Dokle se stiglo sa uvođenjem vještačke inteligencije u medicinu?
Na nedavno održanoj 12. Medikalovoj godišnjoj konferenciji, jedan od sponzorisanih simpozijuma bio je posvećen primjeni vještačke inteligencije u medicini. Moderator stručnog skupa bio je dr Milovan Roganović, neurolog KCCG-a, a predavači su bili i dr Rade Kovač, iz SB Brezovik – Nikšić, i dr Jovan Milić, iz OB Nikšić.
Fokusirani na analizu upliva AI[1] u neurologiju, radiologiju i oftalmologiju, ljekari su iznijeli uopšteni zaključak da savremena medicina 4.0 predstavlja koncept koji se u dobroj mjeri oslanja na primjenu vještačke inteligencije. Istovremeno, u njenoj primjeni vide značajne mogućnosti, ocjenjujući je kao moćan alat koji može uticati na promjenu perspektive medicine od poboljšanja uslova liječenja do radikalne promjene prognoze.
Medicina 4.0 obećava
— AI je u svijetu sadašnjost, a posebno je važno što se ovakve teme obrađuju multidisciplinarno — kaže dr Milovan Roganović. Savremena medicina, objasnio je on, zahtijeva nove tehnologije a ona koja se danas praktikuje nije nastala kao produkt strogo zasnovane medicinske misli, nego je dobrim dijelom i rezultat razvoja novih tehnologija.
Savremena medicina 4.0 podrazumijeva korišćenje vještačke inteligencije i mašinskog učenja. Danas se govori o strogo personalizovanoj medicini i primjeni vještačke inteligencije u tom polju, a savremena medicina predstavlja kombinaciju tradicionalnih znanja sa znanjima koje nam obezbjeđuju nove tehnologije. — Prosto je nezamislivo da iko od nas koji se i najuže bavi nekom oblašću danas isprati sve što je novo i da upamti sve nove podatke. Zato moramo koristiti nove tehnlogije koje će nam omogućiti da na personalizovani način pružamo zdravstvenu zaštitu našim pacijentima.
Ukazujući na razlike u značenju vještačke inteligencije, mašinskog učenja i dubokog učenja, dr Roganović je dodao i da se vještačka inteligencija u neurologiji koristi u dijagnostici, odabiru terapije, prognostici, prevenciji, monitoringu, ali i edukaciji. Na primjeru multiple skleroze i moždanog udara objasnio je koncept „učenja softvera” i naveo podatak iz studije od prije 3 godine podudarnost stavova eksperta i softvera bila čak 90%.
Primjena AI tehnologije korisna je kako u poređenju znakova napredovanja bolesti u multiploj sklerozi, tako i u tzv. klinički izolovanom sindromu, koji u 50% prelaze u MS, ali i kod demencije. Ipak, dr Roganović navodi da, iako vještačka inteligencija ne traži pauzu za kafu, ne može zamijeniti toplu riječ ljekara ili zdravstvenog radnika. Takođe, od kvaliteta unesenih podataka zavisi i kvalitet izlaznih podataka. Na pitanje o tome da li će ljekari biti zamijenjeni vještačkom inteligencijom dr Roganović daje odričan odgovor tumačeći je kao alat koji može biti od velike pomoći.
AI uspješna u tretmanu dijabetesne retinopatije
Dr Jovan Milić navodi da se artificijelna inteligencija u oftalmologiji veoma uspješno primjenjuje u tretmanu dijabetesne retinopatije, što je naročito važno u ranim stadijumima bolesti. On je najavio da će uskoro u Nikšiću biti osposobljen jedan od prvih oftalmoloških skrining centara za dijabetesnu retinopatiju.
Cilj primjene AI sistema nije da zamijeni ljekara, već da ga motiviše da brzo i efikasno reaguje, sa visokom tačnošću, na jednostavan i veoma dostupan način. Ovi programi mogu biti mobilni, tj. dostupni van zdravstvenih sistema, i mogu se primijeniti na svim nivoima zdravstvene zaštite. Takva zdravstvena njega znači bolju dijagnozu i prognozu, poboljšan kvalitet života i pacijenta i ljekara.
Dr Milić je podsjetio da je istaknuta naučnica prof. dr Stela Vujošević još 2022. opisala prednosti digitalne inovacije u oftalmologiji, a ona će konsultantski biti uključena u rad nikšićkog oftalmološkog skrining centra. Od programa se očekuju visoka efikasnost, preciznost i optimizacija resursa.
Radiolozi koji koriste vještačku inteligenciju zamijeniće one koji je ne koriste
Dr Rade Kovač se bazirao na prikaz radioloških inovacija iz AI domena. To je posebno značajno u ranom otkrivanju, dijagnostici i predviđanju ishoda liječenja onkoloških pacijenata. Trenutno se najviše primjenjuje u skriningu, gdje algoritmi vještačke inteligencije omogućavaju pulmolozima individualizovanu procjenu mogućnosti razvoja karcinoma pluća, karakterizaciju promjena, praćenje bolesti.
Među onkološkim pacijentima dominiraju pacijentkinje sa karcinomom dojke. Dr Kovač navodi da je u Mađarskoj primjenom AI tehnologije u mamografiji otkriven 13% veći broj slučajeva nego kada su nalaze analizirali specijalizovani radiolozi koji se bave karcinomom dojke.
Teži se generalizovanoj AI, tj. konstruisanju softvera koji će moći detaljno da analiziraju veći broj različitih promjena, ali i da se tumačenje nalaza učini detaljnijim i razumljivijim. Dr Kovač smatra da vještačka inteligencija neće zamijeniti medicinu u budućnosti, ali će radiolozi koji koriste vještačku inteligenciju zamijeniti one koji je ne koriste.
Iskustva i znanja ljekara nezamjenjivi
Zaključak učesnika simpozijuma bio je da vještačka inteligencija ima ogroman potencijal da unaprijedi medicinu u Crnoj Gori, ali da je neophodno pristupiti njenoj primjeni sa oprezom i uz aktivno učešće medicinskih stručnjaka. Tokom diskusije razmatran je niz intrigantnih pitanja: od dileme da li će vještačka inteligencija zamijeniti ljekare, preko mogućnosti generisanja pogrešne AI analize, razmatranja rizika da ljekari previše počnu vjerovati sistemima vještačke inteligencije i sl.
Vještačku inteligenciju treba posmatrati samo kao alat koji će ljekarima olakšati posao. U prilog tome govore i podaci da na brojnim klinikama već postoje timovi posvećeni učenju vještačke inteligencije. U cilju zaštite prava pacijenata i privatnosti njihovih podataka preporučeno je da treba poštovati aktuelnu zakonsku regulativu. Argument za nezamjenjivost iskustva i znanja ljekara naveden je s obzirom na to da vještačka inteligencija prvenstveno uči na osnovu unesenih podataka, što je u startu čini manje nezavisnom.
Anita Đurović
[1] Artificial intelligence – AI, engl.
