluzivna bolest perifernih arterija. Na sve ovo treba misliti, bez obzira što su podaci iz literature za ovakve primjere šturi, oni se u praksi vjerovatno češće dešavaju. Posebno ubodi pčela i osa u predjelu glave i usta daju veću vjerovatnost srčanih komplikacija, jer klinička slika prijetećeg ili nastupajućeg edema gornjih disajnih puteva može da nas zavede i da nam oteža definitivnu dijagnozu. Posebno kod osoba sa velikim faktorom rizika trebamo biti obazrivi kada dajemo adrenalin.
Prim. dr Sabahudin Pupović, spec. interne medicine
Zavod za hitnu medicinsku pomoć CG – Jedinica Plav
Add comment