Brahiterapija je poseban način sprovođenja radioterapije (jonizujućeg zračenja), kod koga se zračni izvor (izotop: iridijum, kobalt, cezijum…) dovodi u blizak kontakt sa tumorom ili uvodi unutar samog tumora. Cilj liječenja je da se maligni tumor, prethodno smanjen spoljašnjim zračenjem (sa dodatkom ili bez hemioterapije), potpuno uništi ili maksimalno ošteti, uz istovremeno očuvanje okolnih zdravih tkiva i organa. Zahtijeva izuzetno obučeno osoblje i apsolutni timski rad (radioterapeut, medicinski fizičar, radiološki tehničar, anesteziolog, instrumentar…). Danas je u svakodnevnoj, rutinskoj kliničkoj praksi u svijetu najčešća upotreba radioaktivnog iridijuma, a sada i u Crnoj Gori. U vrijeme postavljanja ovih aplikatora nema zračenja, tako da su bezbjedni i pacijent i osoblje koje izvodi ovu intervenciju. Pacijent se zatim odvozi na snimanje (CT) u istoj prostoriji u kojoj je rađena aplikacija („bunker”). Snimci se zatim šalju na sljedeću „radnu stanicu”, izičaru na planiranje. Po izlasku osoblja iz prostorije, zračni izvor se udaljenim komandama, kroz plastično crijevo (engl. source guide), dovodi unutar aplikatora. U sekundu proračunatog vremena boravka izvora unutar tumora, pomoću tajmera se prekida zračenje (10-15 min), izvor se vraća nazad u kontejner mašine te je moguć pristup osoblju, koje obrnutim redosljedom vadi aplikatore i završava proceduru.
Zavisno od težine i prirode bolesti, vrste aplikatora i lokalizacije malignog procesa, pacijent odlazi kući, kao ambulantni ili ostaje u hospitalnim uslovima još najmanje 24h zbog dodatnog praćenja i kontrole vitalnih funkcija. Ova procedura se najčešće ponavlja u sedmičnim intervalima (za maligne tumore materice obično 3-4 puta u kombinaciji sa spoljašnjim zračenjem). Spoljašnje (transkutano) i unutrašnje zračenje (brahiterapija) nisu konkurentne metode, što znači da upotreba jedne ne isključuje drugu.
Brahiterapija, kao i svaki drugi lijek koji se koristi u medicini, ima i svoje neželjene efekte čiji broj i težina zavise od organa koji se tretira. Značajno je naglasiti da je naša ustanova jedna od rijetkih u regionu koja je iskoristila prvi izvor zračenja obezbijeđen za ovu namjenu, jer eikasno trajanje izvora zračenja traje do tri mjeseca, bez obzira na to da li se koristi ili ne, što znači da ono sa savremenom primjenom gubi svoj potencijal.
OBAVJEŠTENJE
Na Klinici za onkologiju i radioterapiju Kliničkog centra Crne Gore, prvi put je počela primjena brahiterapija (unutrašnje zračenje). Takav vid terapije primjenjuje se kod određenih vrsta tumora na ginekološkim organima, debelom crijevu, plućima i tumorima glave i vrata.
Stručni tim (radioterapeuti, fizičari, rendgen tehničari i instrumentari) Klinike za onkologiju i radioterapiju, uz podršku eksperata Međinarodne agencije za atomsku energiju (IAEA) iz Beča, sa uspjehom su primijenili prvu ginekološku aplikaciju brahiterapije kod sedam-desetdvogodišnje Podgoričanke. Tretman brahiterapijom kod ove bolesnice trajao je tačno 12 minuta i sproveden je bez komplikacija. Od danas ovaj vid terapije primjenjivaćemo svakodnevno.
Sada pacijenti kojima je neophodna brahiterapija više neće morati da, uz pratnju bližnjih odlaze u druge onkološke centre van države, što predstavlja iskorak više i novi kvalitet u pružanju zdravstvenih usluga oboljelima od maligne bolesti, čime je Klinički centar dostigao najveći standard u pružanju terapije onkološkim pacijentima.
Inače, kao što je već poznato, za planiranje terapije zračenjem instaliran je novi skener, a za spoljašnje zračenje novi LINAC „Oncor – Expression” na kojem od februara ove godine pacijenti svakodnevno dobijaju 3D konformalnu radioterapiju, čime smo im obezbijedili maksimalnu eikasnost zračenja i najbolje rezultate terapije, uz minimalne neželjene efekte na zdravim tkivima u okolini tumora.
Epilog strateškog planiranja razvoja naše ustanove, utemeljenog na potrebama liječenja pacijenata sa malignim oboljenjima jeste da je po prvi put Crna Gora dobila i savremeni aparat za brahiterapiju. Na ovaj način našim pacijentima obezbijedili smo sveobuhvatno savremeno liječenje i neophodan komfor koji zaslužuju, pa više neće imati potrebu za liječenjem van Crne Gore, što je rađeno dugi niz prethodnih godina. U prošloj godini zbog brahiterapije van Crne Gore bilo je oko 300 upućivanja, za koja je iz budžeta za zdravstvo izdvojeno oko 700.000 eura.
Otvaranjem nove Klinike za onkologiju i radioterapiju, prvog novog prostora posle 36 godina, namijenjenog ležećim pacijentima, utemeljenog na potrebama liječenja onkoloških pacijenata, obezbijeđena je nova savremena koncepcija u liječenju oboljelih od kancera čime je postavljen novi standard za boničke pacijente. Sada smo u mogućnosti da primjenjujemo evropske standarde i procedure, a pacijenti će time imati bolji kvalitet života, što je jedan od savremenih principa za bolničke pacijente u regionu. Takođe smo stvorili uslove da mladi kadrovi koji dolaze sa našeg Medicinskog fakulteta stiču znanja i vještine u Kliničkom centru i da na onkologiju ne gledaju kao granu bez perspektive.
Direktorka KC CG
Prim. dr sci. med. Olivera Miljanović
