Dr Ilija Stolić, spec. neurolog
Klinički centar Crne Gore
Pacijenti sa multiplom sklerozom generalno nisu u značajnijem rizku za dobijanje Covid 19 u odnosu na ostalu populaciju. Ukoliko ste zabrinuti i imate pitanja u vezi Covid-19 infekcije, najbolje bi bilo da porazgovarate sa Vašim neurologom ili drugim zdravstvenim radnikom. Veoma je važno da ne prekidate terapiju sami i bez konsultacije sa neurologom. Da bi se smanjila mogućnost dobijanja težih oblika potrebno je korigovati uobičajene rizike od obolijevanja, kao što su: gojaznost, neregulisana astma, hipertenzija i dijabetes, pušenje, a vjerovatno i nivo vitamina D i redovna fizička aktivnost.
Od početka pandemije postoji pitanje da li SARS CoV-2 izaziva relapse, za sada nema jednoznačnog odgovora.
Covid-19 i ljekovi koji modifikuju prirodni tok bolesti
Većina ljekova koji modifikuju prirodni tok multiple skleroze ne povećava značajno rizik od Covid-19 ili komplikacija infekcije. Postoji nekoliko faktora koje će tim koji vas liječi uzeti u obzir pri odabiru adekvatnog lijeka tokom pandemije kako bi procijenili Vaš lični rizik. Najvažniji su: stepen transmisije virusa u zemlji u određenom trenutku, Vaše opše zdravstveno stanje, mogućnost da se zarazite virusom (npr. na radnom mjestu), uticaj lijeka koji modifikuje tok multiple skleroze na rizik od Covid-19.
Nakon ove procjene neurolog će donijeti odluku koja od terapija koje modifikuju prirodni tok bolesti je adekvatna za Vas.
Rizik od Covid 19 uz terapiju koja modifikuje tok bolesti
Ljekovi umjerene efikasnosti mogu se koristiti čak i kada je visoka stopa od obolijevanja SARS CoV2, jer trenutni podaci ukazuju da ovi ljekovi ne povećavaju rizik od teške forme bolesti COVID-19.
Trenutno je malo dostupnih podataka koji ukazuju da pojedini ljekovi iz grupe visoko efikasnih ljekova mogu povećati rizik za tešku formu COVID-19 infekcije.
Za svakog pojedinačnog pacijenta sa multiplom sklerozom, ljekar će procijeniti korist od terapije koja treba da prevaziđe potencijalni rizik. Uzeti u obzir: lokalnu stopu infekcije SARS CoV2, opšte zdravstveno stanje pojedinca, njihovu izloženost virusu i uticaj terapije na rizik od teže forme bolesti COVID-19 i na efikasnost buduće SARS CoV2 vakcine.
Potrebno je ovde pomenuti i kortikosteroide u visokim dozama koji se koriste za tretman akutnog pogoršanja, a pokazalo se da povećava rizik za dobijanje Covid 19 čak šest puta tokom dvije nedjelje, te se u tom periodu preporučuje izolacija.
Covod-19 vakcine kod osoba koje boluju od multiple skleroze
Sigurnost Covid 19 vakcina nije stoprocentna, ali rizici vakcinacije se smatraju za mnogo manje nego rizici koje nosi SARS CoV-2 infekcija. Najčešći neželjeni efekti su bol, crvenilo i otok na mjestu inokulacije, kao i simptomi nalik infekciji blagog stepena (glavobolja, malaksalost, temperatura, groznica…) koji su posljedica pokretanja imunskog odgovora. Ozbiljne neželjene reakcije su vrlo rijetke. Ni jedna postojeća vakcina nije bazirana na virusnoj partikuli sposobnoj za replikaciju, te je pogodna i za sve pacijente na terapiji za multiplu sklerozu. Iako ni jedna vakcina nije testirana na pacijentima oboljelim od multiple skleroze, s obzirom da se smatra bezbjednom za opštu populaciju, očekivano je da je sigurna i za oboljele od ove bolesti. Na osnovu dostupnih podataka o mehanizmu dejstva vakcina i visoko pouzdnih dokaza iz studija o drugim vakcinama, nema naznaka da će izazvati pogoršanje simptoma MS, izazvati relaps ili redukovati efekat terapije. Nema razloga koji ukazuju da COVID-19 vakcine mogu predstavljati opasnost za osobe sa MS, uključujući i bolesnike koji su na imunosupresivnoj terapiji.
Nijedan od kandidata za COVID-19 vakcinu ne sadrži živi virus – što znači da u sebi ne sadrže virus koji bi mogao da izazove infekciju – i trebalo bi da budu bezbjedne za osobe koje se liječe bilo kojom terapijom koja modifikuje prirodni tok bolesti.
Jedina apsolutna kontraindikacija za vakcinaciju su opšte alergijske reakcije teškog stepena.
Bilo koja od do sada prihvaćenih vakcina je pogodna, razlike među njima u smislu podnošljivosti i efikasnosti ne daju ni jednoj jasnu prednost. Vakcinacija je poželjna i nakon Covid 19 u smislu pojačavanja/održavanja imunog odgovora.
COVID-19 vakcine se bezbjedno mogu primijeniti kod pacijenata koji su na terapiji koja modifikuje prirodni tok bolesti, poželjno je da se dogovorite sa Vašim neurologom jer može biti potrebno da se uskladi vrijeme vakcinacije sa vremenom primanja ljekova koji modifikuju prirodni tok bolesti.
Veoma je važno da nastavite sa terapijom koja modifikuje prirodni tok bolesti, osim ukoliko neurolog ne predloži da se terapija prekine ili odloži. Nagli prekid nekih od DMT može izazvati ozbiljno pogoršanje bolesti.
Pojedini ljekovi koji modifikuju prorodni tok bolesti mogu uticati da vakcina bude manje efikasna, ali će ipak obezbijediti neku zaštitu.
I nakon kompletne vakcinacije važno je da se pridržavate epidemioloških mjera, držanje fizičke distance, higijenskih mjera i nošenje maski.
Reference:
ABN Guiance – https://cdn.ymaws.com/www.theabn.org/resource/collection/6750BAE6-4CBC-4DDB-A684 116E03BFE634/ABN_Guidance_on _DMTs_for_MS_and_COVID19_05_Nov_2020.pdf
Baker D et al. Mult Scler Relat Disord 2020;43:102174;
Gomez-Mayordomo V et al. J Med Virol 2020;10.1002/jmv.26279 [Epub ahead of print]; 3. Sormani MP et al. Lancet 2020
MSIF – MS International federation; https://www.msif.org/. 2020 https://www.msif.org/news/2020/02/10/the-coronavirus-and-ms-what-you-need-to- know/
MERCK
Dodajte komentar