Cerebrovaskularne bolesti su poremećaji kod kojih je jedan ili više krvnih sudova mozga primarno oštećen patoloskim procesom, a dio mozga ili cio prolazno je ili trajno oštećen ishemijom ili krvavljenjem . Cerebrovaskularne bolesti su treći po učestalosti uzrok smrti, odmah iza srčanih i svih formi malignih bolesti. Najdrastičniji oblik cerebrovaskularnih bolesti je šlog. Šlog se definiše kao akutni neuroloski deficit sa fokalnom ili globalnom simtomatologijom koja traje duže od 24h.
Može biti izazvan: • CEREBRALNOM ISHEMIJOM • INTRACEREBRALNOM HEMORAGIJOM
Treba znati da oko polovina pacijenata hospitalizovanih zbog akutnog neurološkog oboljenja čine bolesnici sa dijagnozom apopleksija* sinonimi – šlog, mo\dani udar, stroke, insult. Danas u svijetu ima oko šest miliona ljudi koji su preživjeli neki oblik moždanog udara. Prema III klasifikaciji CVB iz 1990. godine, koja je nastala na predlog III Ad Hoc Komiteta za cerebrovaskularne bolesti, one se dijele na: • Asimtomatska cerebrovaskularna bolest • Fokalni poremećaji funkcije mozga* TIA, ŠLOG, INTRACEREBRALNI HEMATOM, ISHEMICKI INSULT itd. • Vaskularna demencija • Hipatička encefalopatia Asimtomatske cerebrovaskularne bolesti su lezije extra i /ili intrakranijalnih krvnih sudova koje se ne manifestuju kliničkim znacima i simptomima. Izazvane su najčešće stenozom – suženjem ili okluziom, tj. potpunim zapušenjem unutrašnje karotidne arterije. Kada je stenoza ili okluzija – koja se razvija veoma sporo, asimtomatska, ona ne izaziva fokalne ili globalne neurološke simtome, a sam neurološki nalaz je sasvim uredan. U 20% pacijenata sa asimtomatskom stenozom unutrašnje karotidne arterije raznim dijagnostičkim tehnikama mogu da se vizualizuju promjene na mozgu – infarktna ognjista, što znači da je CT nalaz na mozgu pozitivan, a pacijent bez ikakvih simptoma. To su tzv. nijemi infarkti mozga.
DIJAGNOSTIKA KAROTIDNE BOLESTI Aktuelna dijagnostika na karotidnim krvnim sudovima podrazumijeva razne dijagnostičke procedure, od dobro uzete anamneze, kliničkog pregleda koji uključuje kvalitetnu palpaciju i auskultaciju supraaortnih grana na vratu i prekordijumu. Medjutim, preciznije i finije definisanje patoloških promjena na karotidnim krvnim sudovima podrazumijeva mnogo finiju dijagnostiku. • Dopler sonografija • Duplex sonografija • Arteriografija aortnog luka i njenih grana • DSA – digitalna subtrakciona angiografija • Magnetna rezonanca • MDCT angiografija – multislajsna angiografija Najznačajnije u svim ovim mjerama i postupcima je je određivanje stepena stenoze na karotidnim krvnim sudovima, koji će odrediti da li pacijenta tretirati na konzervativni način – medikamentima ili pak zahtijeva da se problem riješi operativnim putem. To znači da svako suženje karotidnih arterija preko 70% za vaskularnog hirurga predstavlja indikaciju za operativni tretman. Operacija na karotidama je specifična u odnosu na mnoge operacije uopšte u hirurgiji. Ova operacija ima takozvani preventivni karakter, tj. treba je uraditi prije nego se desi bilo koji teži neurološki deficit – ŠLOG, jer u suprotnom operacija nema nikakvog efekta. Praktično rečeno, to znači da kada se jednom desi neurološki ispad, svako operativno liječenje nakon toga ne može popraviti njegovo funkcionalno stanje. Iz tih razloga treba savjetovati sve pacijente koji imaju pozitivnu porodičnu anamnezu vezanu za bolesti srca i krvnih sudova, a imaju preko 50 godina, da urade običan pregled neurologa i vaskularnog hirirga, kao i da snime karotidne krvne sudove vrata sa jednom neinvazivnom, konfornom i jeftinom dijagnostičkom metodom koja se zove Duplex scan krvnih sudova. Na taj način značajno sprečavamo teške oblike cerebrovaskularne bolesti, ne samo za pacijenta, što je i najvažnije, već i za njegovu porodicu i društvo u cjelini, znajući da liječenje ovih stanja spade u najskuplja u medicini. TIA – tranzitorni ishemiski atak
Tranzitorni ishemiski atak se definiše kao akutni reverzibilni-povratni neurološki poremećaj sa simptomima koji traju MANJE od 24 h, a izazvani su cerebralnom ishemijom, tj. zbog značajnog suženja karotidnih krvnih sudova.
Važno je znati da TIA prethodi slogu u 10-50% slučajeva i smatramo ga veoma značajnim faktorom rizika za nastanak moždanog udara u pravom smislu riječi. Glavni simptomi tranzitornog ishemiskog ataka su< vrtoglavice, prolazni poremećaji vida u vidu bljeska, jednostrani gubitak vida, poremećaji hoda i govora, sinkopa, diplopije, kontralateralne hemipareze itd.
Zato je važno zaključiti da ovi simptomi ni u kom slučaju ne smiju biti ZANEMARENI, upravo zbog prethodno rečenog, da ovo stanje *TIA* predstavlja u velikom broju slučajeva značajan faktor rizika za nastanak moždanog udara. Zato ovo stanje moramo jako ozbiljno shvatiti i odmah sprovesti adekvatne dijagnostičke procedure vezane za ovo oboljenje.
Dr Peđa Maraš, spec. opšte i vaskularne hirurgije
Klinički centar Crne Gore
Add comment